Kentin karmaşasından Sibirya’nın sessizliğine uzanan bir seyahat. İstanbul’da doğup büyüyen Yusuf Ergin, birkaç yıl evvel hayatının en radikal kararını aldı. Her şeyini geride bıraktı, rotasını dünyanın en izole bölgelerinden biri olan Altay Dağları’na çevirdi. Artık, taş konutunda odun ateşiyle ısınan, sabahlarını dağların sisine, gecelerini kurt ulumalarına emanet eden bir hayat sürüyor. “Burada sessizlik bir lüks değil, ömrün sesi” diyen Yusuf, yeni hayatını anlattı.
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Aslen Kastamonulu olan Yusuf Ergin (25), İstanbul’da doğup beş yaşına kadar burada yaşadı. Daha sonra Kastamonu’ya dedelerinin yanına gitmek zorunda kaldı zira kardeşi doğduğu için ailesinin maddi durumu 2 çocuğa bakmaya kâfi değildi. Yusuf’u dedesiyle babaannesi büyüttü. Yedi yaşına kadar orada kaldı, sonra İzmir’e taşınan ailesinin yanına geldi. “Örnekköy’de yaşıyorduk bilen bilir, pek âlâ bir semt sayılmaz” diyen Yusuf, “Mahallenin maddi durumu düşüktü, hayat kolay değildi fakat orada kendimi savunmayı öğrendim, güçlendim ve insanları tanımayı öğrendim. Açıkçası orada dışlanan çocuklardan da çok şey öğrendim. 13 yaşımda Konak’a taşındım ve talih yapıtı çok kaliteli bir devlet okuluna başladım. O andan sonra her şey değişti. Artık dışlanan ben olmuştum ancak vakitle burada meselelerimi çözmek için hengame etmek yerine beynimi de kullanabileceğimi fark ettim. Bu benim dünyaya bakışımı büsbütün değiştirdi. Öğretmenler beni severdi lakin hiçbir vakit örnek bir öğrenci olmadım ödev yapmazdım, çok da çalışkan sayılmazdım. Küçükken daima bilgisayar oyunu yapmayı hayal ederdim. Sabahlara kadar bilgisayar oynayıp sıfır uykuyla okula sarfiyat ve okulda uyurdum” dedi.
‘FARK ETTİM Kİ HEPİMİZİN KÖKÜ ALTAY’A DAYANIYOR’
16 yaşında ailesiyle birlikte tekrar İstanbul’a taşınan Yusuf, grafik ve fotoğrafçılık kısmının son sınıfında, İstanbul’un en düzgün fotoğraf stüdyolarından birinde çalışmaya başladı. O vakitten beri hayatı büsbütün fotoğraf ve görüntü ile iç içe. Farklı firmalarla, blogerlarla çalıştı, Dubai ve Kuveyt’e gitti, düğünler, emlak çekimleri, reklam projeleri yaptı. Lakin bir gün hayatını büsbütün değiştirmeye karar verdi. “Açıkçası, ne olursa olsun bir gün ülkemi bırakıp öbür bir yere taşınacağımı hiç düşünmemiştim. Lakin her şey Altay’ı öğrenmemle değişti” ifadelerini kullanan Yusuf, “Altay’ı birinci sefer 13-16 yaşlarım ortasında duydum. O devir Cengiz Han’ın tarihi ilgimi çekmişti. Araştırdıkça onun aslında bozkır halklarından biri olduğunu öğrendim ve mevzuyu daha derinlemesine inceleyince fark ettim ki, hepimizin kökü Altay’a dayanıyor. Yani tüm Türk dünyasının başlangıç noktası orasıydı. Bu bilgi beni derinden etkiledi, hatta büyüledi diyebilirim. O günden sonra Türklerin kökeni, göçebe kültürü ve ortak tarihimiz üzerine çok okumaya başladım. Ayrıyeten ben her vakit Mustafa Kemal Atatürk’ün hayranı oldum. O yalnızca çağdaş Türkiye’nin kurucusu değil, birebir vakitte Türklerin tarihi ve Altay bölgesi üzerine derin araştırmalar yapan bir başkandı. Bu yüzden Altay’ın nerede olduğunu ve tarihimizde ne kadar kıymetli bir yere sahip olduğunu esasen biliyordum lakin mukadderatın beni oraya sahiden götüreceğini hiç iddia etmemiştim” diyerek şu cümleleri kullandı:
“Bu ortada da hayatıma yazgım olan eşim girdi ve o bir Altay Türkü. İstanbul’da, iş yerinde tanıştık. O daha evvel Rusya’da polis olarak vazife yapmıştı, tıpkı anne ve babası üzere. Sonra polislikten ayrılıp yeni bir hayat kurmak için Türkiye’ye taşınmış. Üç yıl birlikte Türkiye’de yaşadıktan sonra, onun turistik oturma müsaadesi yenilenmedi. Biz de Gürcistan’a gidip evlendik. Sonrasında o ülkesine döndü, ben ise bir mühlet sonra kararımı verip Altay’a taşındım. İstanbul artık hem ekonomik hem de ruhsal olarak çok yorucu hale gelmişti. Fakat benim için bu yalnızca bir taşınma değildi. Altay’a gelişim benim için bir kaçış değil, bir dönüş oldu. Özümü bulmaya, köklerime dönmeye yapılan bir seyahat.”
