Dünyada besin fiyatları düşüyor: Türkiye’de artırımlar sürat kesmiyor!

Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından açıklanan Ekim 2025 Besin Fiyat Endeksi (FFPI) bilgileri, dünya genelinde besin fiyatlarının düşüş trendini sürdürdüğünü ortaya koydu. Endeks eylül ayına nazaran yüzde 1,6 azalarak 126,4 puana gerilerken, Mart 2022’deki tepeye kıyasla yüzde 21,1 daha düşük düzeyde bulunuyor.

TAHIL, SÜT VE ET FİYATLARI GLOBAL DÜŞÜŞÜ DESTEKLİYOR

Küresel düşüşte tahıl, süt eserleri, et ve şeker fiyatlarındaki gerileme tesirli olurken, sadece bitkisel yağlar küçük bir artış gösterdi. Türkiye’de ise besin fiyatları TÜİK datalarına nazaran birebir devirde 683,7 puana yükselerek, dünya ortalamasının yaklaşık 7 katına ulaştı.

İktisatçı İnan Memnun’un TÜİK ve FAO datalarından yola çıkarak hazırladığı grafiğe nazaran, Eylül 2021’i 100 kabul eden baz endeksle ölçüldüğünde, dünya 97,9 düzeyinde kalırken Türkiye 683,7’ye tırmandı.

FAO’NUN ALT ENDEKS DATALARI NELER GÖSTERİYOR?

• Tahıl fiyatları: Yüzde 1,3 geriledi. Güney yarımküredeki bol hasat ve kuzeyde ekim döneminin ilerlemesi düşüşte tesirli oldu.
• Süt eserleri endeksi: Yüzde 3,4 azalarak arka arda dört ay düşüş kaydetti. Avrupa ve Okyanusya’daki üretim artışı ile talep zayıflığı fiyatları aşağı çekti.
• Et endeksi: Yüzde 2 düşüş gösterdi; bilhassa domuz ve tavuk etinde bariz bir gerileme yaşandı.
• Şeker fiyatları: Yüzde 5,3 azalarak Aralık 2020’den bu yana en düşük düzeye indi.
• Bitkisel yağlar endeksi: Yüzde 0,9 artışla Temmuz 2022’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı.

REKOR TAHIL ÜRETİMİ FİYATLARIN YÜKSELMESİNİ ENGELLİYOR

FAO, global besin üretiminde bu yıl rekor tahıl üretimi (2,97 milyar ton) ve yüzde 30,6’lık stok-kullanım oranı ile arzın güçlü seyrettiğini belirtti. Bu durum, besin fiyatlarında kalıcı bir yükselişi engelliyor. Lakin örgüt, Ukrayna hasadı, El Niño tesiri ve güç piyasasındaki belirsizlikler nedeniyle önümüzdeki devirde dalgalanmanın sürebileceği ikazını yaptı.

TÜRKİYE’DEKİ FİYAT ARTIŞLARI GLOBAL EĞİLİMİN TERSİNE

FAO dataları global enflasyonun yavaşladığını gösterirken, Türkiye’deki tablo bunun tam bilakis işaret ediyor. Eylül 2021’den bu yana Türkiye’de besin fiyat endeksi yüzde 583 arttı. Bu fark, döviz kuru geçişkenliği ve üretim-tedarik zincirindeki maliyet artışlarının yurtiçi fiyatlara süratle yansımasından kaynaklanıyor.

TÜRKİYE’NİN BESİN FİYATLARINDA GLOBAL FARKI BÜYÜYOR

Ekonomistler, yüksek güç maliyetleri, ziraî randıman düşüklüğü, nakliye sarfiyatları ve düşük gelirli tüketicilerdeki talep esnekliği üzere faktörlerin Türkiye’yi global eğilimden ayırdığını belirtiyor. Global besin enflasyonu yavaşlarken Türkiye’deki fiyatlar sürat kesmeden artıyor. FAO ve TÜİK dataları ortasındaki fark, Türkiye’nin sadece kısa vadeli para siyasetiyle değil, ziraî üretim, lojistik ve tedarik zinciri reformlarıyla çaba etmesi gerektiğini ortaya koyuyor.