James Webb Uzay Teleskobu, kozmosun doğumundan kısa müddet sonra oluşan birinci yıldızların izlerini ortaya çıkarmış olabilir. Uzmanların araştırmaları devam ederken, bu gelişme kozmosun oluşumu hakkında birçok bilgi almamıza vesile olabilir.
Astronomlar uzun müddettir kozmosun birinci ışık kaynaklarını, yani Büyük Patlama’dan sonra oluşan birinci yıldız jenerasyonunu arıyorlardı. Nihayet bu arayışta kıymetli bir dönüm noktasına ulaşmış olabiliriz. Ohio’daki Toledo Üniversitesi’nden Ari Visbal ve grubu, James Webb Uzay Teleskobu’nun (JWST) datalarını inceleyerek, LAP1-B isimli uzak bir galakside Büyük Patlama sonrası oluştuğu düşünülen “Popülasyon III” (Pop III) yıldızlarına ilişkin olabilecek izler buldu.
Popülasyon III yıldızları, sadece hidrojen ve helyum üzere Büyük Patlama’nın çabucak akabinde ortaya çıkan elementlerden oluşuyor. Bu yıldızların yaklaşık 13.6 milyar yıl evvel, cihanın şimdi 200 milyon yaşındayken doğdukları düşünülüyor. Bu yıldızlar, çok kısa ömürlü oldukları için günümüzde direkt gözlemlenemiyor. Fakat araştırmacılar, onların sönmüş ışıklarının hala uzak galaksilerde izlenebileceğini düşünüyordu.
Daha evvel Pop III adayları bulunan yıldızlardan hiçbiri küçük karanlık unsur halesi içinde oluşma, çok kütleli olma ve küçük yıldız kümeleri halinde doğma şartlarını karşılamıyordu. Lakin aralardından LAP1-B, bu üç şartı da sağlıyor üzere görünüyor. Araştırma takımına nazaran bu yıldızlar, Güneş’in 50 milyon katı kütleye sahip bir karanlık unsur halesinde doğmuş durumda. Üstelik devasa kütlelerine karşın sırf birkaç bin Güneş kütlesi büyüklüğünde küçük kümeler oluşturmuşlar.
Araştırmalar devam ediyor
Bir öbür delil ise yıldızların etrafındaki gazın metal bakımından son derece yetersiz olması. Bu durum, sistemin şimdi çok genç olduğunu ve içindeki birinci yıldızların yeni yeni süpernova olarak patladığını gösteriyor. Bu patlamalar, etraflarına az ölçüde element saçarak kozmostaki birinci “metal kirliliğini” başlatmış olabilir.
Araştırma sonuçları, The Astrophysical Journal Letters mecmuasında yayımlandı. Lakin bilim insanları hala temkinli. Şimdi Popülasyon III yıldızlarının kesin olarak bulunduğu söylenemiyor; bilhassa erken kozmosun fizikî modellerinde belirsizlikler var. Yeniden de, bu çalışma cihanın birinci yıldızlarını bulmak için yeni bir yol haritası sunuyor. Bilim insanları, JWST’nin gücünü kütleçekimsel merceklenme teknikleriyle birleştirerek emsal antik yıldız sistemlerini keşfetmeyi hedefliyor.
Yorum Yap