‘HAYATIMI ALTAY’DAN EVVEL VE SONRA DİYE İKİYE AYIRIYORUM’
“Bazen bir şeylerin değişmesi için insanın kendisinin adım atması gerekir. Yani benim gidişim bir kaçış değildi. Bu, ondan çok daha derin bir şeydi” diyen Yusuf, “Ben yeni bir toprağa gelmedim, cetlerimin toprağına geri döndüm. Zira binlerce yıl evvel, Türklerin yürüyüşü Altay’dan başladı. Ben yalnızca o yolun bilakis yürüdüm köklerime gerçek. Altay’da tanıştığım birçok insan bana daima, ‘Sen menim karındaşımsın’ diyor. Bu cümleyi her duyduğumda içimde tanım edilemez bir sıcaklık hissediyorum. Artık hayatımı ikiye ayırıyorum: Altay’dan evvel ve Altay’dan sonra. Evvelce kendime sık sık sorardım. ‘Ben neden yaşıyorum? Maksadım ne?’ Şimdi ise karşılığımı buldum. Benim hedefim Altay kültürünü tekrar canlandırmak ve yaşatmak. Benim derdim hatırlamak. Unutulanı hatırlatmak, geleneklerimizi, motiflerimizi, türkülerimizi, lisanımızı yaşatmak. Zira bütün bunlar muazzam bir hoşluğa sahip” bilgisini paylaştı.
“Altay’a birinci geldiğinde otomobilden iner inmez pak havayı, sessizliği hissettim” diyen Yusuf, “Ne kent ışıkları, ne korna sesleri, ne insan kalabalığı. Yalnızca ben ve tabiat. Akşam olduğunda başımı kaldırdım ve önümde canlı bir tablo üzere duran yıldızlı gökyüzü vardı. Kutup yıldızını hiç bu kadar parlak görmemiştim. Bu ortada, Altaylılar ona Altın Kazık diyor. İnanca nazaran bu yıldız üç dünyayı birbirine bağlayan asanın ucu. Fakat o gece yalnızca onu değil, Küçükayı’yı, Büyükayı’yı ve sayısız öbür yıldızları da gördüm. Ve o an, kozmosun büyüklüğü karşısında ne kadar küçük olduğumu hissettim. Sabah uyandığımda her şey bir hayal üzere geliyordu. Kahvaltı etmeden ormana yürüdüm, ırmağın kenarına oturdum ve suya baktım. O an anladım ki, İstanbul’da bu türlü bir sessizlik ve huzur asla mümkün değil. Lakin dürüst olayım, Altay’daki hayat herkesin sandığı kadar romantik değil. Sabah kalkıyorsun sobayı yakman gerekiyor. Eşim her dışarı çıkmamız gerektiğinde bana soba üzere kokuyorsun diyor. Burada iklim sert, kış uzun ve soğuk. Yani odun kesmek, sobayı yakmak, kar küremek hepsi hayatın bir kesimi. Ancak işte bu, Altay’daki gerçek yaşam” sözlerine yer verdi.
