Aileyle iletişim çocukları zorbalıktan koruyor!

OMÜ Tıp Fakültesi Toplumsal Pediatri Bilim Kısmı Lideri Doktor Öğretim Üyesi Tuğba Ayçiçek Dinçer, zorbalığın ergen bireylerin toplumsallaştığı ortamlarda gözlemlendiğini söyledi. Zorbalık davranışlarına değinen doktor Dinçer, “Zorbalık, bir kişinin bir bireye karşı güç gösterisi yapmak için güç dengesizliğini içeren, tekrarlayan ya da tekrarlama potansiyeli olan istenmeyen saldırgan davranışlardır. Bu bireylerin daha çok okul periyodundaki çocuklar olduğunu söyleyebiliriz. Zorbalığın gerçekleştiği alanlar ise ergen bireylerin toplumsallaştığı okul, okul etrafı ve mahallelerde gözlemleniyor” dedi.

Zorbalık tiplerine de değinen Dinçer, şunları söyledi:

“Zorbalığın 3 tipi mevcuttur. Bizim akran zorbalığı dediğimiz kavram aslında klasik zorbalıktır. Bunun da 3 alt tipi vardır. Bunları Fizikî, Kelamlı ve İlişkisel-Sosyal olarak sıralayabiliriz. Fizikî dediğimiz alt tip, bireyin karşı bireye fiziki şiddet uygulaması olarak tanımlıyoruz. Kelamlı dediğimiz durum da bireyin görünümüne, hünerlerine, yeteneklerine, ailesine, kültürüne karşı alay etme ve aşağılama durumu. İlişkisel-sosyal boyutu da daha çok mağdurun kendi toplumsal alakalarını karalama, dedikodu yayma, bir kümeden dışlama, akran ilgilerini bozmaya yönelik olan davranışlardır.”

DİJİTAL ZORBALIK

Dijital zorbalığın da giderek yükseldiğini belirten doktor Dinçer, “Pandemi döneminde meskene kapanma sürecinin bize getirdiği dezavantaj ise küçük yaşlardaki çocukların sıkça ekran başında vakit geçirmesi. Artık küçük yaşlardaki çocuklar bu hünere sahip değilken dijital ortamı çok uygun kullanabilir hale geldiler. Dijital zorbalık artık çağımızın yükselen zorbalık çeşidi diyebiliriz. İnternetin sınırsız ve denetimsiz olması gençlere ‘sonsuzluk’ sağlıyor. Bu ortamlarda da gençler istenmeyen davranışlara devam ediyor. Bunları çevrim içi ortamlarda mağdur hakkında dedikodu yapmak, mağdura ilişkin olan fotoğrafları müsaadesiz formda paylaşmak ve sirkülasyona sokmak biçiminde sıralayabiliriz. Öteki zorbalığa uğradığımız ortamlarda ortamlardan sıyrılabilsek de, dijital zorbalıkta size karşı uygulanan atak dijital ortama düştüğü anda çok büyük bir süratle yayılıyor ve orada depolanıyor” diye konuştu.

Zorba ve mağdur kişinin dışında iki profilin daha karşımıza çıktığını belirten Dinçer, “Çocuklar, bireyler tarafından zorbalığa maruz kalıp mağdur oluyorlar. Lakin bu mağdur çocuklar ellerine güç geçtiğinde zorbalık yapabiliyor. Mağdur olmak da zorbalıkla birlikte gidebiliyor. Son olarak zorbalığa seyirci olanlar var. Bunlar direkt zorba ya da mağdur değil lakin zorbanın kendisine de tıpkı baskıyı yapmasından korktuğu için seyirci kalıyorlar. Bazen ebeveynler olarak okulda ya da sokakta çocuklar ortasında yaşanan olaylar için ‘aman sakın karışma’ diyoruz. Bu telaffuzlarımız aslında bir kusur. Zira zorbalığa seyirci olan çocuklar ya da gençler zorbanın inançlarını ve davranışlarını benimseme eğilimindeler” dedi.

‘EĞİTİM VERİLMELİ’

Doktor Dinçer, çocukların bu davranışı sergilememesi yahut maruz kalmaması için alınabilecek tedbirlerden de bahsederek kelamlarına şöyle devam etti:

“Okulla iş birliği içinde olup müfredatlarda akran zorbalığı ve siber zorbalıkla ilgili eğitimler verilmeli. Aileler olarak şayet çocuğumuz zorba ise birinci olarak zorbalığı kimseye yapamayacağını bilmesi lazım. Bu bizim katı ve keskin disiplin kuralımız. Bu disiplin, çocuğun elindeki kimi ayrıcalıklar alınarak uygulanabilir. Bu yolda şiddete şiddetle başvurmamak gerek. İkinci olarak rol model olmak gerekiyor. Çocuğunuza şiddetin ne kadar yanlış olduğunu anlatmanız ve bunları da davranışlara yansıtmanız lazım. Üçüncü olarak çocukları faydalı sportif aktivitelere yönlendirmek kıymetli. Buradaki maksadımız empati yeteneği yüksek olan çocuklar yetiştirmek. Bizler birinci olarak çocuğumuzun sonradan öğrenebileceklerini öğretmeye çalışıyoruz. Sonradan öğrenemeyeceklerini yok sayıyoruz. Seyirci olan zorbalar için ailelerin ‘seyirci kalman hiç gerçek değil’, ‘senin de başına gelebilirdi’ ya da ‘sen yalnız kalmak ister miydin’ üzere sözlerle teşvik etmesi gerekiyor. Mağdur çocukları yalnız bırakmamak gerekiyor. Şu bir gerçek ki akademik başarısı âlâ olan, toplumsal ve bilişsel etrafı yeterli olan, yanında arkadaş etrafı olan, arkadaşlarıyla olumlu ilgiler kurabilen çocuklar, zorbalıktan korunmuş çocuklardır. Doğal ki ebeveyn bağları de kıymetli. Aileler çocuklarıyla bağlantı halindeyse o çocuklar zorbalıktan korunuyor. O yüzden okul, aile ve çocuğu içine alan planlamayla gitmek lazım.”