TÜİK verileri, ithalat ve dış ticaret açığında şok edici artışları ortaya koyuyor. Ekonomideki bu gelişmeleri keşfedin!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle yayımlanan Eylül 2025 geçici dış ticaret verileri, ekonomimizin dış ticaret yönündeki genel gidişatını gözler önüne seriyor. Bu veriler, özellikle ihracat ve ithalat rakamlarının yanı sıra, Türkiye’nin uluslararası ticaret dengesinin nasıl şekillendiği konusunda önemli ipuçları vermektedir. Eylül ayında, genel ticaret sistemi kapsamında yapılan ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,8 oranında artış göstererek 22 milyar 576 milyon dolara ulaşırken, ithalat da yüzde 8,7 artışla 29 milyar 479 milyon dolar seviyesine yükseldi. Bu durumu değerlendirirken, Türkiye’nin dış ticaretinde hangi faktörlerin etkili olduğunu ve bu durumun gelecekte nasıl bir yansıma bulabileceğini incelemek önem arz etmektedir.
Dış ticaretin önemli bir bileşeni olan enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç yapılan ihracatta Eylül ayında yüzde 2,1 artış yaşanırken, bu kalemler hariç ithalat yüzde 5,8 yükselmiştir. Bu veriler, enerji ve altın dışındaki ürünlerle yapılan ticaretin genel anlamda büyüdüğünü göstermektedir. Dış ticaret hacminin yüzde 4,0 oranında artması ise, Türkiye’nin küresel ekonomik dinamikler karşısında rekabetçilik yeteneğinin artmaya devam ettiğini ortaya koymaktadır. Özellikle de ihracatın ithalatı karşılama oranı enerji ve altın hariç yüzde 94,6 olarak kaydedilmiştir. Bu oran, Türkiye’nin dış ticaret dengelerini sağlama noktasında olumlu bir sinyal vermektedir.
DIŞ TİCARET AÇIĞI VE NEDENLERİ
Eylül ayında, dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 33,8 artarak 6 milyar 903 milyon dolara yükselmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise aynı dönemde yüzde 76,6 olarak kaydedilmiştir. Ocak-Eylül döneminde dış ticaret açığı yüzde 11,8 artışla 67 milyar 60 milyon dolara ulaşmıştır. Bu durumu etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır; bunlar arasında uluslararası piyasalardaki dalgalanmalar, döviz kurlarındaki değişimler ve küresel ekonomik belirsizlikler sayılabilir. Özellikle enerji fiyatlarındaki artış, ithalatın yükselmesinde önemli bir etken olmuştur.
İHRACATIN SEKTÖREL DAĞILIMI
Ekonomik faaliyetler bazında yapılan ihracatta, Eylül ayında imalat sanayinin payı yüzde 94,5, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 3,0 ve madencilik ve taş ocakçılığı sektörü kısmında ise yüzde 1,8 olarak gerçekleşmiştir. Bu veriler, imalat sanayinin Türkiye ekonomisi üzerinde ne denli büyük bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ocak-Eylül döneminde de imalat sanayinin ihracattaki payı aynı oranda yüzde 94,5 olarak kaydedildi. Bu durum, sanayi üretiminin artış göstermesinin yanı sıra, yenilikçi ve katma değerli ürünlerin ihracatında da ivme kazandığını ortaya koymaktadır.
İTHALATTA MAL GRUPLARI
Eylül ayında ithalatta ara mallarının payı yüzde 69,1, sermaye mallarının payı yüzde 14,9 ve tüketim mallarının payı yüzde 15,5 olarak gerçekleşmiştir. Ocak-Eylül döneminde ise, ara mallarının payı yüzde 69,0, sermaye malları yüzde 14,5 ve tüketim malları yüzde 16,3 olmuştur. Bu dağılım, Türkiye’nin üretim süreçlerinde hangi mal gruplarının daha öncelikli olduğunu ortaya koyarak, ekonomik stratejinin yönünü belirlemeye yardımcı olur. Özellikle ara mallarının yüksek paya sahip olması, Türkiye’nin sanayi üretiminde dış bağımlılığını gösterirken, aynı zamanda yerli üretim gücünü artırma potansiyelinin de altını çizmektedir.
EN FAZLA İHRACAT VE İTHALAT YAPILAN ÜLKELER
Eylül ayında, en fazla ihracat yapılan ülke Almanya olarak kaydedilmiştir. Bunu izleyen ülkeler sırasıyla Birleşik Krallık, ABD, Irak ve İtalya’dır. Ocak-Eylül döneminde de benzer bir sıralama görülmekte olup, Almanya’nın ihracattaki önemi korunmaktadır. İthalatta ise, Çin ilk sırayı almıştır. Eylül ayında Çin’den yapılan ithalatın ardından ise Rusya, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri ve ABD gelmiştir. Ocak-Eylül döneminde de ithalatta yine Çin başı çekmektedir. Türk ekonomisi, bu ülkelerle olan ticari ilişkilerini daha da geliştirmeye yönelik stratejiler belirlemelidir.
YÜKSEK TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ ÜZERİNDEKİ GÖRÜNÜM
Eylül ayında imalat sanayi ihracatında yüksek teknoloji ürünlerinin payı yüzde 3,1 olarak gerçekleşmiştir. Ocak-Eylül döneminde ise bu pay yüzde 3,7 seviyesine çıkmıştır. İmalat sanayi ürünlerinin ithalat içindeki payı Eylül ayında yüzde 85,0 ve yüksek teknoloji ürünlerinin payı ise yüzde 12,5 olmuştur. Bu oranlar, yerli üretiminde yüksek teknolojinin önemini ortaya koymakta ve Türkiye’nin küresel pazarda rekabet gücünü artırma yönündeki çabalarının gerekliliğini işaret etmektedir. Sanayinin yüksek teknolojiye kaymasının sağlanması, sadece ihracatın artırılmasına değil, aynı zamanda ülke ekonomisinin genel gelişimine de katkıda bulunacaktır.
ÖZEL TİCARET SİSTEMİ VERİLERİ
Özel ticaret sistemine göre, Eylül 2025’te ihracat yüzde 3,0 artarak 20 milyar 550 milyon dolar, ithalat ise yüzde 10,6 artışla 28 milyar 022 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret açığı yüzde 38,7 oranında artarak 7 milyar 472 milyon dolara ulaşmıştır. Ocak-Eylül döneminde ihracat 182 milyar 042 milyon dolar, ithalat 250 milyar 788 milyon dolar seviyelerinde kaydedilmiştir. Bu dönem içerisinde dış ticaret açığı yüzde 13,0 artışla 68 milyar 746 milyon dolara ulaşmıştır. Bu veriler, ticari ilişkilerdeki dinamiklerin detaylı bir analizini ve Türkiye’nin ticaret politikalarının değerlendirilmesini gerektirmektedir. Türkiye’nin, dış ticaret açığını asgariye indirmek ve sürdürülebilir bir ekonomik büyüme elde etmek için stratejiler geliştirmesi zaruridir.
Yorum Yap