İstanbul’un kalbinde yer alan, Cumhuriyet’in kültür vizyonunun simgelerinden Atatürk Kültür Merkezi (AKM), Türkiye’nin sanat hayatına taraf veren değerli yapılardan biri olarak dikkati çekiyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan çalışmaların akabinde 29 Ekim 2021’de yeni yüzü ve yapısıyla sanatseverlere kapılarını açan AKM, İstanbul’un kültür sanat ritmini yansıtan ana yapı olarak yüzbinlerce sanatseveri ağırlıyor.
Bakanlıktan derlenen bilgilere nazaran AKM’yi 2022 yılında düzenlenen 1165 aktiflikte 1 milyon 300 bin kişi, 2023’te gerçekleştirilen 1586 aktiflikte 1 milyon 11 bin 100 kişi ziyaret etti. 2024 yılında yapılan 2 bin 575 aktifliğe 3 milyon 309 bin 84 kişi katılırken, bu yıl ise 1 Ocak-27 Ekim tarihleri ortasında düzenlenen 1818 aktifliği toplam 2 milyon 227 bin 138 kişi ziyaret etti.
AKM’de 2024-2025 sanat döneminde 2 bin 390 aktiflik gerçekleştirildi. Bu etkinliklere 624 bin 165 sanatsever katıldı. Güvenlik noktalarından ise 2 milyon 555 bin kişi geçti.
“Sanat disiplinlerinin tüm alanlarına hitap etmeye devam etmektedir”
AKM Sanat Yönetmeni Remzi Buharalı, AKM’nin hem İstanbul hem de Türkiye için kültürel, tarihi ve sembolik açıdan büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu söyledi.
Buharalı, AKM’nin esaslı geçmişiyle de İstanbul’un kültür ve sanat ömrünün merkezi noktasında kıymetli bir yer edindiğini belirterek, “AKM, opera, tiyatro, konser, fotoğraf, heykel üzere sanat disiplinlerinin tüm alanlarına hitap etmeye devam etmektedir. Her türlü aktifliğe mesken sahipliği yaparak Türkiye’nin en değerli sanat kurumlarından biri olma özelliğine sahip AKM, birinci olarak 1969’da İstanbul’da ömür bulmuş ve sanatseverlere hizmet etmişti. AKM, uzunca bir ortadan sonra 2021 yılında yenilenerek kültür sanat aracılığıyla ülkenin çağdaş yüzüğünün vizyoner bir modülü olmayı başardı.” dedi.
AKM’nin yenilenen çağdaş mimarisiyle ve çok gayeli kullanım alanlarıyla İstanbul’un kent silüetine de katkı sunduğuna değinen Buharalı, şöyle devam etti:
“AKM, yalnızca sanatsal bir yer değil Türkiye’nin kültürel belleğinin çağdaş bir sözü olma özelliğine sahiptir. Genç sanatkarlara alan açan, sanatsal etkinlikler ile toplumun kültürel hayatını zenginleştiren ve sanatseverlerle sanatkarları bir ortaya getiren AKM, değerli bir bedele sahiptir. Sahip olduğu teknolojik sahne donanımı ve seyirci kapasitesi ile dünya genelinde sayılı kültür ve sanat merkezlerinden biri olarak yeni yüzüyle sanat omurundaki yerini almıştır. Bünyesinde bulunan İstanbul Devlet Opera Balesi, İstanbul Devlet Tiyatrosu ve Hoş Sanatlar Genel Müdürlüğüne bağlı 8 koro ve topluluk, yıl içerisinde programın ana iskeletini oluşturmaktadır. Tekrar İstanbul’da faaliyetlerini sürdüren kalite ve kapasiteleri ile göz dolduran orkestralar, sahne sanatlarına bağlı kurumlar, AKM sahnelerinde yer bulabilmektedir.”
“AKM insanların buluşma noktasıdır”
Remzi Buharalı, AKM’nin tıpkı vakitte bir ömür merkezi olduğunun altını çizerek, “Türk Telekom Opera Salonu, tiyatro salonu, galerisi, çok hedefli salonu, müzik platformu, çocuk sanat merkezi, sinema salonu ve yeme içme alanlarıyla tam bir hayat merkezi pozisyonundaki AKM, tıpkı vakitte insanların buluşma noktasıdır. Bu kimliği ile ağır ziyaretçi akınıyla baş başa olan AKM, dünyaca ünlü ressamların yapıtlarının sergilendiği ve dünyaca ünlü sanatçı ve toplulukların yer aldığı bir kültür merkezi olarak dünyada da dikkati çeken bir merkez haline gelmiştir.” değerlendirmesini yaptı.
