Tatlı krizleri tesadüf değil: Tatlı düşkünlüğünün ruhsal tesirleri ve bu döngüden kurtulmanın yolları

Tatlı yemek, birçok kişi için yalnızca damak zevki değil, tıpkı vakitte duygusal bir kaçış yoludur. Bilhassa gerilimli, dertli ya da yorgun hissettiğimiz anlarda tatlıya yönelmek neredeyse otomatik bir refleks haline gelir. Lakin bu alışkanlık, kısa müddetli bir memnunluk verse de uzun vadede hem fizikî hem de ruhsal dengesizliklere neden olabilir. Pekala, beynimiz neden şekere bu kadar bağlı? İşte, tatlı düşkünlüğünün ruhsal tesirleri ve bu döngüden kurtulmanın yolları…

TATLI DÜŞKÜNLÜĞÜ NEDİR?

Tatlı düşkünlüğü, kişinin bilhassa şekerli yiyeceklere karşı ağır istek duyması ve bu isteği bastıramaması durumudur. Çikolata, dondurma, kek yahut hamur işleri fark etmeksizin; kişi tatlı yemezse huzursuzluk hissedebilir. Bu durum yalnızca fizikî açlıkla değil, beynin ödül sisteminin tatlıyla kurduğu güçlü bağla ilgilidir.

BEYNİMİZ TATLIYI NEDEN SEVER?

Tatlı tüketildiğinde beyin, dopamin ve serotonin üzere memnunluk hormonlarını salgılar. Bu hormonlar kısa periyodik rahatlama ve keyif hissi yaratır.

• Dopamin: Tatlı yediğinizde sizi “ödüllendirir”, tekrar tatlı yeme isteğini artırır.
• Serotonin: Moral yükseltir, süreksiz bir sakinlik sağlar.

Bu sistem vakitle alışkanlığa hatta bağımlılığa dönüşebilir. Tıpkı birtakım alışkanlıklar üzere, tatlı da beyinde “rahatlama – tekrar etme” döngüsü oluşturur.

TATLI DÜŞKÜNLÜĞÜNÜN RUHSAL TESİRLERİ NELER?

Tatlı isteği birden fazla vakit duygusal eksikliklerle alakalıdır. İşte en sık rastlanan ruhsal nedenler:

1. Gerilim ve telaş:

Kortizol düzeyi yükseldiğinde beyin süratli güç kaynağı olarak şekeri ister.

2. Duygusal boşluk:

Üzüntü, yalnızlık ya da reddedilme duygusu tatlıyla telafi edilmeye çalışılabilir.

3. Alışkanlık ve şartlanma:

Çocuklukta ödül olarak verilen tatlılar, yetişkinlikte duygusal rahatlama aracına dönüşür.

4. Yorgunluk ve motivasyon eksikliği:

Beyin süratli güç ister ve tatlı en kısa tahlil üzere görünür.

TATLI TÜKETİMİNİN RUH HALİ ÜZERİNDEKİ TESİRLERİ NELER?

Tatlı, anlık olarak memnunluk hissi verse de uzun vadede ruhsal dengesizliklere yol açabilir:

1. Duygusal dalgalanma:

Şekerin süratli yükselip düşmesi, ruh halini de iniş çıkışlı hale getirir.

2. Odaklanma sorunu:

Kan şekeri dengesizliği konsantrasyonu olumsuz tesirler.

3. Suçluluk hissi:

Fazla tatlı tüketimi sonrası pişmanlık duygusu artabilir, bu da gerilim döngüsünü güçlendirir.

4. Bağımlılık hissi:

Beyin tatlıyı bir “ödül” olarak görmeye devam ettiği sürece, kişi denetimini kaybedebilir.

TATLI DÜŞKÜNLÜĞÜ İLE BAŞ ETMENİN YOLLARI NELERDİR?

Tatlı isteğiyle baş etmek imkânsız değil. Ruhsal farkındalık ve gerçek beslenme alışkanlıklarıyla bu döngü kırılabilir:

1. Duygusal tetikleyicileri fark edin:

Gerçek açlık mı, yoksa gerilim kaynaklı mı? Kendinize bu soruyu sorun.

2. Protein ve lif yüklü beslenin:

Kan şekerinizi istikrarda tutarak tatlı krizlerini azaltabilirsiniz.

3. Alternatif tatlılar deneyin:

Hurma, yoğurtlu meyve, bitter çikolata üzere sağlıklı seçeneklerle isteği denetim altına alın.

4. Duygusal rahatlama yolları geliştirin:

Meditasyon, yürüyüş, nefes idmanları yahut günlük tutma üzere prosedürler tatlıya yönelme gereksinimini azaltır.

5. Kendinizi suçlamayın:

Tatlı yeme isteği insan tabiatının bir modülüdür. Değerli olan, bu isteği fark edip istikrar kurmaktır.