Cermodern’de Zamanın Eşiğinde: Şeniz Aksoy ile ‘Uzaklaşan Gelecek, Hatırlanan Manzaralar’

Cermodern’in 15. yılına denk düşen bu stant, sırf bir sanatkarın ferdî serüveni değil; benim de bakışımda, fotoğraf aracılığıyla vakti yine ölçmenin denemesi. Şeniz Aksoy’un tuvallerinde görünüm, bakıp geçtiğimiz bir imaj değil; bizi içine çeken, katman katman açılan bir hafıza yeri. Etel Adnan’ın “Resmin gerçek yeri hafızanın mekânıdır” kelamını akla getiren o geniş alan… Aksoy’un fırçası, tabiat ile teknolojinin, figür ile soyutun, sürat ile bekleyişin birbirine değdiği bir orta bölgede dolaşıyor. O orta bölgede biz de duruyoruz: bir anıyı şimdi yaşamadan hatırlar üzere; bir vedayı söylemeden duyar üzere.

AKSOY’UN GÖRÜNTÜSÜ: RÜZGÂR, SÜRAT VE GERİYE KALAN İZ

Serginin bütününe yayılan his, benim için “oluş” halinin resme çevrilmiş biçimi. Fırça sabit bir sonuca değil, süreçe işaret ediyor. Geniş sürüşler, kıvrılan yaylar, apansız kesilen ritimler… Tuvaller, bir jeolojik katman üzere üst üste biniyor; bazen kırmızı bir şerit her şeyi yarıp geçiyor, bazen kobaltın koyu tonu ufku ağırlaştırıyor. Bu lisan, sırf tabiat olaylarını değil, çağın suratını da resme davet ediyor. Futurizmin gölgesini hissetsek de Aksoy’un kederi, teknik bir sürat methiyesi değil; hızlanmış algımızın resimsel karşılığını kurmak.

Bence bu fotoğraflarda kıymetli olan, dünyayı “yukarıdan” izleyen bakışla, içinden geçen bir yolcunun nefesinin tıpkı anda işitilmesi. Yer yer bırakılan tuval beyazı, iki resmi birbirine bağlayan bir köprü üzere çalışıyor; evvelki ve sonraki sahneye ipucu veriyor. Böylelikle “manzara” yalnızca coğrafyanın resmi olmaktan çıkıyor; vaktin coğrafyasına dönüşüyor.

DOĞU İLE BATI’NIN KESİŞİMİ

Aksoy, görünüm geleneğine iki yandan bakıyor: Doğu’nun içe hakikat kıvrılan fikir alanıyla Batı’nın dışa yanlışsız genişleyen perspektifi, bu tuvallerde buluşuyor. Bir yanda girdaplar, bulut sökükleri, yer kabuğunu andıran kırık çizgiler; başka yanda mimari hatırlatmalar, pistleri çağrıştıran şeritler, uçuş rotaları… Bütün bu katmanlar, bizi tek bir yoruma mecbur etmiyor; bilakis, “okumak” yerine seyretmeye davet ediyor. Seyretmek de burada düşünmenin bir çeşidi.

TEKNOLOJİK İMGELER, VEDA İŞARETLERİ

Serginin alt akışlarından biri, uçan cisimler. Bir vakitlerin uçak–araba–uzay aracı imgesi, Aksoy’da giderek vedanın metaforuna dönüşmüş. Ne tam olarak aerodinamikler ne de bütünüyle fantastik; fotoğrafın iç mantığının ürettiği, “hikâyeyi taşıyan” aktörler. Bazen bir pistin kıyısında beliren tek figür, bazen şeritleri yararak geçen bir gölge; hepsi geleceğin geriye yanlışsız yazıldığı o tuhaf vakte işaret ediyor.

Cermodern’in 15. yılına denk düşen bu stant, sırf bir sanatkarın şahsî serüveni değil; benim de bakışımda, fotoğraf aracılığıyla vakti tekrar ölçmenin denemesi. Şeniz Aksoy’un tuvallerinde görünüm, bakıp geçtiğimiz bir manzara değil; bizi içine çeken, katman katman açılan bir hafıza yeri. Etel Adnan’ın “Resmin gerçek yeri hafızanın mekânıdır” kelamını akla getiren o geniş alan… Aksoy’un fırçası, tabiat ile teknolojinin, figür ile soyutun, sürat ile bekleyişin birbirine değdiği bir orta bölgede dolaşıyor. O orta bölgede biz de duruyoruz: bir anıyı şimdi yaşamadan hatırlar üzere; bir vedayı söylemeden duyar üzere.

AKSOY’UN GÖRÜNTÜSÜ: RÜZGÂR, SÜRAT VE GERİYE KALAN İZ

Serginin bütününe yayılan his, benim için “oluş” halinin resme çevrilmiş biçimi. Fırça sabit bir sonuca değil, süreçe işaret ediyor. Geniş sürüşler, kıvrılan yaylar, ansızın kesilen ritimler… Tuvaller, bir jeolojik katman üzere üst üste biniyor; bazen kırmızı bir şerit her şeyi yarıp geçiyor, bazen kobaltın koyu tonu ufku ağırlaştırıyor. Bu lisan, sadece tabiat olaylarını değil, çağın suratını da resme davet ediyor. Futurizmin gölgesini hissetsek de Aksoy’un kederi, teknik bir sürat methiyesi değil; hızlanmış algımızın resimsel karşılığını kurmak.

