Esnemenin anlamını keşfedin: Uyku habercisi mi, yoksa beynin yeniden başlaması için bir sinyal mi? Beynin sırlarını açığa çıkarın!
Andrew Gallup, Johns Hopkins Üniversitesi’nde davranışsal biyoloji profesörü olarak önemli bir konuyu ele alıyor. Dinleyicilerine sıkça “Sizce neden esniyoruz?” diye sorduğunda, katılımcıların büyük bir kısmı esnemenin nefes almakla bağlantılı olduğunu ve vücuttaki oksijen seviyesini artırdığı fikrini savunuyor. Bu görüş, “mantıklı çünkü esneme esnasında çoğu bireyde belirgin bir solunum tepkisi gözlemleniyor.” Ancak Gallup, bu konuda yapılan 1980’ler dönemine ait araştırmaların daha derin bir bakış açısı sunduğunu belirtiyor. Bu araştırmalarda, insanlar soludukları havadaki oksijen ve karbondioksit düzeylerinin değiştiği durumlarda, esneme sıklığının değişmediği deneylerle gösterilmiştir. Bu bulgu, esnemenin kesinlikle nefes alma ile doğrudan bir ilişkisinin olmadığını ortaya koyuyor.
Esneme davranışının arkasında yatan başka nedenler olduğu düşünülmektedir. Yapılan çok sayıdaki tıbbi inceleme, esnemenin başa kan gönderen atardamar kan akışını artırdığına ve venöz dönüşü yani baştan kalbe dönen kanın hızıyla ilgili iyileşmelere yardımcı olduğuna işaret etmektedir. Bu bağlamda, çene genişletme hareketi, vücudu rahatlatan ve kan akışını artıran bir tür bölgesel esneme tarzı olarak değerlendirilebilir. Esneme aslında yalnızca uzuvlardaki kan dolaşımına değil, aynı zamanda beynimizdeki kan dolaşımına da katkı sağlıyor.
“CANLANDIRICI” ETKİ başlığı altında, Gallup ve ekibi, esnemenin beyin sıcaklığını düzenlemeye katkı sağladığı hipotezini geliştirmiştir. Beyin sıcaklığı, üç ana faktörle belirlenir: kan akışının hızı, kanın sıcaklığı ve nöronal aktiviteden kaynaklanan ısı. Esneme, bu faktörleri etkileyebilen bir eylemdir. Esneme sırasında derin bir nefes alınıyor; bu süreçte havanın ağız, dil ve burun gibi nemli yüzeylerden geçiş yaparak buharlaşma ve konveksiyon dolaşımı yoluyla ısıyı dışarı atması sağlanıyor. Yapılan araştırmalar, ortam sıcaklığının esneme sıklığı üzerindeki etkisini destekler niteliktedir. Sıcak hava, esnemenin artmasına neden olurken, soğuk hava ise bu durumu azaltır. Tıbbi durumlardaki aşırı esneme örnekleri, beynin sıcaklığını etkileyebilecek ilaçlar veya hastalıklarla ilişkilendirilmiştir.
Hayvanlar üzerinde yapılan gözlemler, beynin fiziksel boyutunun yanı sıra, nöron sayısının artmasının da esnemenin süresini uzattığını göstermiştir. Bu gözlemler, esnemenin evrimsel geçmişe dair ipuçları da sunmaktadır. ESNEMEK NEDEN BULAŞICIDIR? Esnemenin bulaşıcı etkisi, bir kişinin esnediğinde çevresindeki diğer insanların da esnemesiyle ortaya çıkar. Bazı bilim insanları, bu davranışın grup bağlarını güçlendirmek ve ortak duyguları belirtmek adına evrimleşmiş olabileceğini savunuyor. Ancak bu düşünceler tamamen geçerli olmayabilir. Gallup’a göre, bulaşıcı esnemenin belirli bir işlevi olmamakla birlikte, empati ve ayna nöronlarının aktive olması sonucu meydana gelmektedir. Birinin esnediğini gördüğümüzde, bu duruma ayna nöronlarımız devreye girerek bizim de esnememize sebep olmaktadır.
Bulaşıcı esnemenin grup içindeki ritimleri koordine etmeye ve bireylerin pasif bir durumdan daha aktif bir duruma geçmesine yardımcı olabileceği düşünülmektedir. 2021’de yapılan bir araştırmada, bir aslanın esneyip yürümeye başladığında, diğer aslanların da bu hareketi taklit ettiği gözlemlenmiştir. Benzeri bir durum, babunlarda da görülmüş ve esnemenin grup uyanıklığını artırmak ya da sakinleşmelerine yardımcı olacak bir etki yarattığı tespit edilmiştir. Başka bir deyişle, esneme yalnızca bir refleks değildir; aynı zamanda sosyal bir uyaran olarak da düşünülebilir. Sonuç olarak, esnemek sadece fiziksel bir rahatlama sağlamakla kalmaz, aynı zamanda beynin işlevini artırmaya da katkı sağlar. Eğer beş yaşındaki çocuğunuzu kendi kendine esneyerek uyutmaya çalıştıysanız, bu çabanızın sonuç verebileceği gerçeğinden dolayı umudunuzu kaybetmeyin; çünkü bu “strateji” gerçekten işe yarayabilir.
Yorum Yap