Zatürre, ölümcül olabilir: Hastalık hakkında bilmeniz gerekenler

12 Kasım Dünya Zatürre Günü hasebiyle açıklama yapan İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komitesi Üyesi Uzm. Dr. Çağrı Kılıçlı, zatürrenin (pnömoni) toplum sıhhati açısından önemli bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.

Zatürrenin, akciğer dokusunu etkileyen ve çoğunlukla bakteri, virüs, nadiren mantarlara bağlı gelişen bir enfeksiyon hastalığı olduğunu belirten Kılıçlı, “Dünya Sıhhat Örgütü, toplumu bilgilendirmek ve farkındalığı artırmak hedefiyle 2009’dan bu yana 12 Kasım’ı ‘Dünya Zatürre Günü’ olarak anıyor” dedi.

ZATÜRRE NE KADAR YAYGIN?

Uzm. Dr. Kılıçlı, zatürrenin dünya genelinde yaygın bir hastalık olduğunu belirterek şunları söyledi:

ABD’de her yıl 4,5 milyondan fazla kişi ayaktan tedavi yahut acil servis müracaatında bulunuyor.

Avrupa’da her 1.000 yetişkinde yaklaşık 14 hadise görülüyor.

Vakaların yaklaşık yarısı yatarak tedavi gerektiriyor.

65 yaş üstü ve kronik akciğer hastalığı olan bireylerde risk, sağlıklı gençlere nazaran üç kat daha fazla.

Zatürrenin bulaşıcı olduğunu da hatırlatan Kılıçlı, “Hastadan hastaya geçebilir; hasta bireylerle teması azaltmak bulaş riskini düşürür” ihtarında bulundu.

ZATÜRRE ÖLÜMCÜL MÜDÜR?

Kılıçlı, zatürrenin enfeksiyona bağlı mevt nedenleri ortasında Türkiye’de birinci sırada yer aldığını ve tüm mevt nedenleri ortasında 5. sırada bulunduğunu belirtti. Ayrıyeten, 5 yaş altı çocuk ölümlerinin %14’ü zatürreden kaynaklanıyor ve 2019’da dünya genelinde 740.180 çocuğun hayatını kaybetmesine yol açtı.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Zatürre açısından riskli kümeler şöyle sıralandı:

İleri yaş, kronik hastalıklar (KOAH, kalp yetmezliği, diyabet vb.)

Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler

Sigara ve alkol kullanımı

Kalabalık hayat şartları ve düşük sosyoekonomik durum

Kılıçlı, günlük 10-20 sigara içenlerde riskin 2,3 kat, 20’den fazla içenlerde 2,9 kat arttığını vurgulayarak, sigara ve alkolün değiştirilebilir en kıymetli risk faktörleri olduğunu tabir etti.

ZATÜRREDEN NE VAKİT ŞÜPHELENİLMELİ?

Zatürre tanısı, klinik bulgular ve görüntüleme ile konuyor. Kılıçlı, şüphelenilecek durumları şöyle açıkladı:

Ateş

Nefes darlığı

Öksürük

Kandaki enfeksiyon belirteçlerinin yükselmesi

“Basit bir üst teneffüs yolu enfeksiyonu, zatürreye dönüşebilir. Bu belirtiler varsa en yakın sıhhat kuruluşuna başvurun” ikazında bulundu.

ZATÜRRE NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tanı sonrası hastanın ayaktan mı yoksa yatarak mı tedavi edileceğine CURB-65 ve PSI üzere skorlamalarla karar veriliyor. Kılıçlı, tedavi sürecini ise şu halde açıkladı:

Ateş: 3 gün içinde geçer

Öksürük: 14 gün içinde geriler

Halsizlik: 14 gün içinde azalır

Akciğer sinemasındaki değişiklikler: Yaklaşık 1 ay içinde düzelir

KORUNMAK MÜMKÜN MÜ?

Zatürrenin önlenebilir bir hastalık olduğunu belirten Kılıçlı, aşılamayı en tesirli muhafaza tekniği olarak gösterdi:

Çocuklar ve yaşlılar için pnömokok ve grip aşıları rutin olarak öneriliyor

6 aydan büyük herkesin sonbaharda grip aşısı yaptırması tavsiye ediliyor

Risk altındaki erişkinler için tek doz 20-valanlı konjuge pnömokok aşısı (Prevenar 20®) öneriliyor

AİLE DOKTORUNUZA SAĞLIKLIYKEN BAŞVURUN

Kılıçlı, aile tabiplerinin hastalıklardan korunma konusunda en kıymetli temas noktası olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

“Hastalık oluşmadan evvel önlemek en büyük tedavidir. Bağışıklama, kronik hastalık taramaları ve sigara bırakma dayanağı için aile doktorunuza hasta olmadan başvurun. Aile doktorunuz sağlıklı iken sizi tüm hastalıklardan muhafazaya yönelik süreçleri yapacaktır.”