Son devirlerde artan hava kirliliği, sırf çevresel bir sorun değil; tıpkı vakitte global bir halk sıhhati krizine dönüştü. Uzmanlar, hava kirliliğinin bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümlerde üçüncü sırada yer aldığını hatırlatarak kalp hastalıkları, felç ve obeziteye neden olduğunu belirtti.
Sağlık Bilimleri Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi ve Halk Sıhhati Uzmanı Nurten Elkin, “Hava kirliliği, sıhhatin korunmasının ve hastalıkların önlenmesinin önündeki en büyük mahzurlardan biridir. Soluduğumuz havanın kalitesi, direkt ömür müddetimizi ve hayat kalitemizi belirliyor” diyerek sorunun kıymetine dikkat çekti.
“SOLUDUĞUMUZ HAVA SIHHATİMİZ İÇİN TEHDİT OLUŞTURABİLİR”
Dr. Elkin, şehirleşme, sanayileşme ve fosil yakıt kullanımındaki artışın hava kirliliğini kritik boyutlara taşıdığını belirterek, “Bugün kentlerimizde soluduğumuz hava, birçok vakit görünmeyen ancak son derece ziyanlı partiküllerle dolu. Trafik, güç üretimi, sanayi ve orman yangınları üzere insan kaynaklı emisyonlar; havada kükürtdioksit, azot dioksit, karbonmonoksit ve partikül husus (PM10, PM2.5) birikimine yol açıyor. Bu hususlar teneffüs yollarına, kalp ve damar sistemine direkt ziyan veriyor” sözlerini kullandı.
Elkin, hava kirliliğinin bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümlerde üçüncü sırada yer aldığını da ayrıyeten vurguladı:
“Hava kirliliği, hipertansiyon ve tütün kullanımından sonra mevt nedenleri ortasında üçüncü sırada. Bu, bize aslında ne kadar büyük bir halk sıhhati tehdidiyle karşı karşıya olduğumuzu açıkça gösteriyor.”
“KİRLİLİK, SIRF AKCİĞERLERİ DEĞİL TÜM BEDENİ ETKİLİYOR”
Hava kirliliğinin tesirlerinin teneffüs sistemiyle sonlu olmadığını belirten Elkin, “Hava kirliliğinden etkilenmeyen bir organ yok” diyerek durumu şöyle açıkladı:
“Kirlilik, akciğerlerde başlayan ancak kalp, damar, beyin ve bağışıklık sistemi dâhil tüm organları etkileyen bir zincirleme tesir oluşturuyor. Uzun müddet kirli havaya maruz kalmak; kalp krizi, felç, kalp yetmezliği üzere önemli hastalıkların görülme riskini artırıyor. Ayrıyeten bağışıklık sistemini baskılayarak enfeksiyonlara karşı direnci azaltıyor.”
Dr. Elkin, hava kirliliğiyle Tip 2 diyabet, obezite, Alzheimer ve depresyon ortasındaki alakaya de değindi:
“Dünya Sıhhat Örgütü’nün raporları, uzun müddet kirli havaya maruz kalan bireylerde obezite, diyabet ve nörolojik hastalıkların daha sık görüldüğünü gösteriyor. Hatta ‘beyin sisi’ dediğimiz unutkanlık, dikkat dağınıklığı ve zihinsel yorgunluk üzere belirtiler de hava kirliliğiyle alakalı olabilir.”
“ÇOCUKLAR, YAŞLILAR VE KRONİK HASTALAR EN RİSKLİ GRUPTA”
Dr. Elkin, hava kirliliğinin herkesi etkilediğini fakat birtakım kümelerin çok daha savunmasız olduğunu belirtti:
“Bebekler, küçük çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler en riskli kümelerdir. Bilhassa çocukların akciğerleri, beyinleri ve organ sistemleri hâlâ gelişim etabında olduğu için kirli havadan çok daha fazla etkileniyorlar. Anne karnındaki bebek bile annesinin soluduğu hava kalitesine bağlı olarak olumsuz etkilenebilir.”
Yaşlı bireylerin de risk altında olduğunu söyleyen Elkin, “Yaşla birlikte bağışıklık yansıları zayıflıyor, organların temizleme kapasitesi azalıyor. Bu da bilhassa kalp-damar ve teneffüs hastalıklarına sahip yaşlılarda mevt riskini artırıyor” dedi.
“TEMİZ HAVAYA ERİŞMEK TÜM BİREYLERİN TEMEL HAKKIDIR”
Dünya Sıhhat Örgütü’nün Global Hava Kalitesi Kılavuzu’na atıfta bulunan Dr. Elkin, “DSÖ, bilimsel deliller ışığında insan sıhhatini korumak için gerekli olan hava kalitesi standartlarını açıkça belirtiyor” diyerek şu değerlendirmede bulundu:
“Bu kılavuz, ülkeler için bir referans niteliğinde. Her ülke kendi kentlerinin hava kalitesini bu ölçütlerle karşılaştırarak halk sıhhati riskini tahlil etmelidir.”
“KİRLİLİĞİN TESİRİNİ AZALTMAK ELİMİZDE”
Dr. Nurten Elkin, hava kirliliğinin büsbütün ortadan kaldırılmasının uzun vadeli bir gaye olduğunu fakat kişisel tedbirlerle tesirlerinin azaltılabileceğini belirterek, “Yoğun kirlilik periyotlarında dışarı çıkmamak, maske kullanmak, kapalı alanların havalandırmasını sağlamak, konutta hava temizleyici bitkiler bulundurmak ve mümkün olduğunca yeşil alanlarda idman yapmak değerli. Ayrıyeten antioksidan bakımından varlıklı, C ve E vitamini içeren besinlerle beslenmek, bedeni hür radikallere karşı güçlendirir” dedi.
“SANAYİLEŞMİŞ KENTLERDE RİSK DAHA YÜKSEK”
Elkin, “Sanayi bölgeleri ve büyük kentlerdeki hava kirliliği oranı, kırsal alanlara nazaran kat kat fazla. Bu nedenle kent planlamasında yeşil alanların artırılması, toplu taşımaya geçişin teşvik edilmesi ve pak güç kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması gerekiyor” diyerek endüstrileşmiş ve trafik yoğunluğu fazla kentlerde hava kirliliğinin çok daha yüksek olduğuna dikkat çekti.
İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Nurten Elkin, son olarak hava kirliliğiyle çabanın yalnızca etraf siyaseti değil, birebir vakitte bir halk sıhhati stratejisi olarak görülmesi gerektiğini vurguladı.
Yorum Yap