2008/Ekim ayı öncesinde memuriyet üzere kamu vazifelerinde çalışanların emeklilik ve mevt sonrası hakları, özel bir yasa olan Emekli Sandığı Kanunu ile belirleniyor.
Türkiye Gazetesi muharriri İsa Karakaş, köşe yazısında 2008 yılı Ekim ayı öncesinde kamu misyonuna başlayan memurların mevt sonrası dul ve yetimlerine maaş bağlanmasıyla ilgili değerli ayrıntıları paylaştı.
2008/Ekim ayı öncesinde memuriyet üzere kamu vazifelerinde çalışanların emeklilik ve vefat sonrası hakları, özel bir yasa olan Emekli Sandığı Kanunu ile belirleniyor.
Bu kurallar, öbür sigortalılardan farklı işliyor
Özellikle memurun vefatında, dul ve yetimlerine maaş bağlanması, paylaşımı ve kesintilerinde özellik arz eden durumlar bulunmaktadır.
Bu yazımızda bedelli okurlarımızın suallerine binaen belirtilen hakları adım adım izah edeceğiz.
MEMURA AİT KOŞULLAR
Memur iştirakçisi (yani sigortalı kamu çalışanı) vefat ederse, ailesine maaş bağlanması için Emekli Sandığı Kanunu’ndaki kararlar devreye girer. Bu kararlar 2008 Ekim öncesi iştirakçi memurları kapsar. Bunun için memurların vefatından evvel belli bir mühlet hizmetinin ve ödenmiş keseneklerinin (primlerinin) bulunması elzem.
Buna nazaran maaş bağlanacak şahıslar ve haller şöyle:
Dul ve yetim aylıklarının hangi hallerde bağlanacağı Emekli Sandığı Kanunu’na düzenlemiş olup 2008 yılı Ekim ayı başından evvel Kanun kapsamında iştirakçiliği bulunanlardan,
Cumhurbaşkanı, Başbakan ve 2008 Ekim ayı başından sonra seçilen TBMM Başkan’ı iken yahut ayrıldıktan sonra,
İştirakçi yahut iştirakçiliği sona ermiş ve daha sonra öbür bir sigortalılık statüsüne tabi olarak çalışmamış olanlar ile emekli yahut ismi malullük aylığı almakta olan ve toplam hizmet müddetleri 10 yıl ve daha fazla olanlardan,
Vazife malullüğü aylığı alanlardan,
İştirakçilerden Kanunda yazılı görevden doğma sebeplerle yahut tıpkı sebeplerden doğma kaza ve yaralanmaları üzerine tedavi sırasında yahut ameliyat yüzünden,
Vazife malullüğünün geçmesi nedeniyle aylığı kesilmiş ve emeklilik hakkı tanınan bir göreve tayin edilmemiş ve fiili hizmet müddetleri de 10 yılı doldurmuş bulunanlardan, ölenlerin, vefat tarihinde anılan Kanuna nazaran aylığa müstahak dul ve yetimlerine maaş bağlanmaktadır.
HAK SAHİPLERİ KİM? YASAKLAR VE İSTİSNALAR.
Emekli Sandığı Kanuna nazaran hak sahipleri; dul ve yetimler, eş, çocuklar, anne-baba yer almaktadır. Fakat herkes maaş alamaz! Özel koşullar bulunmaktadır:
Vazife Malullüğü Tespit Kurulunca, kendisinden aylık bağlanacak iştirakçiyi yahut emekli, ismi malullük, görev malullüğü aylığı alanı; taammüden ve haksız yere öldüren yahut öldürmeye teşebbüs edenlere yahut ismi malul sayılacak duruma getirdiği,
Kendisine aylık bağlatacak iştirakçiye yahut emekli, ismi malullük yahut görev malullüğü aylığı alana yahut ailesine karşı ağır bir cürüm işlendiğinden yahut bunlara karşı kanunen mükellef olduğu görevleri ifada büyük bir kusur irtikap eylediğinden ötürü vefata bağlı bir tasarrufla mirastan ıskat edildikleri, konusunda mutlaklaşmış yargı kararı bulunanlara,
Evli kız ve erkek çocuklarla anaya,
Kendisinden aylık bağlanacak olanların mevt tarihinde,
-Kanunun emeklilik haklarının düşmesi ve bağlanan aylıkların devamlı olarak kesilmesini gerektiren sebepleri düzenleyen Kanun unsuru kapsamında Türk vatandaşlığından çıkarılan, Türk vatandaşlığını bırakan yahut yabancı memleket uyruğuna girenlere,
-Emeklilikle ilgili bir misyonda çalışmakta olan yahut misyon yapmakta iken aylıksız müsaadeye ayrılan yetimlere, aylık bağlanmayacağı öngörülmüştür.
Ancak, Türk vatandaşlığından çıkan yahut çıkarılanlardan, Toplumsal Güvenlik Antlaşmasına taraf olduğumuz ülke vatandaşlığına geçenlere aylık bağlanacak, aylık almakta olanların ise aylıkları kesilmeyecektir.
Toplam hizmet müddetleri 10 yıl yahut daha fazla olan iştirakçiler ile mezkür Kanun kapsamında emekli, malullük yahut görev malullüğü aylığı alanların dul ve yetimlerine aylık bağlanırken aranan kuralları eş, çocuk, ana-baba açısından başka ayrı ele alınmıştır.
DUL EŞE MAAŞ: EVLİLİK KÂFİ, EK KOŞUL YOK!
Emekli Sandığı Kanununda, ölenin dul kalan eşine aylık bağlanması için, mevt tarihinde memur iştirakçi ile Türk Uygar Kanunu’na uygun olarak evlilik birliğinin bulunması gerekmektedir. Ayrıyeten malullük, muhtaçlık üzere özel hiçbir kaide öngörülmemiştir.
Müracaat kâfi olup, kelam konusu müracaatın dul eşin kendisi yahut aylığa müstahak olanlardan birisi tarafından yapılması kâfi olacaktır.
Dul eşin, iştirakçi olması ya da Emekli Sandığı Kanunu’na yahut SGK (5510 s.) Kanunu’nun 4/1-c kapsamında emekli, ismi malullük yahut görev malullüğü aylığı alması, yalnızca aylık bağlama oranını etkileyecektir.
Bu durumda, dul eş hem kendi misyon yahut emekli aylığını hem de dul aylığını birlikte alabilecek fakat, bağlanan dul aylığı oranı %50’yi geçemeyecektir.
Ancak, dul aylığı bağlanacak eşin, Emekli Sandığı Kanunu kapsamında aylık almakta iken ölen anne ve/veya babasından ötürü yetim aylığına da müstahak olması halinde; her iki aylığı birlikte alamayacak, bu durumda tercih edeceği aylık bağlanacaktır.
Medeni Kanun’un yürürlük tarihinden evvel yahut sonrasında nüfusa tescil edilmiş birden fazla eşi bulunanların eşlerine aylık bağlamaktaydı. Uygar Kanun’la birlikte yalnızca bu kanuna nazaran geçerli resmi nikahlı dul eşe maaş bağlanmaktadır.
İsa Karakaş’ın da vurguladığı üzere, 2008 öncesi memuriyet başlangıcı olanların ailelerine maaş bağlanmasında bu kararlar hala geçerliliğini koruyor
Yorum Yap