Vergi Affı Kapısı Kapalı Ama Yapılandırma Baskısı Artıyor

Ekonomik Sıkışıklık Devleti Yeni Bir Düzenlemeye İtecek mi?

Hazine ve Maliye Bakanlığı, yeni bir kapsamlı “Vergi Affı” (ceza ve faiz silme) çalışması olmadığını kesin bir dille açıklasa da, Türkiye ekonomisinin mevcut durumu, artan kredi faizleri ve KOBİ’lerin borç yükü, kamu alacaklarının tahsilatında büyük bir baskı yaratıyor. Esnaf, sanayici ve bireysel mükellefler, borç batağından çıkmak için umutlarını tamamen kapatmayan ‘yapılandırma’ ve ‘ihya’ düzenlemelerine bağlamış durumda. Peki, “sıfır af” politikası, bütçe ihtiyaçları karşısında ne kadar sürdürülebilir?

🛑 Bakanlık Diyor ki: “Vergi Affı Yok!”

Türkiye, son olarak 2023 yılında (7440 sayılı Kanun) kapsamlı bir vergi yapılandırma yasasını yürürlüğe koydu. Bu yasa, mükelleflere borçlarını taksitle ödeme, faiz ve cezaların bir kısmından kurtulma imkânı sunmuştu.

Ancak, ekonomik normalleşme ve mali disiplin hedefleri doğrultusunda, Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri, yeni bir genel ve yaygın vergi affı (özellikle borcun aslını silen af) çalışması bulunmadığını sık sık ifade ediyor. Bakanlığın bu kararlılığı, vergisini düzenli ödeyen mükelleflerde oluşan adalet algısı sorununu ortadan kaldırmayı ve vergi bilincini artırmayı hedefliyor.

📈 Yapılandırma Beklentisinin Arkasındaki Ekonomik Gerçekler

Bakanlığın net duruşuna rağmen, piyasalarda sürekli olarak yeni bir düzenleme beklentisinin gündeme gelmesinin sosyo-ekonomik nedenleri oldukça güçlüdür.

1. KOBİ’lerin ve Bireylerin Derin Borçluluğu

Enflasyonla mücadele sürecinde uygulanan yüksek faiz politikaları, kredi maliyetlerini rekor seviyelere çıkardı. Bu durum, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) için nakit akışını felç etti.

• Artan Finansman Maliyeti: Yüksek ticari kredi faizleri, şirketlerin borçlarını çevirmesini zorlaştırıyor.
• Tahsilat Güçlüğü: Ekonomik sıkışıklık nedeniyle alacaklarını tahsil edemeyen işletmeler, kamuya olan vergi ve SGK prim borçlarını ödeyemez duruma düşüyor.
• Bozulan Yapılandırmalar: Önceki yapılandırma taksitlerini ödeme gücü kalmayan birçok mükellef, taksitlendirmesinin bozulması riskiyle karşı karşıya. Yapılandırması bozulanların yeniden düzenleme (ihya) beklentisi ise oldukça yüksek.

2. Kamu Bütçesi ve Nakit İhtiyacı

Vergi afları, her ne kadar adalet sorunları yaratsa da, devlete kısa vadede önemli bir nakit girişi sağlar. Merkezî yönetim bütçesinin açık vermesi ve tahsilat oranlarının hedeflerin altında kalması durumunda, kamu alacaklarını hızla tahsil etmek bir zorunluluk haline gelebilir.

Bu nedenle, tam bir af yerine, faiz ve cezaların belirli oranlarda silindiği ve borcun uzun taksitlere bölündüğü (48 aya kadar) bir yapılandırma modeli, hem mükellefi rahatlatacak hem de devletin bütçe açığını kapatmaya yardımcı olacak bir köprü vazifesi görebilir.

🎯 Vergi Affı mı, Yapılandırma mı? Detaylardaki Fark

Mükelleflerin ve hükümetin beklentisi arasındaki temel ayrım, kullanılan terminolojide yatmaktadır.

Uzman Görüşü: Yapılandırma Kaçınılmaz Bir “Zorunluluk”

Mali Müşavir ve Vergi Uzmanı Mehmet Bilen (Temsili Uzman Yorumu), yapılandırmanın sadece mükellefin değil, devletin de ihtiyacı olduğunu savunuyor:

“Bakanlık doğru bir duruş sergiliyor. Sık af, vergi ahlakını bozar. Ancak, mevcut ekonomik şartlarda, ödeme kabiliyetini yitiren yüz binlerce mükellefin borcunu faiziyle tahsil etmek imkansızdır. Bu borçlar, bilançolarda ‘tahsil edilemeyen alacak’ olarak kalmaktadır. Bu nedenle, 2026 yılından önce (geçmiş ortalamalar da 3-4 yılda bir düzenlemeyi işaret ediyor), borçların Yİ-ÜFE ile güncellenerek uzun vadeli taksit imkânı sunan bir ‘Yapılandırma Kanunu’ (af değil, tahsilat kolaylığı) kaçınılmaz bir zorunluluk olarak gündeme gelecektir.”

📌 Mükelleflerin Yeni Düzenlemeye Hazırlık Stratejisi

Yeni bir yapılandırma kararı henüz resmiyet kazanmasa da, ekonomik zorluklar nedeniyle beklentisi olan mükelleflerin şimdiden yapması gerekenler:

1. Borç Dökümünü Çıkarmak: Vergi dairesi ve SGK’ya olan tüm borç dökümlerini güncel olarak hazır tutmak.
2. Nakit Akış Planlaması: Olası bir yapılandırmada peşin ödeme indirimi fırsatını yakalamak için nakit akışı planı yapmak.
3. Matrah Artırımı: Eğer yeni düzenleme matrah artırımı içerirse, işletme kayıtlarını ve geçmiş yıl beyanlarını gözden geçirmek.

Kamuoyu, bir yandan mali disiplinden taviz verilmemesini isterken, diğer yandan da ekonomik nefes almayı sağlayacak bir yapılandırma paketini dört gözle beklemektedir.