‘BURADA NE MODA YARIŞI VAR NE DE STATÜ’
Altay’da, eşinin annesinin işlettiği küçük butik otelde yaşadıklarını lisana getiren Yusuf, “Günlük işlerde onlara yardımcı oluyoruz. Sobayı yakmak, konukları karşılamak, konutu düzenlemek üzere. Konuklar genelde beni görünce çok şaşırıyorlar ‘Altay’da bir Türk!’ diyerek gülümsüyorlar ve nasıl buraya geldiğimi merak ediyorlar. Vakit zaman Rus turistlerle küçük tipler düzenliyoruz. Evet, şaşıracaksınız lakin Rus turistler de Altay ve genel olarak Türk kültürüne hayran kalıyorlar. Ayrıyeten eşim Arina bu hususlarda çok bilgili, o anlatıyor, ben de ona fotoğraf ve görüntü çekimleriyle takviye oluyorum. Birebir vakitte kendi işime de devam ediyorum, freelance fotoğrafçı olarak çalışıyorum. Geçtiğimiz günlerde bir yaşına giren çocuk için düzenlenen Altay merasiminde fotoğrafçı olarak bulundum. Orada klâsik ritüeller, kıyafetler ve dualar vardı. Benim için çok farklı ve özel bir tecrübeydi. İleride başka Altay kutlamalarında da yer almak istiyorum, eminim fırsatlar çıkacak. Şu anda yavaş yavaş yeni projeler ve çekimler oluşuyor” diye konuştu.
İki kültür ortasındaki farklılıklara da değinen Yusuf, “Türkiye’de beşerler farklı kültürlerle ziyadesiyle asimile oldular ve yavaş yavaş gösteriş için yaşamaya başladılar. Birçok insan diğerlerine yeterli görünmek için kredi çekiyor. Hatta kimileri, etrafındakiler durumu yeterli talihin diye kıyafet almak için bile borçlanıyor. Artık markalar, otomobiller, teknolojik eşyalar üzerinden bir paha ölçüsü oluştu. Ancak bu sırada hayatın özünü kaybettik. Burada, Altay’da, her şey çok daha farklı. Burada hayat sade, gerçek ve doğal. Ne moda yarışı var, ne statü telaşı, ne de ‘kim ne der’ niyeti. Beşerler burada yalnızca yaşıyorlar içten, huzurlu bir şekilde” diyerek şu sözleri kullandı:
“Modern kent hayatından uzaklaşmak bana birçok şey öğretti. Öncelikle anladım ki, maskülenlik yalnızca kentlerde toksik bir kavram, bu türlü yerlerde ise hayatta kalmak için gerekli bir güç. Erkekliğin özündeki muhafaza, emek verme, sorumluluk alma üzere pahaların aslında burada mana kazandığını fark ettim. Ayrıyeten insanın kendisiyle baş başa kalmasının ne kadar değerli olduğunu ve birey olarak değil, aile olarak yaşamanın ne kadar pahalı olduğunu öğrendim. Burada dayanışma, paylaşmak, birlikte üretmek hayatın doğal bir modülü.”
‘MİSAFİRİ YEDİRİR, İÇİRİR, ASLA KAPIDAN ÇEVİRMEZLER’
Yerel halkın birinci başlarda kendisine biraz kuşkuyla yaklaştığını lisana getiren Yusuf, “Bu da çok anlaşılır bir şey. Sonuçta karşılarında uzun saçlı, sakallı, bıyıklı iri bir adam duruyor, onlar için bu kadar ağır kıllı bir görünüm oldukça alışılmadık. Ancak ne vakit Türk olduğumu öğrenseler, her şey bir anda değişiyor. Yüzlerinde bir gülümseme beliriyor ve genelde, ‘Biz kardeşiz, hepimiz Türküz deyip, sonra çabucak Altayca bir şeyler söylemeye başlıyorlar. Doğal, Türkçe bilmek Altaycayı anlamak için kâfi değil. Birçok Türk iki lisanın çok emsal olduğunu sanıyor lakin ne yazık ki o denli değil. Evet, sözlerin yaklaşık yüzde 20-25’i emsal sayılar, kolay komutlar (otur, dur, git), renkler üzere temel sözler. Fakat geri kalanı büsbütün farklı. Karakter olarak da ortamızda birçok benzerlik var. Hem Türkler hem de Altaylılar için misafirperverlik bir kanun üzeredir. Konuğu kesinlikle yedirir, içirir, yatırırlar asla kapıdan çevirmezler. Bu yalnızca bir gelenek değil, kültürün derin bir parçası’ diyerek müşahedelerini aktardı:
“Hem Türkler hem de Altaylılar hakikaten yürekli ve gözü pek insanlardır. Kolay kolay korkmazlar, gerekirse uğraşa girerler. Lakin tıpkı vakitte sabırlı ve sakin insanlardır. Bu dengeyi koruyabilmek bana her vakit hayranlık veriyor. İnanç ve geleneklerde de birçok ortak nokta var. Mesela hem bizde hem Altaylılarda tahtaya üç kere vurmak adeti var. Biz ‘Allah, Allah, Allah’ deriz, onlar ise ‘Kutay, Kutay, Kutay’ derler. Bir öbür ortak gelenek de ağaçlara bez bağlamak. Biz genelde dilek dilemek için bağlarız, lakin Altay’da bu bezlere ‘tyalama’ deniyor. Onlar bu bezleri ruhlara teşekkür etmek ve yola devam etmek için müsaade istemek gayesiyle bağlıyorlar.”
