Çok işlenmiş besinler nefret etmeyi sevdiğimiz ve sevmekten nefret ettiğimiz şeyler. Ama birtakım çok işlenmiş besinler aslında bize âlâ gelebilir mi?
İngiltere’de insanların güçlerinin % 50’sinden fazlasını ultra işlenmiş besinlerden aldığı belirtiliyor.
Bunlar ortasında endüstriyel seviyelerde ürütülen kahvaltılık gevrekler, soslar, fırınlanmış eserler ve hazır yemekler de var.
Gizli şeker, tuz ve yağla dolu olabilirler. Bu yiyecekleri tertipli tüketmek obezite ve hatta erken mevtle ilişkilendiriliyor.
Fakat ultra işlenmiş besinler ortasında faydalı olanlar da olabilir mi? Bunu öğrenmek için diyetisyen ve beslenme uzmanı Ro Huntriss ile konuştuk.
ULTRA İŞLENMİŞ BESİNLER NELER?
Huntriss, “Çoğu besin bir biçimde işlenir, örneğin saklamak için” diyor.
“Fakat ‘ultra işlenmiş’ terimi çoğunlukla kimilerini bilmediğiniz uzun bir muhteviyat listesi olan yiyecekler için kullanılır.
“Gıda bazlı materyaller sıklıkla tatlandırıcılar, renklendiriciler, stabilizatörler ve koruyucularla birleştirilir.
“Nihai eseri elde etmek için çok sayıda süreçten geçerler. Örnekler ortasında dondurma, gazlı içecekler, sosisler ve fırında pişirilen kimi patatesler var.”
Cipsler, bisküviler ve kekler… Bu tıp besinler için kimse sağlıklı demez.
Fakat başka ultra işlenmiş besinler için karar vermek daha sıkıntı olabiliyor.
Kavanozda satılan makarna sosu, konserve çorba ya da hazır sebzeli lazanya sağlıklı mı diye merak ediyor olabilirsiniz. Bir bakalım.
FAYDASI OLAN ULTRA İŞLENMİŞ GIDALAR
Her tıp besinde olduğu üzere, ölçülü olmak çok değerli.
Huntriss, “Böyle [ultra işlenmiş] kimi besinleri, genel olarak sağlıklı ve istikrarlı olan bir beslenmeye eklemek kabul edilebilir. Süratli bir dünyada yaşıyoruz. Büsbütün organik, işlenmemiş bir beslenme mükemmel olurdu lakin insanların birden fazla için bu mümkün değil” diyor.
Huntriss sıhhate faydalı olabilecek ultra işlenmiş besinleri şöyle sıralıyor:
Ek şeker katılmamış, tam tahıllı kahvaltılık gevrekler – “B vitamini, kalsiyum, demir üzere vitaminler ve minerallerle güçlendiriliyor. Bu da tavsiye edilen günlük dozunuza ulaşmanıza yardımcı olabilir, ayrıyeten kalp ve damar sıhhatine, olağan bağırsak işlevine ve kandaki glukoz düzeyinin düzenlenmesine katkıda bulunabilir.”
Konserve fasulye – “Beyaz kurufasülyeler zerzevat proteini ve lif açısından varlıklı, yağ oranı düşük ve günde beş defa yemeniz gereken zerzevat ve meyvelerden biri olabilir. Tıpkı vakitte demir, çinko ve B vitamini bulunur. Konservelere bazen ek tuz atılabiliyor ancak ek şeker olmayan versiyonları da bulunabiliyor.”
Paketlenmiş tam buğdaylı dilimli ekmek – “Tam tahıllı lifler, proteinler, B vitaminleri, antioksidanlar, kalsiyum ve demir deposu. Tam tahıl tüketilen beslenmenin birçok kronik hastalık riskini azalttığı kanıtlandı. Ayrıyeten günde 30 gram lif alma gayemize de yardımcı olabilir.”
Tatlandırılmamış soya ya da bitki bazlı içecekler ultra işlenmiş olabilir – “Vitaminler ve minerallerle güçlendirilmiş versiyonlarını seçerseniz, bu içecekler inek sütü kadar kalsiyum sağlayabilir ve kemik sıhhatini geliştirir. Güçlendirilmiş bitki temelli içeceklerde de B vitaminleri, İyodin ve D vitamini de olabilir.”
ETİKETTE NELERE BAKMALIYIZ?
Huntriss “Bazı ultra işlenmiş besinler güç açısından ağırdır; ek şeker, tuz ve doymuş yağlar çoktur, çok az lif vardır ve geçirdikleri çok sayıda süreç yüzünden besleyici kıymetlerini de kaybetmiş olurlar” diyor.
Diyetisyen, “Çok fazla ultra işlenmiş besin tüketilen bir beslenme tavsiye edilmiyor” diyor.
“Araştırmalar ultra işlenmiş besinler ile obezite, kalp ve damar hastalıkları ve kanser ortasında direkt bağ buldu.”
DİĞER HER ŞEY ABUR CUBUR MU?
Peki bu dört ultra işlenmiş besin dışındaki her şeyden büsbütün uzak mı durmalı?
Pek o denli değil.
Huntriss “Ara sıra ultra işlenmiş besin yemenin rastgele bir sıhhat riski yok” diyor.
“Kekler, bisküviler, cipsler, çok kişinin keyif alarak yediği şeyler. Sağlıklı beslenme büsbütün istikrarlı olmakla alakalı.”
Başlıca kural, ultra işlenmiş besinleri beslenmenizin günlük bir kesimi haline getirmemek, ortada sırada tüketmek.
Huntriss bununla birlikte, “süpermarketlerin ‘sağlıksız’ yüksek yağlı, şekerli ve tuzlu yiyecekleri daha az ağır bir halde pazarlaması ve sağlıklı besinlerin daha ön planda yer alması gerektiğini” belirtiyor.
“Pazarlama, bu besinlerin rahatlığı ve düşük maliyeti, daha besleyici seçeneklerin ve konutta yemek yapmanın yerini almasına neden oluyor. Bunun da sıhhatimiz üzerinde yıkıcı tesirleri oluyor.”
Huntriss sıhhat için aşağıdakilere dayalı bir beslenme tavsiye ediyor;
Tam tahıllar
Meyve-sebzeler
Yemişler ve tohumlar
Yağsız protein
Asıl olarak hayvan kaynaklarından alınan doymuş yağdan çok, doymamış yağ (bitki kaynaklarından ya da yağlı balıktan)
Süt eserleri ya da kalsiyumla güçlendirilmiş alternatifi
Sınırlı tuz almak
Ve susuz kalmamak.
Yorum Yap