İstanbul Ortaköy’de yedikleri yemekten zehirlendikleri düşünülen Böcek ailesinin Fatih’te kaldığı otelde iki turistte daha emsal belirtiler görüldü. Soruşturmada ‘ortak maruziyet noktası’ ihtimalleri giderek güçlenirken, Farmasötik Toksikoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Aydın ve Besin Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral tehlikeye dair 3 ihtimali Milliyet.com.tr’ye kıymetlendirdi.
Betül Yasemin Kökbek / Milliyet.com.tr – Türkiye’de günlerdir Böcek ailesinin başına gelen trajik olayı konuşuyor. Almanya’dan Türkiye’ye gezmek için gelen ve İstanbul Fatih’te bir otelde konaklayan Böcek ailesi, 11 Kasım’da Ortaköy’de midye, tavuk tantuni, kokoreç yedikten sonra kötüleşti. Evvel hastaneye giden ve akşam otele dönen aile üyeleri, gece geç saatlerde mide bulantısı ve kusma şikâyetleri artınca 112’yi arayarak yardım istediler. Hastanede yapılan tüm müdahalelere karşın 6 yaşındaki Kadir Muhammet ve 3 yaşındaki Masal hayatını kaybetti. Anneleri Çiğdem Böcek de dün ömrünü yitirdi. 2 çocuğunu ve eşini kaybeden baba Servet Böcek’in ağır bakımda tedavisi sürerken, ailenin yemek yedikleri belirlenen restoran da mühürlenerek 4 kişi gözaltına alındı. İsimli tıp uzmanları, ön rapordaki bulgulardan yola çıkılarak kati bir sonuca varılamayacağını, vefat nedeninin fakat toksikolojik tahlille netleşeceğini tabir ediyor. Ortaköy’de yedikleri yemekten zehirlendikleri düşünülen ve 3 kişinin hayatını kaybettiği faciada yaşanan son gelişme ise ailenin kaldığı otelde 2 kişinin daha bulantı ve kusma şikayetiyle hastaneye başvurması oldu. İtalyan ve Faslı turistler de zehirlenme kuşkusuyla Taksim Eğitim Araştırma Hastanesi’ne götürüldü. Turistlerin hayati tehlikelerinin bulunmadığı bilgisine ulaşıldı. Ek olarak 11 Kasım Salı günü otelde ilaçlama yapıldığı da sav edildi. Otelde polis tarafından inceleme yapıldığı öğrenildi.
ALINTI CNN TÜRK Muhabiri Merve Tokaz, olayla ilgili son gelişmeleri canlı yayında aktardı. Tokaz şunları söyledi:
“Olayın seyri farklı bir noktaya evriliyor. Bu sabah birebir otelle ilgili yeni bir gelişme daha yaşandı: İki kişi zehirlenerek hastaneye kaldırıldı. Olay yeri inceleme grupları, ailenin konakladığı otelin önünde çalışma yürütüyor. Zehirlenen iki şahıstan biri aşçı, oburu ise mühendis. İtalya ve Fas asıllı oldukları, turistik maksatla Türkiye’ye giriş yaptıkları ve otelde 501 numaralı odada kaldıkları belirlendi. Dikkat çeken benzerlik şu: Bu iki kişinin de tıpkı Böcek ailesi üzere tıpkı yerlerde ve birebir çeşitten yiyecekleri tükettikleri belirtiliyor. Kaldıkları otelde sadece damacana su içtikleri, bunun dışında rastgele bir besin almadıkları tespit edildi. Otelde esasen bir mutfak kısmı bulunmuyor. Damacana sudan alınan örnekler takımlar tarafından incelemeye alındı. Saat 02.00 sularında Mustafa isimli turistin kötüleşerek ambulansla hastaneye kaldırıldığı, birebir gün saat 17.00 civarında ise oda arkadaşının ticari taksiyle hastaneye götürüldüğü öğrenildi. Ayrıyeten Böcek ailesinin yemek yediği tüm noktalar inceleniyor. Ailenin pide, tantuni ve midye tükettiği biliniyordu lakin tıpkı gün içerisinde Ayasofya Camii etrafındaki bir kafede su ve çay içtikleri de tespit edildi. Bunun üzerine kafenin sahibi de gözaltına alındı.”
