Bu sene Antalya’dan Leyla Tanlar’a En Yeterli Bayan Oyuncu Mükafatı kazandıran, Özcan Alper imzalı “Erken Kış” taşıyıcı anneliği tartışmaya açıyor
Müjde Işıl – Kendinden olmayanı, kendine benzemeyeni, kendine benzetemediğini linç eden topluluk nefretini anlattığı “Karanlık Gece”den üç sene sonra Özcan Alper yeni sineması “Erken Kış”ı tekrar Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nde seyirciyle buluşturdu. “Karanlık Gece”, En Güzel Sinema Ödülü’nü kazanmıştı, “Erken Kış” ise Leyla Tanlar’a En Yeterli Bayan Oyuncu Ödülü’nü getirdi.
Arabada birlikte seyahat eden bir bayan ve bir erkekle tanışıyoruz sinemada. Tansiyonlu konuşmalarından Lia’nın taşıyıcı anne, Ferhat’ın ise bebeğin babası olduğunu öğreniyoruz. Taşıyıcı annelik yasak olduğu için Ferhat, Lia’yı Gürcistan hududuna geri götürüyor. Lia ise bebekten kopamadığı için gitmek istemiyor.
Özcan Alper, “Erken Kış”ta taşıyıcı annelik üzerinden vücut sömürüsü ve aidiyet kavramlarını tartışmaya açıyor. ‘Çocuğu doğuran mı yoksa çocuğa bakan mı gerçek annedir?’ sorusunu daha da derinleştiriyor. Lia’nın durumu ikisine de uyuyor lakin çocuğu aylarca taşımış olsa da ‘anne’ sıfatını taşıyamıyor. Zira bebeği ikili teslim ettikten sonra mutabakatı sona erdiği için işi bitmiş oluyor. Alper bu hassas yol öyküsünün birinci yarısında, Lia’nın bebeğini bırakıp bırakmayacağı üzerinden, fona Ukrayna-Rusya savaşını da alarak sağlam bir tansiyon kuruyor. Leyla Tanlar’ın hem fiziki hem de şive açısından güçlü oyunculuğuyla öykü; savaş, aidiyet, annelik üzere üniversal temalarla sinema lisanını derinleştiriyor.
Leyla Tanlar’ın sitemi
Ancak sinemanın ikinci yarısından itibaren üniversal temalar yerini kişisel buhranlara, bayan odaklı öykü de yerini erkek mağduriyetine bırakıyor. Lia’nın ikilemlerinden uzaklaşıp Ferhat’ın karısıyla olan sevgisiz bağlantısına yöneldikçe “Sonbahar”a benzeyen bir yapı ortaya çıkıyor.
Ama “Sonbahar”ın politik altmetni ve başkahramanı Yusuf’un kimliği ile “Erken Kış”taki Ferhat’ın yüzeysel kişiliği birbirinden çok uzakta duruyor. Yalnızca sesini duyduğumuz karısı ile diyaloglarından kısır döngüye girdiğini lakin bundan çıkmak için bir gayretinin olmadığını da anlıyoruz. Güzel gitmeyen bir evlilik için çocuk kararı almasının sebebini bulamıyoruz lakin. Münasebetiyle “Erken Kış” yavaş yavaş “Sonbahar”ımsı bir yola girerken yola çıktığı özgünlüğü kaybediyor. Öykü, Ferhat’ın yalnızlığına odaklandıkça Lia’nın kıssası geri planda kalıyor ve ikisinin bağlantısının de ayrıntıdan yoksunluğu ortaya çıkıyor. Ferhat-Lia ikilisi daha evvel neler yaşadı, şimdiki durumlarına tesiri ne oldu, bilemiyoruz. İşin ilginci Leyla Tanlar, Antalya’da mükafatını alırken yaptığı konuşmada hayatta olduğu üzere öykülerde de bayanlara biçilen rolün onlara ayrılan değil, arta kalan olduğunu söylemişti. “Erken Kış” da Lia’nın sıkıntısından uzaklaşmaya başladıktan sonra tam da Tanlar’ın sitem ettiği biçime mahkûm oluyor.
Doğa başrolde
Özcan Alper, “Sonbahar”da ve “Karanlık Gece”de olduğu üzere doğayı, kıssanın ana kahramanlarından birine evriltiyor “Erken Kış”ta. Yakın tarihli “Karanlık Gece”yi çektiği Antalya’yı değil, birinci sineması “Sonbahar”daki üzere memleketi Karadeniz’in dalgalarını, sisli dağlarını karakterlerin içindeki fırtınaların sembolüne dönüştürüyor. Görüntü yönetmeni Yağız Yavru’nun kadrajları alkışı hak ediyor. Leyla Tanlar ile Timuçin Esen’in kimyasının tutması da sinemanın duygusal damarını besliyor.
Yorum Yap