Trump’a rağmen belediye başkanı seçilen Mamdani ile Tatar devrimci Galiyev’in görüşleri paralellikler gösteriyor. Galiyev üzerine araştırmalar yapan Kakınç’a nazaran Mamdani dünyayı peşinden sürükleme potansiyeline sahip.
İSMAİL ŞAHİN- Biri 20. yüzyıl başında Sovyet coğrafyasında sömürgeci güçlere ve merkezin tahakkümüne karşı fikirler üretmiş bir devrimci; oburu 21. yüzyılın çok kültürlü Amerika’sında ırksal ve ekonomik eşitsizliklere karşı sesini yükselten bir siyasetçi. Sultan Galiyev ile Zohran Mamdani, birbirinden yüzyıl uzaklıkta, lakin birebir adalet arayışının farklı cephelerinde duran iki isim. Mamdani, ABD Başkanı Donald Trump’a rağmen belediye başkanlığını kazandı. Şimdi 32 yaşında. Müslüman kimliğini günlük ritüellerle değil, kamusal alanda kapsayıcılık ve çeşitlilik siyasetinin aracı olarak kullanıyor. Mescitlerle temas ediyor, imamlarla görüşüyor, göçmen topluluklarını sürece dahil ediyor.
Sultan Galiyev, Bolşevik Devrimi’nin içinden çıkarak “Doğu halklarının devrimi” kavramını geliştirmişti. Batı merkezli sosyalizmin sonlarını sorgulayan bu yaklaşım, kültürel kimlikleri yok saymayan bir sosyalizm öneriyordu. Bugün Mamdani de, kapitalist metropollerdeki ırksal ve sınıfsal eşitsizlikleri maksat alırken, misal biçimde “yerel” bir dayanışma lisanı inşa ediyor. Her ikisi de sosyalizmin Batı dışı yüzünü temsil ediyor biri Kazan’da, oburu New York’ta.
Evrensel adalet fikri
Her iki isim de, temsil krizine karşı halkın yine siyasetin öznesi haline gelmesi gerektiğini savunuyor. Galiyev, İslam coğrafyasındaki ulusların kültürel kimliklerini sosyalist bir yerde yine tanımlamak istemişti. Mamdani ise diaspora kimliğini, göçmenlik deneyimini ve ırksal aidiyetleri birer çatışma değil, dayanışma aracı olarak görüyor. Galiyev, ihtilalin sadece bir ulusun değil insanlığın kurtuluşu olduğunu söylerken, Mamdani New York’un “adalet ve eşitlik laboratuvarı” haline gelebileceğine inanıyor. İkisi de özgürlüğü, insanlığın ortak davası olarak görüyor.
SULTAN GALİYEV KİMDİR?
“Üçüncü Dünya sosyalizmi” ya da “İslami sosyalizm”in öncüsü kabul edilen Mir Seyyit Sultan Galiyev, 1917 Bolşevik Devrimi’nin dört büyük isminden biriydi. Galiyev’e nazaran ihtilal birinci Türk toplumlarında başlayacak, akabinde sömürgeler ihtilali başlatacak ve sonra dünyada ihtilal gerçekleşecekti. Stalin’in Rus merkezli siyasetlerine şiddetle karşı çıkan Galiyev 1929’da tutuklandı, 1940’ta da kurşuna dizilerek öldürüldü.
MAMDANİ KİMDİR?
Uganda’da akademisyen Mahmood Mamdani ile sinema imalcisi Mira Nair’in oğlu olarak 1991’de dünyaya gelen Zahran Mamdani, 7 yaşında da ABD’ye göç etti. Konut danışmanı ve müzisyenlik yaptıktan sonra 2021 yılında siyasete adım attı. Mamdani Suriye kökenli bir görsel sanatçı olan eşi Rama Duwaji ile Hinge isimli bir flört uygulaması aracılığıyla tanışıp evlendi.
‘Dünyayı peşinden sürükleyebilir’
Mamdani ve Galiyev ortasındaki benzerlikleri Türkiye’de Sultan Galiyev üzerine en kapsamlı araştırmaları yapan eski gazeteci ve muharrir Halit Kakınç’a sorduk:
* Mamdani New York’ta ne yapabilir?
New York üzere bir kentte Müslüman bir belediye liderinin seçilmesi harika. Büyük bir dönüşüm yaşanmasa bile kentin toplumsal siyasetleri yine şekillenecek.
* Trump kendisini vazifeden alabilir mi?
ABD sistemi buna müsaade vermez. Trump ne kadar sert olsa da demokratik kurumlar güçlü. Stalin’in Galiyev üzerindeki tesirini burada beklemek yanlışsız olmaz.
* Mamdani İslami sosyalist mi?
Hayır. O, İslam’ı siyasete alet eden değil, kapsayıcılığın bir kesimi olarak gören biri. Bu istikametiyle Galiyev’in “kültürel sosyalizmine” daha yakın.
* Galiyev’le karşılaştırmak gerçek mu?
Doğrudur, zira ikisi de sistemin içinden çıkıp sisteme itiraz eden isimler.
* Ne üzere zorluklar onu bekliyor?
Özellikle sermaye ve New York’ta çok güçlü olan Yahudi toplumu ile çatışmaması gerekiyor. Herkesi kapsayan kucaklayan telaffuzlarını sürdürürse bütün dünyayı peşinden sürükleyebilir.
Yorum Yap