Geçtiğimiz ay gündeme gelen Selimiye Camii onarımı uzmanlar ve yurttaşların yansısı üzerine mahkeme kararıyla durdurulmuştu. AKP iktidarı devrinde sadece Selimiye Camii’nin değil pek çok tarihi kültürel yapıtın özensiz onarım çalışmalarına kurban edildiğini kaleme alan Osman Aydoğan, öncesi-sonrası görselleri ile çarpıcı örnekler paylaştı.
Geçtiğimiz ay Selimiye Camii’nin onarımı reaksiyon çekmiş restoratörler, sanat tarihçileri ve sivil toplum kuruluşları yapıtın tarihi dokusunun korunmadığına işaret etmişti. Toplumsal medyada süratle yayılan öncesi-sonrası görsellerine verilen yansıların akabinde Selimiye Camii’nin onarımı “işlemlerin uygulanması halinde yapıt açısından telafisi güç ziyan doğurabileceği” söz edilerek mahkemece durduruldu.
Ne var ki AKP devrinde onarım kurbanı olan tek eser Selimiye Camii değil. İktidarın son 20 yılda onarım gerekçesiyle dokunduğu yapıtların pek birçoklarında faciaya yol açtığını belirten Osman Aydoğan, sehriyar.info’da mevzuya dair detaylı bir inceleme yaptı.
Selimiye Camii’nde yapılan onarımı “kültür katliamının son örneği” olarak niteleyen Aydoğan, “Selimiye’nin kalem işleriyle ilgili onarım çalışmaları kapsamında, onarımlarda kalem işleri ve duvar fotoğraflarına yapılan yanlış müdahaleler dikkat çekiyor: Selimiye Camii’nin merkez kubbesinin mevcut halini tam olarak görmek, planlanan onarımın potansiyel bir ‘cinayet’ olarak nitelendirilen tesirini daha uygun anlamak için gerekiyor” tabirlerini kullanıyor.
(Selimiye Camii Büyük Kubbe Öncesi-Sonrası)
Tepkiler sonucu ‘‘tarihi dokuya ve onarım kurallarına ters olduğu’’ gerekçesiyle Edirne Bölge İdari Mahkemesi’ne yürütmeyi durdurma davası açılıyor. Edirne Bölge İdari Mahkemesi de 27 Eylül 2025 tarihinde yürütmeyi durdurma kararı veriyor. Lakin Aydoğan, bu kararın da kamuoyunda yükselen reaksiyonları durdurmak, mevzuyu unutmaya bırakmak ve sonra da projeye kaldığı yerden devam etmek maksadını taşıdığını belirtiyor.
Selimiye Camii Tespit ve Tahkik Heyeti Kurulu’nda yer alan isimlerin basına verdiği demeçlerden örnekleri sıralayan Aydoğan Türk kimliğini inkâr ederek “Selefi Vahhabi kanısına sahip olduklarını” öne sürüyor. Heyet Lider Yardımcısı Prof. Dr. Sadettin Ökten’in “Tevhide ve sünnete götürmeyen her türlü ögenin, oradan edepli biçimde kaldırılması icap eder” kelamlarını alıntılayan Aydoğan, “IŞİD, Suriye’de ve Irak’ta tarihi yapıtlara ne yapmışsa bu zihniyet de Türkiye’deki Türk yapıtlarına birebir süreci yapıyor ve yapmak istiyor. Türkiye’de Selefi Vahhabi fikrinin, toplumun her katmanına sızmaya çalıştığı ve Türk kültür ile sanat dünyasında da kıymetli bir ilerleme kaydettiği gözlemleniyor” diyor.
“Restorasyon ismi altında kültür ve sanat cinayeti işleniyor, kültür ve sanat katliamı yapılıyor” diyen Aydoğan durumu, “Ülkemizde tarihi yapıtların, bilhassa mescitlerin onarımında, AKP devrinden itibaren bir özensizlik göze çarpıyor. Fakat bu özensizlik, cehaletten ya da iş bilmemekten kaynaklanmıyor; bilakis, kasıtlı ve şuurlu bir formda gerçekleştiriliyor” formunda açıklıyor.
Yazısında Çorum Ulu Camii, Kastamonu Nasrullah Cami, Kapalı Çarşı, İznik Nilüfer Hatun İmareti içerisindeki Türk İslam Yapıtları Müzesi, Bursa Şehzade Mustafa Türbesi kubbesi, Trilye Fatih Mescidi, Zeyrek Cami, Malatya Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı, İzmit Orhan Cami, Üsküp Sultan Murad Camii, Ayasofya Şehzadeler Türbesi, İstanbul Haseki Hürrem Sultan Camii üzere örneklerde gerçekleştirilen onarım facialarını görsellerle açıklayan Aydoğan, “Bu onarımların tamamında terihi yapıtlardaki tezyinat, süsleme ve çizgi sanatları kazınıp yerine resmen beyaz badana yapılıyor” diyor.
(Çorum Ulu Cami kubbesinin öncesi-sonrası)
(Kapalı Çarşı Onarım öncesi-sonrası)
(Malatya Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı öncesi-sonrası)
(İstanbul Haseki Hürrem Sultan Camii onarım öncesi-sonrası)
Yorum Yap