Bence bu fotoğraflarda kıymetli olan, dünyayı “yukarıdan” izleyen bakışla, içinden geçen bir yolcunun nefesinin tıpkı anda işitilmesi. Yer yer bırakılan tuval beyazı, iki resmi birbirine bağlayan bir köprü üzere çalışıyor; evvelki ve sonraki sahneye ipucu veriyor. Böylelikle “manzara” yalnızca coğrafyanın resmi olmaktan çıkıyor; vaktin coğrafyasına dönüşüyor.

DOĞU İLE BATI’NIN KESİŞİMİ

Aksoy, görüntü geleneğine iki yandan bakıyor: Doğu’nun içe yanlışsız kıvrılan niyet alanıyla Batı’nın dışa yanlışsız genişleyen perspektifi, bu tuvallerde buluşuyor. Bir yanda girdaplar, bulut sökükleri, yer kabuğunu andıran kırık çizgiler; başka yanda mimari hatırlatmalar, pistleri çağrıştıran şeritler, uçuş rotaları… Bütün bu katmanlar, bizi tek bir yoruma mecbur etmiyor; tersine, “okumak” yerine seyretmeye davet ediyor. Seyretmek de burada düşünmenin bir tipi.

TEKNOLOJİK İMGELER, VEDA İŞARETLERİ

Serginin alt akışlarından biri, uçan cisimler. Bir vakitlerin uçak–araba–uzay aracı imgesi, Aksoy’da giderek vedanın metaforuna dönüşmüş. Ne tam olarak aerodinamikler ne de bütünüyle fantastik; fotoğrafın iç mantığının ürettiği, “hikâyeyi taşıyan” aktörler. Bazen bir pistin kıyısında beliren tek figür, bazen şeritleri yararak geçen bir gölge; hepsi geleceğin geriye hakikat yazıldığı o tuhaf vakte işaret ediyor.

BİR RESME YAKIN BAKIŞ: “KIRMIZI ÇİZGİ, MAVİ GİRDAP”

Sergideki büyük tuvallerden birini seçiyorum. Geniş bir beyaz yeri, laciverte çalan mavi tonlar ve koyu grafit katmanlar kaplıyor. Kompozisyonu baştan sona yaran kızıl bir şerit var; tren rayı mı, iniş pisti mi, yoksa ufuk çizgisine saplanmış bir yara mı, bilmiyorum—bence hepsi. Bu kırmızı, fotoğrafın nabzını tutuyor. Onun etrafında dönen koyu ve açık mavi girdap yayları ise güya ses dalgaları: Yaklaşan bir şeyi değil, çoktan geçmiş lakin hâlâ kulakta çınlayan bir olayı kayda geçiriyor.

Fırça izleri süratli lakin özensiz değil; hareketin tarafını açıkça tanım ediyor. Sağdan sola çekilen koyu bantlar, alt planda gri–siyah katmanlarla çapraz bağ kuruyor. Bu, görünümün sırf “üst” yüzünden ibaret olmadığını hissettiriyor: yüzeyin altında bir yer kabuğu var; çatlaklardan üst yanlışsız yükselen bir sızı. Tuvalin kimi yerlerinde boya şuurlu olarak inceltilmiş; alttan dokumayı gösteren bu açıklıklar, tamamlanmamışlık hissini kompozisyonun modülü kılıyor.

Bu resme uzun bakınca bende iki his kalıyor: Birincisi, istikamet duygusu—kırmızı şerit nereye giderse göz onu izliyor. İkincisi, direnç—mavi girdaplar kırmızıyı yutmak istiyor, kırmızı onları yarıp geçmek istiyor. Tam da burada, Aksoy’un fotoğrafında sık sık karşılaştığım o “karar anı” beliriyor: Gelecek bir olasılıklar kümesi, geçmiş ise değişmeye devam eden bir anlatı. Fotoğraf ikisini birebir anda taşıyor.

SEYİRCİNİN POZİSYONU: İÇERDEN Mİ, ÜSTTEN MI?

Aksoy’un işlerinde bizi çeken güçlü ögelerden biri, bakış konumunun daima kayması. Bazen bir drone imgesi üzere doruktan bakıyor, bazen pistin kenarında duran yalnız figürün yerini alıyoruz. Bu değişkenlik, günümüzün ekranlı dünyasının ritmiyle de akraba: Bir imaj bitmeden başkası açılıyor; harita, görüntü, haber akışı, sohbet penceresi… Fotoğraflar tam da bu “art ardalık” hissini görselleştiriyor; ama süratli klip estetiğine düşmeden, fotoğrafın yavaş vaktini koruyarak.

NEDEN ARTIK?

Bu stant, CerModern’in 15. yılına uygun biçimde, kurumu geleceğe bakan bir eşikte konumluyor. Aksoy’un tuvalleri ekolojik tartışmayı, teknolojik suratın nefesini ve kişisel yasın görünmez titreşimini tıpkı düzleme topluyor. Görünüm, tabiatın romantik temsili olmaktan çok, ortak mukadderat alanımız olarak kuruluyor. Burada “gelecek” uzaklaşıyor; ancak tıpkı anda “hatırlanan manzara” bizi ona bağlıyor. Zira hatırlamak, sırf geriye dönmek değil—ileriye yanlışsız da yazmak.

Çıkarken elimde şu cümle kalıyor: Aksoy’un fotoğrafları, bir dünya tasviri değil; dünyayı taşıma biçimi. Rüzgârın istikameti değiştikçe fırçanın da tarafı değişiyor. Biz de bu değişimin içinde, hatırlamanın geleceğe bakan yüzünü görüyoruz.

“Sergi, 26 Ekim 2025’e kadar her gün Cermodern’de izlenebilir.”