Yıl sonuna yaklaşılırken minimum fiyat tartışmaları tekrar alevlendi. TÜİK datalarına nazaran yılın birinci 11 ayında minimum fiyatın gerçek kıymeti kıymetli ölçüde düşerken, bağımsız araştırma kümesi ENAG’ın hesaplamalarında erime daha yüksek düzeyde gerçekleşti. ENAG’a nazaran son iki yılda taban fiyatın alım gücü yüzde 70’in üzerinde düştü. Enflasyon varsayımlarına nazaran yapılan artışlar ve TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranları tekrar sorgulanmaya başlandı.
Yıl sonuna yaklaşılırken yine belirlenecek minimum fiyat tekrar tartışılmaya başlandı. Kestirimler gün yüzüne çıkarken asıl dikkat çekense 2025 yılı için belirlenen taban fiyatın geçen müddette ne kadar eridiği oldu.
2025 YILI TABAN FİYATI NASIL BELİRLENMİŞTİ?
2025 yılı taban fiyatı daha evvelce tabir edilen 24 Aralık’ın son saatlerinde gündem dışı yapılan bir toplantının akabinde açıklanmıştı. Toplantı öncesinde emekçi tarafını temsil eden Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) masadan kalkmış, taban fiyat devlet ve patron tarafını temsil eden Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) tarafından belirlenmişti.
Yeni taban fiyat, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan tarafından 22 bin 104 lira olarak açıklanmıştı. Gerçekleşen enflasyon yerine beklenen enflasyon hesabıyla açıklanan yüzde 30‘luk artış, devrin enflasyonu olan yüzde 44,38‘in epeyce altında kalmış, yurttaşları zorlamıştı.
2023 yıl sonu enflasyonu ise yüzde 64,77 düzeyindeyken taban fiyata yapılan artırım yüzde 49 düzeyindeydi.
ENFLASYON KESTİRİMLERİ TEKRAREN REVİZE EDİLDİ
Asgari fiyatın belirlenmesinde en değerli bilgi olarak görülen enflasyon dataları tekraren revize edildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek‘in Eylül 2024’te yaptığı “2025’in sonunda enflasyonu yüzde 20’nin altına indirebileceğimize samimi halde inanıyorum” açıklamasının akabinde enflasyon kestirimleri 11 ay içinde dört kere revize edildi.
Kasım 2024’te varsayım yüzde 21‘e çıkarılırken, Ocak 2025’te Şimşek’in paylaşımıyla yüzde 27,1‘e yükseltildi. Şubat 2025’te TCMB’nin Enflasyon Raporu’nda yüzde 24‘e çekilen varsayım, Ağustos 2025’te yayımlanan üçüncü raporda yıl sonu için yüzde 25-29 aralığına revize edildi. Yapılmak zorunda kalınan bu revizeler, iktisat idaresinin enflasyonla gayrette ve ‘sıkı para politikasını‘ sürdürmesine karşın amaçlardan uzakta kalması fikrini akıllara getirdi.
ASGARİ FİYAT 14 BİN 839 LİRAYA DÜŞTÜ
2025 yılının 11. ayına girerken Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayı enflasyon bilgilerini açıkladı. Açıklanan datalara nazaran ekim ayında enflasyon aylık yüzde 2,55 düzeyindeyken, yıllık enflasyonun yüzde 32,87 düzeyinde olduğu belirlendi.
Kasım ayına gelinirken taban fiyatın ne kadar eridiği de merak konusu oldu. TÜİK’in açıkladığı enflasyonun akabinde yapılan hesaplamalarla birlikte taban fiyat, yıl bitmeden toplam yüzde 32,87 düşüşle 7 bin 265 lira eriyerek gerçek taban fiyatın 14 bin 839 lira düzeyine kadar düştüğü görüldü.
ENAG’A YÜZDE 70 KAYIP!
Bağımsız Enflasyon Araştırma Kümesi ENAG’ın datalarına nazaran ise taban fiyattaki erime daha yüksek. ENAG’ın açıkladığı datalara nazaran ekim ayında enflasyon bir evvelki aya nazaran yüzde 3,74 oranında arttı. Yıllık enflasyon artış oranı ise yüzde 59,99 olarak hesaplandı. Böylelikle minimum fiyat yıl başından bu yana toplam yüzde 59,99 düşüşle 13 bin 262 lira eriyerek, gerçek kıymet olarak 8 bin 842 lira düzeyine kadar düştü.
Ayrıca bu fark ile birlikte bir evvelki yılda ortaya çıkan minimum fiyattaki alım gücü de eklendiğinde tablo çok daha vahim bir hal alıyor. ENAG 2023 yıl sonu enflasyon varsayımını yüzde 127, TÜİK ise bu oranı yüzde 64,77 olarak açıklamıştı. 2024 yıl sonunda ise TÜİK enflasyonu yüzde 44,38 açıklarken ENAG 2024 yıl sonu oranını yüzde 83,40 düzeyinde olarak belirtmişti.
Bu hesaba nazaran 2023 1 Ocak tarihinden bu yana minimum fiyattaki erime yüzde 70‘in üzerine çıkarak 15 bin 618 lira 68 kuruşa karşılık geldi ve minimum fiyatın bugünkü alım gücü 6 bin 485 lira 32 kuruşa düştü.
ASGARİ FİYATTA ‘DÜŞÜK ENFLASYON YÖNTEMİ’
Asgari fiyat hesaplanırken yıllık enflasyon oranı kullanılıyor. Bu orana nazaran yapılan artış aralık ayında belirlenirken ocak ayından itibaren yürürlüğe giriyor. Lakin yıl sonu enflasyon bilgileri açıklanırken, düşük artırım yapmak için enflasyon oranlarının aralık ayında düşük gösterilerek yapıldığı argüman ediliyor. Bunun en önemli nedeni ise aralık ayında ve ocak ayında açıklanan enflasyon oranları ortasında görülen uçurum.
Örneğin 2024 Aralık enflasyon oranı yüzde 1,03 düzeyinde açıklanırken, Ocak 2025 tarihinde enflasyon yüzde 5,03 düzeyinde açıklanmıştı. Bu metot evvelki yıllarda yapılan artırım oranlarında da görülüyor. 2023 Aralık ayında enflasyon verisi aylık yüzde 2,93 olarak açıklanırken, Ocak 2024 tarihinde aylık enflasyon yüzde 6,70 düzeyinde; 2022 Aralık ayında açıklanan enflasyon yüzde 1,18 düzeyinde açıklanırken, Ocak 2023 tarihinde ise yüzde 6,65 düzeyinde olduğu paylaşılmıştı.
Yorum Yap