Saçın erken beyazlamasının nedenleri neler, eski saçları geri getirmek mümkün mü?

Bu an, sonraki yıllarda kendi görünüşüne ait bakışını derinden etkiledi.

“İlk yansım, ‘Hayır, saçım beyazlayamaz zira daha 14 yaşındayım’ oldu. Öğlen ortasında meskene gidip saçımı incelediğimi ve daha fazla beyaz tel görünce utandığımı hatırlıyorum.”

Ashley saçını boyamasına müsaade vermeleri için ebeveynlerinin müsaadesini istedi.

“İnsanların ortasına karışmak istediğinizde beyaz saç buna uygun görünmüyor. Bu yüzden gizlemeye çalışıyordum” diyor.

SAÇLARIMIZ ARTIK DAHA MI ERKEN BEYAZLIYOR?

Uzmanlara nazaran saçlarınızın ne vakit beyazlayacağında en belirleyici faktör, genetiğimiz.

Ashley’de de bu faktör rol oynamış görünüyor: Annesinin saçları da 14 yaşında beyazlamaya başlamış. Anneannesi ise 17 yaşındayken beyaz tellerle karşılaşmış.

Doktorlar gitgide artan sayıda gencin, 20’lerin başında ve 30’lu yaşlarında saçlarının beyazlamasından telaş ettiğini anlatıyor.

Avrupa ve Batı Asya’yı da kapsayan Kafkas ırkından bireylerde 35 yaş, saçın beyazlaması için bir eşiği temsil ediyor. Asya ve Afrikalılarda ise ortalama olarak bundan 10 yıl sonra saç beyazlıyor.

Bu yaşlardan evvelki örnekler, yani Kafkas ırkında 20’lerden evvel, Asyalılarda 25 yaşında ve Afrikalılarda 30 yaşında saçların beyazlaması, erken beyazlama olarak bedellendiriliyor.

İngiltere’den doktor Sermed Mezher, “Bu eşikler sayesinde ne vakit öteki faktörlere bakmamız gerektiğini ya da ne vakit olağan yaşlanma olarak kıymetlendirmemiz gerektiğini anlıyoruz” diyor.

SAÇ NİÇİN BEYAZLAR?

Yeni saç telleri derideki foliküllerden ortaya çıkar. Pigment üreten melanosit hücreleri de buralarda bulunur.

Melanositler iki tip melanin pigmenti üretir: Ömelanin siyah saçtan, feomelanin ise sarı ve kızıl saçtan sorumludur. Bu pigmentler cilt rengi ve gözleri de belirler.

Sürekli uzayan ve yenilenen saç telleri, pigment üretilmediği durumda beyazlamaya başlıyor.

YETERSİZ BESLENME TESİRLİ Mİ?

ABD ve Brezilya’dan bilim insanları, deri ve saç rengini belirleyen kök hücrelerin ağır gerilim altında hasar görebildiğini belirledi.

Bununla birlikte, erken beyazlamanın istikrarsız ya da yetersiz beslenmeyle de bağlantılı olabileceği bedellendiriliyor.

D ve B12 vitaminlerinin eksikliği, bakır, demir, çinko ve düşük folik asit, erken beyazlamayı getiren etkenler ortasında olabilir. Bilhassa B12 düzeyinin değerli rol oynayabileceği düşünülüyor.

Kobalamin olarak da bilinen B12 bitamini, bedenimize oksijen taşıyan sağlıklı alyuvarların üretilmesinde değerli rol oynuyor. Saç folikülleri de bunlar ortasında. Pigment üretimi için foliküllere oksijen tedariği kritik kıymette.

Dr. Mezher, “B12 asıl olarak hayvansal eserlerden geliyor. Şayet bütünüyle vegan beslenen birisinden bahsediyorsak ve istikrarlı beslenme için destekleyici eserler kullanmıyorsa, şüpheleneceğim birinci faktör B12 seviyesi olur” diyor.

Bakır da melanin üretimine dayanak olan tirozinaz enzimini aktive ederek bu süreçte rol oynar. Kabuklu deniz eserleri, susam tohumu, koyu yapraklı yeşillikler, sığır eti ve koyun ciğeri, kıymetli kaynaklar ortasında.

Öte yandan uzmanlar, çinko ve C vitaminin olması gerekenden fazla alınması durumunda, bunun bakır emilimini engelleyebileceği ihtarında bulunuyor.

