Türkiye’nin rekoltede dünya lideri olduğu fındıkta üretici bu yıl da dertli. Artan maliyetler, düşük alım fiyatı ve etkisiz siyasetler üreticiyi çaresiz bıraktı. Bahçeler terk ediliyor.
Türkiye’nin en değerli ziraî ihraç eserlerinden fındıkta, global alıcı Ferrero’nun piyasadaki tartısı tekrar tartışma konusu oldu. Hasat vakti yüksek maliyet nedeniyle fiyat artışı beklenirken alım fiyatının kilogram başına 300 liranın altına inmesi üreticileri hüsrana uğratıyor. Üreticiler, fiyat belirleme gücünün büyük alıcıların elinde toplanması nedeniyle kendi kelam haklarının giderek azaldığına dikkat çekiyor. Ferrero’nun lokal tüccarlar üzerinden piyasayı yönlendirdiği ve alım temposunu düşürerek fiyatları baskıladığı görüşü hâkim.
Dikkatleri fındık piyasasına çeviren tartışma, geçtiğimiz ay sonunda memleketler arası basında yer alan “Ferrero Türkiye’den fındık alımını durdurdu” haberiyle başladı. Üreticiden ve meslek örgütlerinden yükselen reaksiyona paralel şekilde Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle de “Bu teşebbüsleri fındık arzının hudutlu olduğu bir yılda fındık fiyatlarını baskılama teşebbüsü olarak değerlendirmekteyim” dedi.
2024’te Ferrero’ya yönelik soruşturma sonrasında alınan taahhütleri hatırlatarak “Kimse, evvel kelam verip sonra kendi taahhüdünü aşındırma teşebbüsünde bulunmamalı” kelamlarıyla reaksiyon gösterdi. Fakat sonuçta Rekabet Kurumu, şirketin eylül, aralık periyodunda almayı taahhüt ettiği 45 bin ton kabuklu fındık alımını 30 bin tona düşürdü.
Üreticiler ve meslek örgütleri Rekabet Kurumu’nun fonksiyonsuz kaldığını, devletinse problemler için siyaset geliştirme iradesini göstermediğini savunuyor. Büyük girdi maliyetlerine katlanan, son kuraklık nedeniyle rekolte kaybeden üretici “Üzerine bu türlü manipülasyonlarla uğraşıyoruz. Artık fındıkla uğraşmaya değmiyor” diyor.
‘HEP BİREBİR HİKÂYE’
Giresun Ticaret Borsası eski Tescil Müdürü Ruhi Yılmaz, mağduriyetin yeni olmadığının altını çiziyor. Yılmaz, hem üretici hem de ihracatçılar açısından tabloyu şöyle anlatıyor: “Bu dev sermaye Avrupa’daki tüccara uygun fiyata mal satabilecek durumda. Bunun karşısında durabilecek bir sermayemiz yok. Devletin açıkladığı alım fiyatının hiçbir manası yok, Ferrero ne derse o oluyor. Daha evvel de kalibrasyona nazaran fiyatlama yapıp ucuza aldı. Rekabet Kurumu daha o vakit çuvalladı zati. Artık de tıpkı öykü, birebir sistem.” Fındığın bölünmüş yerlerde küçük çiftçinin eliyle üretildiğine dikkat çeken Yılmaz artık bahçelerin boş bırakıldığını belirtiyor ve devlet siyasetlerini eleşriyor: “Devletin alım siyaseti anlamsız. Çalışıp üreten yerli üretici adeta cezalandırılıyor. Takviyeler de artık iki torba gübreyi bile karşılamıyor. Bu gidişle üretimimizi ve pazarımızı kaybedeceğiz.”
FINDIK DEPODA BEKLEYECEK
Ziraat Mühendisleri Odası Giresun Vilayet Temsilcisi Rıfkı Karabulut ise üreticinin birinci kere maliyet üzerinde fiyat alacağına ait umut taşırken her şeyin yeniden berbata gittiğini belirtiyor: “ Esasen bir dekardan alınacak fındık ölçüsü 55 kilograma kadar düştü. İtalya’nın çiftçisine odediği 10 Avro üzerinde. Bizim çiftcimize gelince ise piyasada 380 bandı görülür görülmez nasıl bir algı yaratıldıysa her şey bilakis döndü. Ferrero ismine saklıdan alım yapan tüccarlar bu manipülasyonu yapıyor. Beşerler artık ‘uğraşmaya değmez’ diyerek bırakıyor.”
Ordu Fatsa’da fındık üreticisi Cemil Ceylan ise şunları paylaşıyor: “Şimdiye kadar manipülasyonlar maksadına ulaştı ve bundan sonra üreticinin duruşu ve tavrı belirleyici olacak. Bununla ilgili toplantılarımızı yaptık, üretici fındığını depoda bekletecek ve ucuza satmayacak. Rekabet Kurumu’nu istedikleri üzere oynatıyorlar, 2 yıldan beri maliyetimizi karşılayamıyoruz.
Yorum Yap