İnsanların inanmayı seçtiği 3 saç dökülme sebebi efsanesi

Saç dökülmesinin akabinde yaşanan kellik sorunun pek çok sebebi var. Yüksek gerilim kelliğe neden olabilir mi? ya da kel erkekler daha doğurgan olabilir mi? Kelliğin tek sebebi anne tarafından aktarılan genler olabilir mi? Bu mevzuyu açıklığa kavuşturmak için, Popular Science uzmanlardan kelliğin yanlış bilinen sebeplerinden gerçek sebeplere kadar detaylı görüş aldı.

Efsanelerden biri kelliğin anne tarafındaki genlerden miras kalması oluyor. New York Üniversitesinde dermatolog, saç dökülmesi ve alopesi uzmanı olan Dr. Jerry Shapiro, bunun en yaygın duyduğu efsanelerden biri olduğunu söylüyor. Fakat bilhassa belirtiyor ki bu yanlışsız değil.

Düzenli saç dökülmesi geni sadece annenizin tarafında görülmez.

Saç ekimi cerrahı olan Dr. Alan Bauman, androgenetik alopesi (erkek tipi kellik olarak da bilinir) ile kontaklı temel genlerden birinin, erkeklerin annelerinden miras aldıkları X kromozomunda bulunduğunun gerçek olduğunu söylüyor. Lakin bu, çok karmaşık bir bulmacanın yalnızca bir modülü.

Bauman, kelliğin her iki ebeveynden gelen birçok genin yanı sıra ömür şekli, hormonal ve çevresel faktörler ile şekillendiğini belirtiyor:

Babanız, büyükbabanız yahut ailenizin öbür erkek üyeleri dayılar ve amcalar saç dökülmesi sorunu yaşadıysa, riskiniz daha yüksek olabilir; lakin bu asla sadece anne tarafından gelen olduğu manasına gelmez.

Saç ekimi cerrahı olan Dr. Mehmet Erdoğan da benzeri formda düşünüyor:

Klinik uygulamada ekseriyetle ailenin her iki tarafında da saç dökülmesi hikayesi görüyoruz.

STRES KELLİK YAPAR MI?

Stres tek başına kelliğe sebep olmaz lakin gerilim kişinin sindiriminden uyku sistemine kadar pek çok şeyi tesirler. Her ne kadar çok yıkıcı tesirleri olsa da uzun vadeli kelliğin sebepleri ortasında nadiren gerilim vardır. Dr. Alan Bauman’ın aktardığına nazaran kalıcı saç dökülmesine neden olan şeyler ekseriyetle doğal afet, ailede mevt yahut ani diyetler üzere önemli ruhsal yahut fizikî tecrübeler olabilir.

Dr. Mehmet Erdoğan ise gerilimli olunduğunda ekseriyetle saçların uzama, dinlenme ve dökülme periyotlarının farklılaşmalar oluyor. Saçlar çoklukla üç evreden geçer: anajen (uzama), katajen (dinlenme) ve telojen (dökülme). Bir gerilim etkeni sonrasında, anajen etabındaki saçlarınızın yüzde 70’e kadarı erken telojen faza girebilir. ‘Telojen effluvium’ olarak bilinen bu durum, süreksiz saç dökülmesine neden olur ve saç derinizin her yerindeki saçlarınız incelmeye başlar. Bu durum, çoklukla saç çizgisinin gerilemesine yahut dorukta kel bir bölgeye neden olan erkek yahut bayan tipi kellik için geçerlidir.

Stres direkt kelliğe neden olmasa da süreci hızlandırdığı birtakım araştırmalar da bulunuyor. Androgenetik alopesisi olan 120 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, yüksek gerilim yaşayanların, gerilim yaşamayanlara oranla daha süratli saç kaybettiği görüldü.

Bir öteki efsane ise kelliğin yüksek doğurganlıkla irtibatlı olduğunun tez edilmesidir. Bu insanların anlattığı bir öykü olsa da bilimsel olarak bir destek bulunmuyor. Testosteron, sperm üretimi ve cinsel istek için gereklidir, fakat dihidrotestosteron (DHT) hormonuna dönüştüğünde dolaylı olarak saç dökülmesinde de rol oynar. Birtakım erkekler, saç köklerini DHT’ye karşı daha hassas hale getiren androjen reseptör geninde genetik varyasyonlar taşıyabilir. Vakitle DHT, bu köklerin küçülmesine ve daha ince, daha zayıf saç telleri üretmesine neden olur ve sonunda saçların incelmesine ve kelliğe yol açar.

Kellik temelde saç köklerinin muhakkak hormonlara karşı daha hassas olması manasına geliyor fakat bu kişinin bedeninin daha fazla hormon ürettiği manasına gelmez. Hatta kimi araştırmalar bu efsanenin tam aksine işaret ediyor.

Araştırmalar, bilhassa 30 yaşından evvel erken yaşta kel kalan erkeklerin, saçları uzun olanlara nazaran daha düşük sperm sayısına ve daha düşük semen kalitesine sahip olma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Bu temas muhtemelen saç dökülmesine neden olan ve sperm üretimini de etkileyebilen tıpkı yüksek DHT düzeylerinden kaynaklanıyor olabilir. Lakin bu bağlantı mutlak değil. Zira bunun tersine kelleşen erkekler problemsiz çocuk sahibi olabiliyor.

Bilim insanları ve tabiplerin aktardığına nazaran kelliğin tek bir sebebi yok, yaş, hayat usulü ve genel sıhhat faktörleri kel olma durumunu büyük oranda etkiliyor.