Otel yetkilisi Orhan Oğlak da, “Biz otelimizden eminiz. Bizim kapalı Hamidiye Su dışında rastgele bir ikramımız yahut satışımız yok. Rutin olarak bütün otellerimiz ilaçlanıyor. Dün gece gelenlerden bir adedinin zati midesi rahatsızmış. Oğluma da söylemişler, ‘Biz nerede yemek yiyebiliriz’ diye. Ortaköy’deki adama nasıl yönledireyim. Rastgele bir kahvaltı servisimiz yok. Damacana suyumuz kapalı bardak suyumuz var. Gerekli yerlere söyledik” dedi.
Yalnızca birkaç gün ortayla tıpkı otelde yaşanan zehirlenme olayları akıllara cevaplanmayı bekleyen pek çok soruyu da getirdi. Yaşanan yeni gelişmeleri Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral ve Farmasötik Toksikoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Aydın ile masaya yatırdık.
— İstanbul’da Ortaköy’de yedikleri yemekten zehirlendikleri düşünülen ve 3 kişinin hayatını kaybettiği faciada ailenin kaldığı otelde 2 kişi daha bulantı ve kusma şikayetiyle hastaneye başvurdu. Otel uygun temizlenmediği için ailenin geçtiği, dokunduğu noktalardan mikrop kapanlar bu türlü bir durum yaşıyor olabilir mi?
Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral: Evet, teorik olarak mümkün ancak hem tabloyu bu formda tek başına açıklaması güç hem de biraz daha ihtimal düşük. Norovirus, Shigella, birtakım E. Coli tipleri üzere etkenler kapı kolu, asansör düğmesi, musluk, masa yüzeyi üzere yerlerde saatlerce hatta günlerce canlı kalabiliyor ve çok düşük dozla bile bulantı–kusma yapabiliyor. Su kaynaklı salgınlara dair verilen bilgilerde Türkiye’de ve dünyada son 10 yılda su ve etraf yüzeylerinden Norovirus ve Shigella kaynaklı salgınlar bildiriliyor fakat şunu vurgulamak lazım: Böcek ailesindeki tablo çok ağır ve ölümcül seyretti. Bu türlü olaylarda çoklukla primer kaynak yüksek dozda kontamine bir yiyecek veya su oluyor.
Farmasötik Toksikoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Aydın: Evet, bu durumun otelden kaynakladığı düşünülebilir, otelde servis edilen su sebili üzere potansiyel yerlerin gereğince hijyenik olup olmadığı kesinlikle değerlendirilmeli. Otelde öbür bir toksik kimyasal unsur olabileceğini düşünmüyorum. Yalnızca otel pozisyonu düşünüldüğünde odalara gelebilecek bir karbonmonoksit üzere gaz sızıntısı olup olmayacağı değerlendirilmeli.
Böcek ailesinin hastanedeki kamera imajları (sağda)
— Otelde bu türlü bir olayın ortaya çıkması kimyasal birtakım ihtimalleri de akla getiriyor. Odaları haşerelerden korumak için yapılan ilaçlamalardaki bir yanlışlık ya da yanlış ürün seçimi birtakım bireylerde tepkiye yol açabilir mi? Birtakım besinlerle yansımaya girebilir mi?
Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral: Evet, literatürde bunun örnekleri var. Otellerde/hostellerde yapılan böcek ilacı uygulamaları sonrası turist vefatları bildirilmiş. Örneğin Mısır’da bir otelde kalan İngiliz çiftin vefatında, birinci başta ‘gıda zehirlenmesi’ düşünülürken daha sonra odadaki insektisit karışımının asıl neden olduğu raporlandı. Sri Lanka’da bir hostelde, yatak böceği için toksik fosfin gazıyla yapılan ilaçlamadan sonra, birebir katta kalan turistlerde ani kusma, teneffüs meşakkati ve vefatla sonuçlanan bir zehirlenme şüphesi gündeme gelmişti.
Farmasötik Toksikoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Aydın: Otelde bu türlü bir uygulamanın yapılıp yapılmadığı kesinlikle araştırılmalı. Zira yapılmışsa besinlerde yahut ortamda bulunarak zehirlenmeye yol açabilir. Otelde olmasa bile şayet bitişikte bir otelde birebir uygulama yapılmışsa olayın yaşandığı otele kadar ulaşmış olabilir.
— Hem Böcek ailesinin hem de iki turistin yalnızca oteldeki sebilden su içtiği bilgisi paylaşıldı. Su bu usul bu zehirlenmeye yol açabilir mi? Ayrıyeten aile Sultanahmet’teki bir kafede de gazlı meşrubat, su, çay tüketmiş. Bununla ilgili yorumunuz ne olur?
Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral: Otel sebilinden içilen su için şu ihtimaller değerlendirilmeli:
1- Mikrobiyolojik kontaminasyon: Bunların ortasında depo/şebeke kaynağının kirlenmesi, yetersiz klorlama, sebilin iç modüllerinin, tankının sistemli temizlenmemesi sayılabilir. Bu üzere durumlarda ise ani bulantı, kusma ve ishal şikayetleri gelişebilir.
2- Kimyasal kontaminasyon: Temizlik kimyasalının su sistemine karışması, çok yüksek dozda klor, metal borulardan ağır metal sızıntısı yapabilir. Genelde tekrar bulantı, kusma, karın ağrısı ve bazen nörolojik belirtilere sebep olabilir.
Böcek ailesinin ve iki turistin yalnızca sebilden su içmiş olması, soruşturma açısından kesinlikle ‘su sınırını ve sebili ayrıntılı inceleyin’ diyen bir işaret olarak yorumlanmalı.
Gazlı meşrubat, su, çay için genel risk sıralamasını şu formda düşünebiliriz: Gazlı içecekler şayet kapalı şişe yahut kutudaysa burada ana risk buz ve bardağın kendisindedir. Çay kaynar suyla demlendiği için mikrobiyel açıdan nispeten inançlıdır fakat tekrar bardak, kaşık, kullanılan su (öncesinde) ve bilhassa buzlu içeceklerde buz riskli olabilir. Kafedeki su ise şayet damacana yahut sebil sistemiyle servis ediliyorsa tıpkı biçimde depo ve sebil hijyenine bağlı bir durum gelişebilir. Eğer hem otelde hem kafede tıpkı marka damacana yahut tıpkı lojistik zincirinden su kullanılıyorsa, besin güvenliği açısından ortak bir su tedarik zinciri de kesinlikle sorgulanmalı.
Farmasötik Toksikoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Aydın : Su sebilleri de potansiyel bir kontaminasyon kaynağı olabilir. Sebile konulan suyun kalitesi de çok değerli. Damacananın dolum koşullarının mikrobik olması direkt bu olayı tetikleyebilir. Kafede içilen çay, kahve üzere sıcak içeceklerden bir risk beklenmez lakin içilen içme suyu tekrar mikrobik olarak kontamine ise beklenebilir. Tüm olasılıklar yapilacak olan toksikolojik ve hijyenik tahlillerle ortaya çıkacaktır.
— Hem ailenin hem de turistlerin misal yerlerde gezip misal şeyleri tükettikleri tabir ediliyor. Bu durum sizce neye işaret ediyor?
Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral: Eğer farklı şahıslar misal vakit aralığında, misal bölgelerde (Ortaköy, Sultanahmet tıpkı otel, tıpkı su kaynağı) benzeri besinleri yahut içecekleri tükettikten sonra misal belirtiler gösteriyorsa ortak bir maruziyet noktası var demektir. Bu ortak nokta:
– Birebir sokak satıcısı (midye, kokoreç, kumpir üzere yüksek riskli ürünler),
– Birebir restoran mutfağı,
– Tıpkı su sistemi/sebil,
– Daha ender olarak birebir kimyasal uygulamaya maruziyet (misal birebir katta ilaçlanan odalar) olabilir.
Gıda güvenliği tarafında ise biz bu durumda şunu isteriz:
-HACCP ve izlenebilirlik: Yani aile ve turistlerin gittiği tüm işletmelerin listelenmesi, kullanılan su markaları, sebil bakımları, tedarikçiler ve tıpkı gün tıpkı menüden yiyen diğerlerinde semptom olup olmadığı.
– Numune ve laboratuvar tarafında ise otel suyu + sebil filtresi + depo suyundan mikrobiyolojik ve kimyasal tahlili, Ortaköy’de yenilen eserlerden (midye, kumpir vb.) ve bu eserlerin tedarik zincirinden numune alımı, ve otel odasında ilaçlama yapıldıysa kullanılan eserin etiketi, uygulama dozu, yüzeyden ve çarşaftan kalıntı analiz alınarak lakin bu biçimde en yanlışsız tahlil yapılır.
“Benzer yemekler yedilerse besin zehirlenmesi diyebilmek mümkün lakin şayet otel birkaç gün evvel ilaçlandıysa, ben hem ailenin hem de 2 turistin pestisitler sebebiyle zehirlendiğini düşünüyorum.” – Besin Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral
Yorum Yap