Voyager uzay aracı Güneş Sistemi’nin hududunda bir ‘ateş duvarı’ keşfetti

Voyager 1 ve Voyager 2 uzay araçları, 1977 yılında NASA tarafından, Güneş Sistemi’nin dış sonlarını ve ötesindeki yıldızlararası alanı keşfetmek üzere fırlatıldı.

Her iki araç da sonunda sistemin hududunda yer alan, sıcaklığın 30 bin ila 50 bin Kelvin’e kadar çıktığı bir cins ‘ateş duvarı’ bölgesine ulaştı.

GÜNEŞ SİSTEMİNİN SINIRLARI

Güneş Sistemi’nin hududu, gezegenlerin son bulduğu nokta, Oort Bulutu (Güneş’in yerçekimi tesirinin azaldığı sınır) ya da Güneş’in manyetik alanının bittiği yer, yani ‘heliopause’ olarak tanımlanıyor.

NASA, bu bölgeyi şöyle açıklıyor:

Güneş’ten daima olarak yayılan yüklü parçacık akışı, yani güneş rüzgarı, gezegenleri geçip, Plüton’un üç katı uzaklığa kadar ulaşır. Orada yıldızlararası ortamın direnciyle karşılaşır ve Güneş ile gezegenleri çevreleyen dev bir kabarcık oluşturur: heliosfer.

Heliopause, bu balonun dış hududunda, güneş rüzgarı ile yıldızlararası rüzgarın dengelendiği noktadır. NASA bu bölgeyi şöyle tanım eder:

İki rüzgarın basıncı eşitlenir, güneş rüzgarı taraf değiştirerek heliosferin kuyruğuna akar. Tıpkı bir geminin denizi yararken önünde bir şok dalgası (bow shock) oluşturması üzere, heliosfer de uzayda ilerlerken benzeri bir şok bölgesi yaratır.

VOYAGER ‘ATEŞ DUVARI’NI NASIL GEÇTİ?

Voyager sondalarının ölçtüğü 30 bin ila 50 bin Kelvin ortası sıcaklık, gerçekte ‘bildiğimiz manada bir ısı’ değil, uzaydaki tek tek parçacıkların gücünü temsil ediyor. Bu bölge, Güneş Sistemi’nin manyetik hududunda, yıldızlararası ortama karışmadan evvelki son katman olan heliopause’ta yer alıyor. Burada protonlar ve elektronlar son derece süratli hareket ettiği için sıcaklık bedelleri çok yüksek çıkıyor, lakin ortamın yoğunluğu neredeyse sıfıra yakın. Yani, 1 santimetreküplük hacimde sırf birkaç atom bulunuyor.

Bu yüzden, parçacıklar ne kadar enerjik olursa olsun, ortalarındaki aralık çok büyük olduğundan ısı transferi gerçekleşmiyor. Sıcaklık kavramı burada sırf parçacıkların ortalama kinetik gücünü tabir ediyor.

Sonuç olarak Voyager, ‘ateş duvarı’ olarak isimlendirilen bu bölgeden ziyan görmeden geçti; zira bu duvar, gerçek bir alev duvarı değil, son derece seyrek ancak enerjik parçacıklardan oluşan görünmez bir huduttu. Bu olay, ‘uzayda sıcaklığın her vakit ısı manasına gelmediğini’, yoğunluğun bu farkı belirleyen en kritik etken olduğunu bir kere daha kanıtladı.

50 YIL SONRA HALA DATA GÖNDERİYORLAR

Fırlatılışlarından yaklaşık 50 yıl sonra, Voyager 1 ve 2 hâlâ bu sonun ötesinden data göndermeye devam ediyor.

NASA’nın son açıklamalarına nazaran, Voyager 2’nin manyetik alan ölçümleri Voyager 1’in şaşırtan bulgusunu doğruladı:

Heliopause’un çabucak ötesindeki manyetik alan, heliosferin içindeki manyetik alanla neredeyse paralel.

Bu müşahede, iki aracın misal yönelimde manyetik alanlar tespit ettiğini ve Güneş Sistemi’nin dış ortamıyla beklenenden daha yumuşak bir geçiş bölgesine sahip olduğunu gösterdi.