Anadolu Isuzu’dan Özbekistan çıkarması: Genel Müdür Arıkan’dan çok konuşulacak yerlilik ve kur açıklaması!

Anadolu Isuzu’nun, Özbekistan’da Japon Isuzu ve Itochu paydaşlığıyla uzun yıllardır faaliyet gösteren SamAuto’nun yüzde 75,2’sinin satın alınmasına yönelik sunduğu teklif, 30 Eylül 2025 tarihi prestijiyle kabul edildi. Dalda 42 yıllık tecrübeye sahip olan Anadolu Isuzu, bu stratejik yatırım sayesinde Orta Asya ve gibisi pazarlardaki varlığını güçlendirecek ve rekabet gücünü artıracak bir entegre üretim merkezi olma yolunda stratejik bir adım attı.

SAMAUTO

1999 yılından bu yana Özbekistan’ın Semerkant kentindeki üretim tesisinde faaliyet gösteren ve genel merkezi Taşkent’te bulunan SamAuto; otobüs, kamyon, pick-up ve özel gayeli araçlar dahil olmak üzere geniş bir ticari araç eser gamı sunuyor.

Önümüzdeki günlerde gerçekleşecek zaman sürecinin akabinde Anadolu Isuzu, Orta Asya’daki üretim ve dağıtım ağını kıymetli ölçüde genişletecek. Bu satın alma ile birlikte SamAuto tesislerinde üretilen kimi modellerin Anadolu Isuzu’nun eser gamına eklenmesi ve Anadolu Isuzu’nun kimi modellerinin SamAuto fabrikasında da üretilmesi hedefleniyor.

Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan, satın alma süreci ile ilgili değerlendirmede bulundu. Arıkan “Anadolu Isuzu olarak bu yatırımımız, memleketler arası pazarlardaki varlığımızı daha da güçlendirme yolundaki en kıymetli adımlarımızdan biri. Bu satın alma sadece ticari araç üretim gücümüzü değil; tıpkı vakitte Türkiye’nin mühendislik ve sanayi yetkinliğini de dünyada daha güçlü ve gururlu bir halde temsil etmemizi sağlayacak” tabirlerini kullanırken ”Üretim kapasitemizi ve operasyonel verimliliğimizi artıracak bu yatırımın sonucunda oluşturulacak yeni ve farklı eserler ile yüksek potansiyele sahip pek çok pazara direkt erişim imkanı sağlayacağız” dedi.

Anadolu Isuzu’nun İstanbul’da basın mensupları ile gerçekleştirdiği toplantıda Arıkan’ın dikkat çeken sözleri ise şöyle oldu:

”Bugün dünyanın trendlerinde başarılı olmanın yolu, biraz sepetteki modelleri genişletmek. Birinci evvel yurtiçi yüklü kamyonla, pick-up’la başlayan bir sisteme otobüsü ekledik, yurtiçine satmaya başladık. Sonra ihracata başladık. Bilhassa otobüste son 10-12 senede ihracat çok arttı, 45 ülkeye yayıldık. Ancak bir biçimde bu yetmiyor. Neden yetmiyor? Dünyada trend olarak önemli bir korumacılık var. Sizler de görüyorsunuz, daima tarifeleri konuşuyoruz.

Böyle bakarken, biliyorsunuz, Anadolu Grubu’nun bilhassa Cola ve Efes işlerinin Orta Asya’da ve Doğu Avrupa’da epeyce geniş bir yayılımı var. Bunu da dikkate alarak Özbekistan’da bir fırsat karşımıza çıktı. Özbekistan’da bir özelleştirme süreci vardı. Biz zati Özbekistan’dayız; 4 fabrikamız bulunuyor ve bölgeyi de âlâ tanıyoruz. Ayrıyeten o bölgeye bir müddettir eser satıyorduk. ‘Girelim’ dedik.

Özbekistan, Anadolu Grubu’nun sinerjileriyle birlikte bize çok cazip bir fırsat sundu. Pekala, bu şirket nedir? 1999’dan beri faaliyet gösteren bir şirket.”

Bugün geldiğimiz noktada, kamyon çeşitleri ortasında hem gazlı hem dizel modeller mevcut. Ayrıyeten 8,5-9 metre uzunluğa kadar otobüs çeşitleri ve pick-up montajı da yapıyorlar — hatta bizim Isuzu’nun pick-up montajını gerçekleştiriyorlar.

Isuzu markasıyla değil, SamAuto markasıyla Kazakistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Tacikistan ve Türkmenistan’a satıyorlar.

Ürün bazında baktığımızda, birincisi büyük otobüsler, yani 9 metre üzeri otobüslerde o bölgede önemli bir talep var. Yenileme talebi bilhassa gazlı otobüslerde görülüyor. Orada katkı sağlayabileceğimiz kimi şeyler var. Kamyonlarda sağlayabileceğimiz birtakım şeyler var. Küçük ve hafif ticari araçlarda da katabileceğimiz birtakım şeyler var.

‘HEDEFİMİZ EN AZ YÜZDE 50 ARTIŞ’

Hedefimiz, önümüzdeki beş yıllık perspektiften baktığımızda, buranın mevcut iş hacmini en az %50, hatta %100’e kadar artırmak. Şu anda yaklaşık 180-200 milyon dolar civarında, 4 bin adetlik bir iş hacmi var. Lakin biz bu hacmi %50 ile %100 ortasında bir düzeyde artırma imkânı görüyoruz.