‘KURTLAR ÜZERE SÜT ESERLERİ, KAN VE ET İLE BESLENİYORLAR’
“Türklerin anavatanı, ya da diğer bir deyişle Türk medeniyetinin beşiği, Altay dağlarıdır ve bu bölgenin kalbinde Altay Cumhuriyeti yer alır” diyen Yusuf, “Aslında Altay yalnızca Türklerin değil, genel manada insanlığın da beşiğidir. Burada hâlâ eski Türk kanunu geçerli. Tıpkı soydan gelenler birbiriyle evlenemez. Bu, eski Türk geleneğinin günümüze kadar yaşayan canlı bir örneği. Altaylıların beslenme biçimine bakarsanız, kurtların beslenmesine emsal. Süt eserleri, kan ve elbette et. Marketlerde cips ya da tatlı da bulabilirsiniz lakin asıl olan klasik Altay mutfağı. Ritüeller ve merasimler ise farklı bir dünya. Rusya Federasyonu’na bağlı bir halk olmalarına karşın, hâlâ cetlerinin geleneklerini yaşatıyorlar. Bir Altay düğününe gidin büsbütün eski Türk ritüelleriyle doludur. Altaylılar kendilerini, ‘Altay’ı şuurlu olarak terk etmeyen Türkler’ olarak görürler. Zira onlar için Altay kutsal bir yerdir. Ve inanırlar ki, şayet Altay yok edilirse, dünya da yok olur. Altaylılar nitekim harika bir halk. Avlanmayı, mesken yapmayı, hayvan kesmeyi, yemek hazırlamayı bilirler ve hepsini inanılmaz bir ustalıkla ve doğallıkla yaparlar. Genelde küçük yapılı olsalar da, içlerinde o denli bir güç ve dayanıklılık var ki, adeta destan kahramanlarını hatırlatıyorlar. Bedenleri güya tabiatta yaşamak için yaratılmış. Biz kent insanlarının hayatta kalma içgüdüsü neredeyse körelmiş, lakin onlarınki hâlâ saat üzere işleyen bir düzenek üzere canlı. Şayet eski Türklerin nasıl yaşadığını, nelere inandığını, hangi pahalara nazaran hareket ettiğini görmek istiyorsanız, Altay’a gelin. Burası, eski Türk geleneklerini en saf ve en canlı haliyle koruyan tek yer” ifadelerine yer verdi.
Benzerlikler olduğu kadar farklılıkların da olduğuna dikkat çeken Yusuf, “Türkler genelde daha dışa dönük ve toplumsal insanlardır tanımasalar bile gülümser, konuşurlar, sohbet başlatırlar. Altaylılar ise tam aksine daha içine kapanıktır. Kolay kolay gülümsemezler, konuşmazlar, evvel karşısındaki kişiyi anlamaya çalışırlar. Kimin ne olduğunu, nasıl biri olduğunu görmek isterler. Türkiye’de bir dükkâna girdiğinizde satıcı size gülümser, konuşur, ilgilenir. Burada ise satıcı sizi evvel müşahedeler çabucak gülümsemez, evvel kim olduğunuzu, nasıl bir insan olduğunuzu anlamaya çalışır. Bu soğukluk değil, dürüstlüğün ve hürmetin farklı bir biçimidir. Altaylılar ay takvimine nazaran yaşarlar. Düğünler ve değerli olaylar yeni ayda yapılır, zira bu uğurlu kabul edilir” bilgisini paylaştı.
‘YEMEKLERİ ÇOK SADE, BAHARAT, YAĞ, TUZ YOK’
Altay’da özlediği şeylerden birinin kebap, olduğuna dikkat çeken Yusuf, “Türk kahvaltısı ve bizim o baharatlı, lezzetli yemeklerimizi özlüyorum. Burada, Altay’da yemekler çok sade neredeyse hiç baharat, tuz ve yağ yok. Her şey doğal, kolay, abartısız. Bizdeki üzere ağır aromalı ve yağlı yemekleri arıyorum açıkçası. Bazen de Türkçe konuşmayı özlüyorum yalnızca ayağa kalkıp biriyle kendi dilimde konuşmak, o tanıdık ses tonlarını, latifeleri duymak istiyorum. Bir de elbette ki boğaz görünümü. Burada da ırmaklar var en kıymetlisi Katun Irmağı, kutsal, güçlü fakat çok tehlikeli akıntılara sahip. Yeniden de, Katun ne kadar mükemmel olursa olsun, denizin büyüsü başka” yaşadıklarını aktardı.