AKM’nin emellerinden da bahseden Buharalı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Diğer bir taraftan Türkiye’nin kültürel mirasını ve çağdaş sanatını ulusal ve milletlerarası platformuna taşıma sorumluluğuna da sahip olan AKM, sanat yoluyla toplumsal diyaloğu güçlendirmek ve İstanbul’un kültürel hayatına sürdürülebilir katkılar sağlamak emeliyle faaliyetlerini sürdürmektedir. Açıldığı günden bugüne kadar ağır ziyaretçi kabul eden AKM, salonlarında yer verdiği eserler ve sanatkarlarıyla geleceğe dönük bir kültür vizyonu ile programlarına devam etmektedir. Bu tarafıyla İstanbul ve Türkiye’nin dünya kültür haritasında kıymetli bir yere sahip bir kültür merkezi olma özelliğine sahiptir.”
AKM’nin tarihçesi
İlk olarak 1936-1937’de Fransız mimar ve kent plancısı Henri Prost’un hazırladığı İstanbul imar planına nazaran Topçu Kışlası ve etrafındaki mezarlıklar parka dönüştürülecek ve Taksim Meydanı’na bir opera binası yapılacaktı. Prost’un teklifiyle Fransız mimar Auguste Perret, opera binası projesi için İstanbul’a geldi, fakat İkinci Dünya Savaşı nedeniyle proje gerçekleştirilemedi.
Projesini mimar Feridun Kip ile mimar Rükneddin Güney’in çizdiği, devrin İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Lütfi Kırdar’ın katılımıyla 29 Mayıs 1946’da temeli atılan opera binası, ödenek yokluğu nedeniyle tamamlanamayınca, 1953’te Bayındırlık ve İskan Bakanlığına devredildi.
Yapı, uzun süren inşaat ve proje değişikliklerinin akabinde yüksek mimar ve mühendis Doç. Dr. Hayati Tabanlıoğlu yönetiminde tekrar şekillendirildi. 12 Nisan 1969’da “İstanbul Kültür Sarayı” ismiyle açılan bina, kısa müddette tiyatrodan operaya, baleden konsere kadar pek çok alanda değerli sanat aktifliklerine konut sahipliği yaptı.
Ancak 27 Kasım 1970’te Arthur Miller’in “Cadı Kazanı” isimli oyunu sahnelenirken çıkan yangın, yapının büyük kısmını kullanılamaz hale getirdi. Uzun süren tamir ve yine yapılanma sürecinin akabinde bina, 6 Ekim 1978’de Atatürk Kültür Merkezi ismiyle tekrar hizmete girdi.
Yıllar içinde teknik ve fizikî yapısı yıpranan AKM, 2008’de kapsamlı yenileme çalışmaları için kapılarını kapattı. Kasım 2008’de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından imzalanan protokolle İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başşehri Ajansının üstlendiği AKM yenileme projesini hazırlamak üzere Tabanlıoğlu Mimarlık görevlendirildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012’de binanın mevcut haliyle korunarak sadece güçlendirme, tamirat ve tadilat süreçlerinin yapılması için ihale açtı. Fakat söküm süreçlerinin akabinde yapılan teknik incelemeler, binadaki tahribatın beklenenin üzerinde olduğunu gösterdi. 6 Kasım 2017’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Taksim’de yine yapılacak olan AKM projesini kamuoyuyla paylaştı.
Daha sonra 2018’de başlatılan yeni inşa süreciyle Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu mimar Murat Tabanlıoğlu tarafından tasarlanan çağdaş bir yapı ortaya çıktı.
Yeni yüzüyle 29 Ekim 2021’de görkemli bir açılış merasimi ile ziyarete açılan AKM’de, 2 bin 40 kişilik opera salonu ve 781 kişilik tiyatro salonunun yanı sıra AKM Galeri, AKM Çok Emelli Salon, AKM Çocuk Sanat Merkezi, AKM Müzik Platformu, AKM Müzik Kayıt Stüdyosu, bir bilgi merkezi olarak kurgulanan ve müzik, sanat, mimari, tasarım üzere ihtisas başlıklarına odaklanan AKM Kütüphane, AKM Yeşilçam Sineması ve AKM Tasarım Dükkanı yer alıyor.
Yorum Yap