Tarihi burcun duvarı, klima takmak için delindi

Kentin birinci yerleşim merkezi kabul edilen Kaleiçi’nde uzun yıllardır Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nden kiralık süs eşyaları satışı yapılan iş yeri olarak kullanılan tarihi Balıkpazarı Burcu, Helenistik devirden Roma, Bizans, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı’ya uzanan 2 bini aşkın yıllık geçmişe sahip. Antalya’nın birinci yerleşim merkezi olarak kabul edilen burç, milyonlarca yerli ve yabancı turistin uğrak noktalarından biri. Fakat son devirde yapılan incelemelerde, bu tarihi yapının duvarlarının klima montajı için matkapla delinerek tahrip edildiği belirlendi.

Bir vatandaşın 10 Ekim’de Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Merkezi’ne (CİMER) yaptığı şikayetle olay gün yüzüne çıktı. Şikayette, “Antalya ili Tuzcular Mahallesi’nde yer alan, Vakıflar’a ilişkin C.C. iş yerinin bulunduğu burca klima dış ünitesi takılması, taşların delinmesi kabul edilebilir bir durum değildir. Bu süreci yapan ve yaptıranlar hakkında gerekli süreçler yapılmalı, klima kaldırılmalı, tarihimizin ziyan görmemesi sağlanmalıdır” tabirleri yer aldı.

Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu yetkilileri, tarihi burcun duvarlarına takılan klima ve duvarın delinmesine yönelik süreçlerle ilgili Kurul’a rastgele bir müracaat yahut müsaade talebi bulunmadığını açıkladı.

Klima montajında, aygıtın iç ve dış üniteleri ortasındaki ilişkiyi sağlamak emeliyle duvarın delinerek kablo kanalları açıldığı, dış ünitenin ise burcun taş duvarına metal ayaklarla sabitlendiği tespit edildi. Uzmanlar, yapılan uygulamanın tarihi dokunun özgünlüğüne ve taşıyıcı yapısına geri dönüşü olmayan ziyanlar verebileceği ikazında bulundu.

DÖRT TARAFI AÇIK

Tarihi burçla ilgili bilgi veren Selçuklu tarihi üzerine bilimsel çalışmalar yapan Dr. Mahmut Demir, dört tarafı açık Balıkpazarı Burcu’nun Alaeddin Keykubad tarafından 1226 yılında Antalya’da tahkim ettirilen su sınırı üzerindeki bir burç olduğunu söyledi. Kaleiçi’nin ve Balıkpazarı Burcu’nun kıymetini anlatan Demir, “Milattan evvel 2’nci yüzyıl ortalarında Pergamon Hükümdarı 2’nci Attalos Philadelphus tarafından kurulan bir kent. Öncesinde de kesinlikle burada yerleşim merkezleri var. Lakin bildiğimiz manada ‘Ataleia’ ismiyle bir müstahkem kent olarak milattan evvel 2’nci yüzyıl ortalarında Pergamon Hükümdarı 2’nci Attalos Philadelphus tarafından kuruluyor. Kentin en karakteristik özelliklerinden biri etrafının müstahkem surlarla çevrili olması. Tıpkı halde Doğu Akdeniz’in en kıymetli liman kentlerinden biri. Esasen bütün ana kaynaklarda Orta Çağ’da ve Antik periyotta hatta Yeni Yakın Çağ’da da müstahkem bir kent olmasıyla, üç kat surlarıyla meşhur bir kent Ataleia, bu formda kıymetli bir kent. Kentin dış surları meşhur” dedi.

KALEİÇİ’NİN MERKEZİ KONUMUNDA

Aynı biçimde kentin içerisinde de birtakım surların bulunduğunu anlatan Demir, “Bu surlar Helenistik devirde inşa edilmeye başlanıyor. Lakin Roma devrinde de Bizans periyodunda de yani Doğu Roma İmparatorluğu hakimiyeti devrinde de ve sonrasında Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı hakimiyeti periyodunda de bu surlar tahkim görüyor. Devir dönem bir kısmı yıkılıyor, bir kısmı tekrar yapılıyor. Dinamik yapıları var bu surların. Günümüzde de ayakta kalan surlara baktığımızda dinamik bir yapısı var. Üst üste kültür katmanları, yani farklı medeniyetlerin mimari ögeleri bu surlar üzerinde kendini muhakkak ediyor. Günümüze bu surların tamamı ulaşamamış ne yazık ki. Bilhassa 30’lu yıllarda günümüze ulaşan bir kısmı yıkılmış. Alaeddin Keykubad tarafından ikinci fetihten 10 yıl sonra 1226 yılında tahkim görmüş bir sur sınırından günümüzde ayakta kalmış ve üzerinde hala Alaeddin Keykubad kitabeleri bulunan az burçlar var. Bunlardan en kıymetlisi de tahminen Balıkpazarı Burcu. Kaleiçi’nde çok merkezi bir pozisyonda. Kentin içinden geçen ana caddelerin tam kesiştiği merkezi bir noktada” diye konuştu.

‘HELENİSTİK PERİYOTTA TEMELİ ATILAN BİR BURÇ’

Demir, burcun yanındaki geçmişte ana bir kapı bulunduğunu da söyleyerek, “Müslüman mahallesinden gayrimüslim mahallesine, gayrimüslim mahallesinden Müslüman bölgesine geçiş, buradaki kapılardan biriyle sağlanıyor. Balıkpazarı Burcu’nun olduğu yerde muhtemelen günümüze ulaşmayan bir kapı bulunmaktaydı. Balıkpazarı Burcu, merkezi bir pozisyonda değerli bir burç. Selçuklu Antalya’sını ve sonraki periyotları, bilhassa Beylikler ve Osmanlı Antalya’sını gözümüzün önüne getirecek olursak Balıkpazarı Burcu çok kıymetli iletiler veriyor. Helenistik periyotta temeli atılan bir burç. Öteki surlar üzere üzerinde muhtemelen Roma İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu, Selçuklu hakimiyeti, Beylikler ve Osmanlı izleri var” dedi.

‘GÖZÜMÜZ ÜZERE BAKILMASI GEREKİR’

Burcun batı cephesi üzerinde bir kitabe oyuğu bulunduğunu lisana getiren Demir, “Kitabesi alınmış, muhtemelen Alaeddin Keykubad devrine ilişkin. Hicri 622, Miladi 1226 tarihli bir kitabe orada mevcut. Üzerinde her türlü devrin izi bulunan, Antalya’yı yansıtan bir burç. Esasen bulunduğu bölgeye de ismini vermiş bir burç. Yani bilhassa korunması gereken, toplumsal hafızada yer edinmiş, gözümüz üzere bakılması gereken kıymetli sembol abidelerden biri. Nasıl ki Üç Kapılar’dan bahsediyorsak, Yivli Minare ve Celaleddin Karatay ve Antalya Darüs-Sülehası, Atabey Armağanşah Medresesi’nden bahsediyorsak Balıkpazarı Burcu da bunlar mesabesinde değerli bir Selçuklu antik periyot kalıntısı ve kentin merkezi pozisyonunda olması hasebiyle de önemli” diye konuştu. (DHA)