Alışveriş bağımlılığının gerçek bir bağımlılık olduğunu belirten uzmanlar, alışveriş yaptıkça beynin ödül sisteminin devreye girdiğini söylüyor. Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, alışveriş bağımlılığının belirtileri, şuurlu farkındalıkla nasıl yönetilebileceği ve sağlıklı alışveriş alışkanlıkları hakkında bilgi verdi.
Bilinçli farkındalık oluşturmadan alışveriş yapmak, tüketim tuzağına düşmek demek!
Sağlıklı bir alışverişin nasıl olması gerektiğinden bahseden Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Sağlıklı alışverişte kendimize üç tane soru sorabiliriz” dedi. ‘Benim bu alışverişe gereksinimim var mı?’, ‘Bu alışveriş benim maddi durumumu zorlayacak mı?’ ve ‘Bu alışverişi yaptığımda hakikaten gerekli, maddi durumumu zorlamamış ve birebir vakitte amaçlarımı engellemeyecek, gittiğim yolu, ilerlediğim yolu engellemeyecek bir alışveriş yapmış olmuyor muyum?’ sorularının kıymetlendirilmesi gerektiğini lisana getiren Taşkın, “Çünkü bazen alışveriş kaynaklı bireyler maddi manada o kadar çok açılıyor ki, olağanda hayatına, ömür gereçlerini, o hiyerarşi listesindeki birinci basamakta olan yeme, içme, barınma listesindeki gereklilikleri yerine getiremeyecek kadar ilerlemiş oluyor. Haliyle bu üç soruya bakmadan yani şuurlu farkındalık oluşturmadan alışveriş yapmak tüketim tuzağına düşmek demektir” halinde konuştu.
Alışveriş bağımlısı kişiyi suçlamak, o şahsa yapılabilecek en büyük kötülük!
Alışveriş bağımlılarına yapılabilecek en büyük berbatlığın onları eleştirmek olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Kesinlikle eleştirilmemeli. Yalnızca ne hissettiği, ne istediği ve neden bu alışverişe muhtaçlık duyduğu sorulmalı” dedi. Bu durumun aile bütçesini sarması halinde münasebetleriyle birlikte anlatılması gerektiğine vurgu yapan Taşkın, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Aile bütçesinde bu türlü bir maddi imkana gereksinim olduğu lakin alışveriş kaynaklı bu maddi imkanın sağlanamadığı açık açık anlatılmalı, sebepler belirtilmeli. Burada kişiyi suçlamak, şahsa yapılabilecek en büyük kötülüktür. Şayet suçlayacaksak bu bağlantıya hiç girmemek daha mantıklı. Fakat suçlamayıp şuurlu farkındalık boyutuna kişiyi ulaştıracaksak zati fonksiyonel olacaktır. Fonksiyonel olamadığı durumlarda da artık burada demek ki biz yakınlarımıza yardımcı olamıyoruz manasına gelir. Bu durum da bir psikolog ya da psikiyatrist dayanağına, bir bağımlılık takviyesine gereksinim duyduğunu gösterir.”
Kişinin sıkıntı duruma düşmesine neden olacak kadar alışveriş yapması bir bağımlılık…
Alışveriş bağımlılığı sahiden bir bağımlılık olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Çünkü kişi alışveriş yaptıkça dopamin salgılanır, bu da ödül sistemini oluşturur” dedi. Beynin bu durumu ödül olarak algıladığını aktaran Taşkın, “Hatta birtakım şahıslar, ‘kendimi bugün ödüllendirdim, kendim için alışveriş yaptım’ derler. Lakin o mutluluğun anlık olduğunu hissederler. ‘Bir sürü şey aldım lakin aslında gereksizdi, çok da gerek yoktu. Bir anda heyecanlandım ve aldım. Güzel de hissettim fakat şu anda ben bunları ne yapacağım, esasen kullanamayacağım’ noktasına kadar gidebilirler. Bağımlılık dediğimiz durum, kişinin güç duruma düşmesine neden olacak kadar alışveriş yapmasıdır. Acil gereksinimleri varken ya da birikim yapması gerekirken bu durumu göz arkası edip, yalnızca duygusal bir boşlukta hissettiği için ya da dopamin gereksiniminden kaynaklanan bir dürtüyle alışveriş yapmasıdır. Şayet bu durum kişinin hayatını önemli manada etkiliyorsa, buna bağımlılık diyebiliriz” açıklamasını yaptı.
‘Ne hissediyorum ve neden alışveriş yapıyorum?’ sorusu tatmini erteler!
Anlık tatmin hissinin nasıl kırılabileceği konusunda bilgi veren Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Anlık tatmin hissini farkındalıkla değil, şuurlu farkındalıkla kırabiliriz” dedi. Mevzuya açıklık getiren Taşkın, kelamlarını şöyle tamamladı: “Yani bu şu demek oluyor; farkındalığımız, bize o alışverişi yapmamamız gerektiğini, maddi imkânımızın olmadığını söyleyebilir. Lakin şuurlu farkındalık, ‘bu alışverişi yaptıktan sonra başına bunlar gelecek, zorlanacaksın, badireye düşeceksin, depresif hissedeceksin’ üzere unsurları de açar. Orada duyguyu bastırmak yerine ‘ben şu anda ne hissediyorum ve neden bu alışverişi yapıyorum?’ sorusunu sormak, sizi üç saniyeliğine de olsa alışverişten uzaklaştırır. Akabinde nefes teknikleriyle bir arada, alışveriş yapma isteği geldiğinde yahut haz tetiklendiğinde kendimizi rahatlatabiliriz. Yani alışveriş yapmaya gittik, baktık, beğendik, alacağız ancak buna uygun bir bütçemiz yok. O vakit o alışveriş ortamından biraz uzaklaşmak, tahminen bir kahve molası vermek, biraz düşünmek, maddi süreci ve bunu nasıl karşılayacağımızı kıymetlendirmek gerekir. Hâlâ o gereksinimimizin devam ettiğini düşünüyorsak, şuurlu farkındalıkla bir bütçe planı yapıp alışveriş yapmak hakikat bir örnektir. Özetle; hazzı erteliyoruz. Hazzı ertelediğimizde, o haz hâlâ bir gereksinim hâlindeyse, bu durumda onun için hakikat ve uygun yolları bulmaya çalışıyoruz.”
Yorum Yap