Güçlü para politikası, ekonomik büyümenin temel taşlarını oluşturur. Bu yazıda, ekonomiyi nasıl yükselttiğini keşfedin!
2026 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan veriler, enflasyonun 2025 yılı boyunca nasıl bir seyir izlediğine dair detaylı bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır. 2025 yılındaki Türk lirasındaki istikrarlı görünüm, temel mal fiyatları üzerinde olumlu etkiler yaratmış, bunun yanında kira ve hizmetlar alanındaki artışlar manşet enflasyonunu olumsuz yönde etkilemiştir. Türk lirasındaki bu olumlu gelişmeler, sıkı para politikası ve güçlü ekonomi politikası eşgüdümü sayesinde desteklenmiş ve enflasyon oranları kademeli olarak düşürülmüştür.
Gıda fiyatlarındaki enflasyonist baskılar azalmakla birlikte, olumsuz iklim koşullarının etkisiyle bu durum sınırlı bir iyileşme sağlamıştır. 2025 yılı Eylül ayı itibarıyla yıllık tüketici enflasyonu, 2024 yılsonuna kıyasla yaklaşık 11,1 puan azalarak %33,3 seviyesine gerilemiştir. Ancak diğer etkenler, özellikle de jeopolitik gerilimler, taşımacılık maliyetleri ve enerji fiyatları gibi unsurlar, üretici fiyatlarını etkilemiş ve Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) Eylül 2025 itibarıyla %26,6 artış göstermiştir.
Yılın İlk Çeyrek Gelişmeleri
2025 yılının ilk çeyreğinde döviz kurlarındaki dalgalanmalara rağmen, temel mal fiyatlarındaki ılımlı seyir hizmet grubundaki fiyat artışlarını dengeleyememiştir. Yüksek aylık artışlar sonucunda hizmet fiyatlarında katılık devam etmiş ve mart ayında TÜFE’de yıllık artış oranı %38,1 olarak kaydedilmiştir. İkinci çeyrek itibarıyla enerji ve temel mallarda sınırlı bir artış gözlemlenirken, gıda ve hizmet gruplarında yıllık enflasyon yavaşlama göstermiştir. Bu süreçte, toplam TÜFE yıllık artış oranı %35,1’e gerilemiştir.
Yılın üçüncü çeyreğinde, mevsimsel faktörlerin etkisiyle gıda ve hizmet fiyatlarındaki artışa rağmen, Türk lirasının dengeli performansı temel mal fiyatlarındaki enflasyon görünümünü olumlu yönde etkilemiştir. Ancak hizmet fiyatlarının yükselmesi konusundaki katılık, hedeflenen enflasyon oranlarına ulaşmayı zorlaştırmaktadır. 2025 boyunca hizmet grubu fiyatlarında yaşanan artışlar, geçmiş enflasyona endeksleme eğiliminin ve yapılan ücret ayarlamalarının bir sonucu olarak değerlendirilmektedir.
TCMB’nin Para Politikası Uygulamaları
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde para politikası uygulamalarını kararlılıkla sürdürmeyi ve fiyat istikrarını sağlamayı hedeflemektedir. 2024 yılı boyunca, maliye politikasının güçlü desteği ile yurt içi talebin dengelenmesi sağlanmış ve bunun sonuçları, döviz kurundaki istikrarla birlikte aylık enflasyonda aşağı yönlü bir eğilim olarak kendini göstermiştir.
Yılın başında yüksek seyreden hizmet enflasyonu karşısında, politika faizi toplamda 750 baz puanlık bir artışla %50 seviyesine çıkarılmıştır. Ancak bu süreçte yurt içi talebin kademeli olarak yavaşlaması ve enflasyonun ana eğiliminde yaşanan dalgalanmalar, Merkez Bankası’nın politikalarını gözden geçirmesine neden olmuştur.
Finansal piyasalardaki belirsizlikler göz önüne alındığında, aralık ayında politika faizi 250 baz puan azaltıldı. Takip eden aylarda enflasyonun ana eğiliminde gözlemlenen iyileşme, 2025’in ilk çeyreği boyunca Merkez Bankası’nın politika faizini 500 baz puan indirmesine zemin hazırlamıştır. Ancak yılın ilerleyen dönemlerinde finansal şartların etkisiyle oynaklık ve riskler devam etmiştir.
2025 Üçüncü Çeyrek Gelişmeleri ve Para Tabanı Artışı
Eylül 2025 verilerine göre, TCMB’nin altın hariç brüt döviz rezervi bir önceki yıla kıyasla 4 milyar dolar azalmış ve 86,7 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. Para tabanı 2024 sonuna göre %14 artarak 198,3 milyar lira seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde TCMB dış varlıkları 25,7 milyar dolar, toplam yükümlülükleri ise 20,5 milyar dolar artış göstermiştir. Bu durum, TCMB’nin net dış varlık pozisyonunda 5,2 milyar dolarlık bir artışla sonuçlanmıştır.
Geleceğe Yönelik Hedefler
2026 yılına yönelik hedefler doğrultusunda, orta vadede kalıcı fiyat istikrarını sağlamaya yönelik politika bileşiminin sürdürülmesi beklenmektedir. Hedeflenen enflasyon oranı ise TÜFE’de yıllık artışın %16 seviyesinde gerçekleşmesi yönündedir. Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı çerçevesinde yapılacak olan uygulamalar, enflasyonu düşürmek amacıyla para politikası araçlarının etkili bir şekilde kullanılmasını öngörmektedir. Maliye politikalarının da bu hedefle uyumlu olarak yürütülmesi ve TCMB’nin bağımsızlığını koruyarak parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini artırması gerekmektedir.
Finansal sistemin sağlıksız bir yapıda kalmaması için, Türk lirası cinsinden varlıkların değerinin artırılması teşvik edilmesi gerekirken, konut ve kira piyasasında yaşanan fiyat artışlarına karşı konut arzını artırıcı tedbirlerin alınması da önemli bir ihtiyaç olarak öne çıkmaktadır. Geliştirilecek projelerle birlikte, toplumda enflasyonun olumsuz etkileri hakkında farkındalık yaratmak amacıyla etkin bir iletişim stratejisi oluşturulması gerekmektedir. Böylelikle, enflasyon beklentilerinin yönetimi ve toplumsal mutabakatın güçlendirilmesi hedeflenmelidir.
Sonuç olarak, TCMB’nin enflasyon hedeflemesi rejimi altında yürütülen para politikası uygulamaları, etkin iletişim stratejileri ve sürdürülebilir finansal politikalar ile bugünden geleceğe olumlu bir toplum yapısı oluşturma hedeflenmektedir.
Yorum Yap