TÜRK ŞİRKETLER NEDEN YURTDIŞINA YATIRIM YAPIYOR?

Yapılan toplantıda ”Türkiye’deki rekabet şartları sizi ya da başka marka temsilcilerini yurtdışına yatırım yapmaya yöneltiyor olabilir mi” sorusu üzerine Tuğrul Arıkan’ın yanıtı ise şöyle oldu:

”Kapasite kıymetli bir mevzu, hatırlattığın düzgün oldu. Doğru, Türkiye’de kurulu önemli bir kapasite var. Otobüs tarafında da kamyon tarafında da durum tıpkı. Son yıllarda, bilhassa son 7-8 senede, Türkiye’deki iç pazar talebi hayli düşük. Otobüs satışları düşük, midibüs satışları da o denli. Türkiye üzere 90-100 milyon nüfuslu bir ülkede yılda 1000-1500 otobüs, 2000-2500 midibüs satılması hakikaten çok düşük sayılar.

Bunun sebeplerine girmeyeceğim ancak biliyorsunuz, ticari araçta finansman çok değerli. Finansman maliyetlerinin yüksekliği şu anda pazarı daraltıyor. Önümüzdeki sene faizlerin düşmesiyle mevcut siyasetlerin sonucu olarak düşmesini bekliyoruz.

Ama şu bir gerçek, kapasite fazlası var. Bu kapasite fazlasını olumluya çevirmek lazım. Mesela Japonlarda gördüğümüz en değerli şeylerden biri bu: Kapasiteyi hep azamide tutup üretim maliyetlerini denetim altında tutuyorlar. Bizim de birebir yaklaşımı benimsememiz gerekiyor.

Bu yatırım, kapasite açısından da katkı sağlayacak. Türkiye’deki kapasite kullanımını artıracak, oraya götüreceğimiz işler buradaki üretim hacmini de büyütecek. Yani katiyen bir yararı olacak.

Ama en kıymetli bahis şu: Artık bizim farklı modeller düşünmeye başlamamız gerekiyor. Model derken araç modeli değil, satış modeli yahut pazarlara erişim modeli manasında söylüyorum. Artık yalnızca ihracatla bu işi yürütmemiz mümkün değil. İş birlikleri, paydaşlıklar, satın almalar üzere prosedürleri daha fazla çeşitlendirip zenginleştirmemiz gerekiyor.”

‘YÜKSEK YERLİLİK ORANI ALEYHİMİZE!’

Sektörünüzü nasıl bir perspektif izlediği üzerine sorulan soruya karşılık olarak ise Arıkan şu tabirleri kullandı:

”Bence çok başarılı bir bölüm. Bir defa şöyle düşünün: Ülkeye yarattığı katma bedel açısından otomotivin en başarılı alanı otobüs kesimidir. Akabinde kamyon gelir. Bunu nereden söylüyoruz? Yerlilik oranına baktığınızda görüyoruz. Gerçi şu anda yüksek yerlilik oranı kurun mevcut seviyesinde bizim aleyhimize işliyor ancak bu süreksiz bir durum. %60-70 yerlilik oranına sahip otobüsler var. Türkiye’de otomotivde bu türlü bir oran yok. Zira yan sanayi çok güçlü ve uygun gelişmiş durumda. Bu açıdan, yani katma kıymet açısından baktığınızda nitekim çok başarılı bir kesim.

Ama bölümün en büyük sorunu, az evvel de bahsettiğim üzere, kapasite fazlası. Yani üretim kapasitesi mevcut talebin çok üzerinde. Bu nedenle dal, ihracata yönelmiş durumda. Bugün dünyanın her yerinde Türk otobüslerini, Türkiye’de üretilen kamyonları görebiliyorsunuz. Bu çok büyük bir muvaffakiyet. Zira az evvel de konuştuğumuz üzere, bilhassa otobüs, satış sonrası hizmet ağı ve müşteriyle kurulan bağlantı açısından binek araçtan çok daha ağır bir ilgi gerektiriyor. Satış sonrası hizmetleri, bakım-servis ağlarını kurmak kolay bir iş değil.

Biz şu anda 46 ülkeye satış yapıyoruz. Her ülkede satış sonrası ağımız, servislerimiz ve distribütörlerimiz var. Hepsini biz denetim ediyoruz. Bu nedenle dal, katma paha açısından çok yüksek bir ehemmiyete sahip. Ülke iktisadına de büyük katkı sağlıyor. Otomotivde genel tabloya baktığınızda, bilhassa binek araçlardaki ithalat artışı nedeniyle dış ticaret açığı oluşuyor. Lakin otobüs tarafına baktığınızda tam aykırısı, dış ticaret fazlası var. Bu da bu türlü devam edecek.”

70 MİLYON DOLARLIK İKİNCİ YATIRIM

Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan ayrıca toplam ciro dışında Özbekistan operasyonunun ne kadar katkı sağlayacağına yönelik olarak ”Önümüzdeki sene herhalde toplam cironun %25’ini oluşturur. Ancak ondan sonraki yıllarda 40’a kadar çıkar” tabirlerini kullandı.

Arıkan, operasyonun devamında iş büyütme iş ayrıyeten yapılması planlanan yatırım içinse ”Tutarı şu anda kestirmek çok kolay değil lakin kabaca gördüğümüz kadarıyla 40’la 60-70 milyon dolar ortası bir yatırım daha yapacağız önümüzdeki 5 sene içinde” dedi.