Beyaz Saray’da Orta Asya doruğu: ‘Kazakistan Abraham Anlaşmaları’na katıldı

Trump’ın Beyaz Saray’da düzenlediği akşam yemeğine Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev katıldı.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın devam ettiği ve Rusya ile Çin’in Orta Asya’daki devasa kaynaklar konusunda etkin bir siyaset izlediği bir devirde Trump’ın bölge önderleriyle bir ortaya gelmesi dikkati çekti.

2023’teki birinci doruğun akabinde ikinci defa ABD-Orta Asya Zirvesi‘ne konut sahipliği yapan Trump, yemekte yaptığı konuşmada, eski lider Joe Biden‘ın Orta Asya’yı çok ihmal ettiğini savunarak, kendisinin bu bölgeye gereken kıymeti gösterdiğini söz etti.

Kazakistan’ın Abraham Anlaşmaları‘na resmen katılmayı kabul ettiğini ve imza merasiminin kısa müddette yapılacağını kaydeden Trump, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’e teşekkür etti.

Trump ayrıyeten, bu ülke ile toplam bedeli ve Kazakistan’ı ziyaret edebileceğini söyledi.

ORTA ASYA KAYNAKLARINA VURGU

ABD Başkanı, bu bölgenin petrol ve doğal gazın yanı sıra bilhassa az elementler konusunda çok güçlü olduğunu vurgulayarak, “Bu ülkeler bir vakitler doğu ile batıyı birbirine bağlayan eski İpek Yolu’nun üzerinde yer alıyordu. Harika, görkemli ve hoş bir tarih. Bugün de Avrasya’nın kalbindeki pozisyonları onlara inanılmaz bir kıymet ve inanılmaz bir potansiyel kazandırıyor” dedi.

Trump, “Amerika’nın bu ülkelerle iştirakini her zamankinden daha güçlü hale getirmeye kararlıyım” biçiminde konuştu ve bu ülkelerle karşılıklı yatırımları artırma kelamı verdi.

ABD ile Kazakistan ortasındaki ender elementler muahedesine da atıf yapan Trump, başka C5 ülkeleriyle de emsal muahedeler yapacaklarının sinyalini verdi.

LİDERLERDEN TRUMP’A TEŞEKKÜR

Daha sonra kelam alan Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, ABD Başkanı Trump’a “gösterdiği liderlik ve barışa katkılarından dolayı” teşekkür etti.

Tokayev, “Sayın Lider, Beyaz Saray’da bu tarihi toplantıyı düzenlediğiniz için size içten teşekkürlerimi sunmak isterim. Sizin kararlı liderliğiniz altında, bu tepe ABD ile Orta Asya ortasında yeni bir etkileşim periyodunun başlangıcını işaret etmektedir” biçiminde konuştu.

Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirzizoyev, Trump’ın C5+1 forumunu Beyaz Saray’a taşıyarak ehemmiyetinin altını çizdiğini ve bundan mutlu olduklarını belirtti.

Mirzizoyev, “Sayın Trump, C5+1 sürecini tekrar başlatmak için yaptığınız ferdî katkıyı çok takdir ediyoruz. Daha önce hiçbir ABD başkanı Orta Asya’ya sizin gösterdiğiniz ilgiyi göstermemişti” sözlerini kullandı.

Özbekistan Cumhurbaşkanı, Rusya-Ukrayna Savaşı’nı yalnızca Trump’ın durdurabileceğine inandığını ve bu mevzudaki adımlarını desteklediklerini vurguladı.

Tacikistan Cumhurbaşkanı Rahman, yaptığı konuşmada, ABD ile Orta Asya ortasındaki ilgilerin geliştirilmesine yönelik düzenlenen doruktan duyduğu memnuniyeti lisana getirdi.

Rahman, kelam konusu ülkelerin güçlü kaynaklara sahip olduğunu ve bu bahiste hem ABD hem de Avrupa ülkeleriyle işbirliği yapmaya hazır olduklarını kelamlarına ekledi.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov da ABD ile C5 ülkeleri ortasındaki işbirliğinin birçok alanda geliştirilebileceğini ve bu doruğun değerli bir dönüm noktası olduğunu kaydetti.

Özellikle ekonomik, ticari ve ender elementler konusunda kıymetli işbirliği imkanları olduğunu anlatan Caparov, ABD ile bu mevzularda yeni işbirliklerine hazır olduklarını söyledi.

İLK TEPE 2023’TE DÜZENLENMİŞTİ

ABD ile Orta Asya ülkeleri ortasında birinci olarak 2015‘te dışişleri bakanları seviyesinde C5+1 formatında oluşturulan forum, 20 Eylül 2023’te devlet liderleri seviyesine yükseltilmişti.

Dönemin ABD Başkanı Joe Biden‘ın New York’ta mesken sahipliği yaptığı birinci ABD-Orta Asya Zirvesi‘ne Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan devlet liderleri katılmıştı.

Bu yıl, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Çin lideri Şi Cinping, Orta Asya başkanlarıyla doruklar yapmak için bölgeyi ziyaret etmişlerdi.