20’li yaşlarında saçı beyazlayan beslenme uzmanı Maria Marlowe, bilhassa Covid pandemisi sonrası insanların bağışıklıklarını güçlendirmek için çinko almaya başladığını anlatıyor:

“Eğer gerçek bir dozda alınmazsa aynanda bakır yetersizliği de görülebilir. Çinko katkısı almak istiyorsanız bunu bakırla birlikte almanız yararlı olabilir.”

Fazla demir ve fazla C vitamini, bakır seviyelerini düşürebiliyor.

Doktorlar, mineral eksikliklerinden kaynaklanan erken beyazlamaya, öteki bulguların eşlik edeceğini de söylüyor.

Dr. Mezher, “Söz konusu bakır eksikliğiyse, kilo alımı, saçların cılızlaşması ve ciltte kızarıklıklar da görülebilir. Yorgunluk hissi, bitkinlik ve soğuğa toleransın düşük olması, yeniden bulgular arasında” diyor.

Marlow, kendi kan testlerinde bakır, demir ve iyot eksikliğinin tespit edildiğini söylüyor.

Minerallerin emilimini engelleyen bir faktör de ağır metaller. Kanda fazla ölçüde bulunmaları durumunda, saçta erken beyazlamada rol oynayabiliyorlar.

Marlow’un kanında, kurşun ve kadmiyum olması gereken bedellerden fazla çıkmış.

Sanayileşmenin tesirleri ortasında, ağır metallere daha çok maruz kalmak da var. Besinlerde bulunabileceği üzere solunan havadan da ağır metal alınabiliyor.

Örneğin birtakım balıklarda cıva oranı daha yüksek. Bu unsurlar, fazla ölçülerde tüketildiğinde bedenin işleyişine tesir edebiliyor.

DİYETİN BEYAZLAYAN SAÇLARA TESİRİ OLUR MU?

Columbia Üniversitesi’nin bir çalışmasına nazaran, gerilimin azalması halinde yeni çıkan saç tellerinin doğal rengine tekrar kavuşması mümkün.

Doktorlar birebir değişimin beslenme yetersizlikleri kaynaklı beyazlamada da geçerli olabileceğini söylüyor.

Dr. Mezher, “Eğer genetik faktörden kaynaklıysa, büyük çoğunluk için bu geri döndürülemez” diyor.

Mineral eksikliklerinin besinlerden karşılanması öneriliyor, lakin mümkün olmadığı durumlarda besin destekleri de alınabilir.

Ancak desteklere ve diyet değişikliklerine başvurmadan evvel kesinlikle kan testi yaptırılması tavsiye ediliyor:

“Eğer B12’nin eksik olduğunu tespit eder ve bunu tamamlarsak, saçtaki pigmentler katiyetle geri döndürülebilir. Birebiri bakır, D vitamini ve tiroid için de geçerli” diyor.

Saç rengi eski yoğunluğuna döndürülemese bile, birden fazla durumda beyazlama azaltılabiliyor ya da durdurulabiliyor.

Marlowe da beslenme sistemini değiştirdikten sonra ve ağır metal içerdiği bilinen besinlerden uzak durmasıyla, saçındaki beyazlamada yavaşlama tespit etmiş.

Ancak bu değişimler bazen aylar sürebiliyor.

Meyve ve sebzelerdeki antioksidanlar da bu noktada yardımcı olabiliyor. Oksidatif gerilimin azaltılması, DNA hasarını ve saç dökülmesi ve erken beyazlama üzere gerilim tesirlerini azaltabiliyor.

Sigara içmek, ruhsal gerilim, fazla alkol tüketimi ve kirliliğin fazla olduğu bölgelerde yaşamak, oksidatif gerilimi artırıyor.

Ashley için ise öncelikli neden genetik kodlar ve diyetin buna bir tesiri yok. Lakin o, bakış açısının değiştiğini anlatıyor. Gümüş saçları artık onun kimliğinin bir modülü. İnternette bir küme gençle birlikte hoşluk ve yaşlanmaya ait yerleşik kalıpları kırmaya çalışıyor:

“TikTok ve Instagram’da paylaşım yapmaya başlayınca birçok bayanın benim yaşlarımda benzeri şeyleri yaşadığını fark ettim. Umarım bayanların beyaz saçları kabul etmesine ilham olabilirim. ‘Beyaz saç nahoştur, yaşlılıktır’ demek yerine, ‘Hayır, beyaz saç bir duruşu ve sizin özgün benliğinizi temsil eder’ denmesini özendirmeyi umuyorum.”