Altay’da 25 yaşında tekrar doğduğunu söyleyen Yusuf, “Hayata bakışım büsbütün değişti, daha şuurlu, daha kararlı bir insan olmaya başladım. Ertelemeyi bıraktım, tembelliği bıraktım, mazeretleri de bir kenara attım. Burada, Altay’da kendime çok değerli bir teknik öğrettim. Eskiden her şeyi ziyadesiyle düşünen biriydim. Bir işe başlamadan evvel günlerce artılarını eksilerini hesaplar, düşünür, tahlil eder ve sonunda hiçbir şey yapmazdım. Ancak burada yaşayan insanları gözlemleyince anladım ki, onların gücü sadeliklerinde ve çabucak harekete geçmelerinde. Kararlarını süratlice verirler, düşünmeden yaparlar ve işte bu, onları güçlü kılıyor. Artık ben de o denli yapıyorum. Ve gördüm ki bu türlü olunca muvaffakiyet talihi çok daha yüksek. Bunda elbette Altay topraklarının kendine has tesiri var. Bu dağların, taşların, havasının ve sessizliğinin içinde insanı arındıran, sakinleştiren ve içten güçlendiren bir güç var. Burada tabiata çok daha yakın oldum. Altay halkının ‘her şeyin bir ruhu vardır dağların, ağaçların, nehirlerin’ inancını anladıkça ben de değiştim. Daha minnettar, daha dikkatli, daha sorumlu bir insan oldum. Artık tabiata çöp atan insanlara sahiden sinirleniyorum. Evvelden fark etmezdim tahminen fakat artık asla görmezden gelemiyorum” tabirlerine yer verdi.
‘TÜRK ÖMÜR BİÇİMİNİ BUGÜN HÂLÂ YAŞAYAN TEK YER ALTAY’
Altay’a çeşit düzenlemeye başladıklarını ve bunun yalnızca bir seyahat olmadığını söyleyen Yusuf, “Türk dünyasının özüne, köklerine dokunacağınız bir seyahat olacak. Program büsbütün mahallî halk tarafından hazırlandı. Eşim ve kayınvalidem ikisi de Altay Türkü bu topraklarda doğmuş, büyümüş ve her taşını, her efsanesini bilen beşerler. Turda misyon alacak herkes, kendi kültürünü yaşayan ve yaşatan beşerler. Altay’a yapılacak bir tıp, mahallî halk olmadan eksik olur. Burası değişik bir yer farklı yasalar, farklı tabiat, farklı güç. Bu yüzden burada kesinlikle mahallî bir rehber olmalı, zira bu toprakları yalnızca bilen değil, hisseden biri size gösterebilir. Öncelikle, büyük bir bilgi ve keşif akışı sizi bekliyor. Bu çeşitte adeta geçmişe bir seyahat yapacaksınız. Programda atölyeler, konserler, müzeler, kayçı (destan anlatıcısı) şovları ve hatta bir şamanla buluşma bile var” diyerek kelamlarını şöyle noktaladı:
“Akşamları daima birlikte ateş başında oturacağız. Altay çayı içeceğiz, efsaneler, destanlar ve öyküler dinleyeceğiz, fikir alışverişinde bulunacağız. O sekiz gün boyunca biz Türkler Altay’dan ve Türkiye’den cetlerimiz üzere tek bir fikir, tek bir kültür ve tek bir ruh olacağız. Türkler Altay dağlarının tamamında yaşamış. Fakat gelenekleri, kültürü, ritüelleri ve eski Türk hayat biçimini bugün hâlâ yaşayan tek yer Altay. Yani Türk tarihini sahiden tanımak istiyorsanız, başlangıç noktanız Altay olmalı. Özcesi, evet bu bizim birinci tipimiz lakin içine tüm kalbimizi ve emeğimizi koyduk. Bu yalnızca bir seyahat değil, atalarınıza, kültürünüze ve kendi öz benliğinize bir seyahat.”
Yorum Yap