Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu Başkanlığı, Gönen Ovası Sulama Birliği Ana Statüsü ve Manyas Sulama Birliği Ana Statüsü’nde yer alan “Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam misyon alanı temel alınır, her birlik, vazife alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” Kuralının hukuka uygun olduğuna hükmetti. Buna ait Danıştay Daire kararını onadı.
İdare: 631 sayılı KHK ile düzenleme yapılmıştır
Davalı yönetim tarafından ise bu düzenlemenin, 631 sayılı Memurlar ve Başka Kamu Vazifelilerinin Mali ve Toplumsal Haklarında Düzenlemeler ile Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 12. hususuna istinaden getirildiğinin savunulmuştur.
6172 sayılı Kanun kararları incelendiğinde ise; birliğe Bakan tarafından kamu personeli ortasından görevlendirilen liderin alacağı huzur hakkının nasıl hesaplanacağının belirlendiği, lakin kamu işçisinin birden fazla birliğe birebir anda lider olarak atanması durumunda ödenecek huzur hakkına ait özel bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
631 sayılı KHK sulama birliklerini de kapsar
631 sayılı KHK’nın 12. hususunda; memurlar ve başka kamu vazifelilerinin, kurum ve kuruluşların yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, müracaat şurası üyelikleri ile komite, heyet, komite ve gibisi organlarında vazife almaları halinde, kurum içi yahut dışı ayrımı yapılmaksızın, bu vazifelerinden sırf biri için fiyat ödenebileceği karara bağlandığı, bu sınırlamanın, 6172 sayılı Kanun uyarınca bir kamu hukuksal bireyi olan sulama birliklerinden tıpkı anda birden fazlasına lider olarak atanan kamu işçisi için de geçerli olduğu,
Dolayısıyla, tıpkı anda birden fazla birliğe lider olarak atanan kamu çalışanının, 631 sayılı KHK uyarınca her birlikten farklı ayrı huzur hakkı almasının mümkün olmadığı,
Bu istikametiyle, birden fazla vazifesi tıpkı anda ifa eden kamu görevlilerine ödenecek fiyatın belirlenmesinde, kamu faydası ile kişisel fayda (mülkiyet hakkı, angarya yasağı) ortasında adil bir istikrar gözetildiğinden, Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün “Huzur Hakkı ve Müsaade Hakkı” başlıklı 15. unsurunun 1. fıkrasında yer alan ve iptali istenen kısmında; 6172 sayılı Kanun’a, 631 sayılı KHK’ya, kamu faydasına ve hakkaniyete karşıtlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2024/2938
Karar No: 2025/1101
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Onuncu Dairesinin 27/03/2024 tarih ve E:2023/1591, K:2024/1123 sayılı kararının aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması taraflarca karşılıklı olarak istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde mühendis olarak görev yapmakta iken, 22/05/2018 tarihinden itibaren Gönen Ovası Sulama Birliği ve Manyas Sulama Birliği Lideri olarak görevlendirilen davacı tarafından;
– Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanarak 26/07/2018 Bakanlık Makamı Oluru ile yürürlüğe konulan Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15. unsurunun 1. fıkrası ile tıpkı Bakanlık Makamının 19/10/2018 tarihli Oluru ile yürürlüğe giren Gönen Ovası Sulama Birliği Ana Statüsü ve Manyas Sulama Birliği Ana Statüsü’nün 15. hususlarının 1. fıkralarında yer alan “Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam vazife alanı temel alınır, her birlik, misyon alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” kuralının,
– Anılan düzenlemelere dayanılarak … Sulama Birliği Başkanlığı tarafından davacı hakkında tesis edilen … tarih ve … sayılı sürecin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti:
Danıştay Onuncu Dairesinin 27/03/2024 tarih ve E:2023/1591, K:2024/1123 sayılı kararıyla;
6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanunu’nun 1., 2/1., 3/1., 9. ve 18. unsurları; Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15/1. hususu; 5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’nun 71. unsuru; Kamu Ziyanlarının Tahsiline Ait Yordam ve Asıllar Hakkında Yönetmelik’in 4/1-a, 7/A, 8/1. ve 12. hususları ile 631 sayılı Memurlar ve Başka Kamu Vazifelilerinin Mali ve Toplumsal Haklarında Düzenlemeler ile Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 12. hususuna yer verilmiş,
1) Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15. hususunun 1. fıkrasında yer alan “Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam misyon alanı temel alınır, her birlik, vazife alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” cümlesi tarafından;
6172 sayılı Kanun’un 2. unsurunda, sulama birliklerinin çerçeve ana statülerinin metninin Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanacağı, bu karara dayanılarak hazırlanan ve 26/07/2018 tarihli Bakanlık Oluru ile yürürlüğe giren Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15. unsurunun 1. fıkrasında, birliğe Bakan tarafından kamu personeli ortasından görevlendirilen liderlere ödenecek huzur hakkının düzenlendiği,
Davacı tarafından, 6172 sayılı Kanun’da yer almayan bir kısıtlama getirildiği ileri sürülerek, kelam konusu düzenlemede yer alan “Birden fazla birlikte görevlendirilen lidere huzur hakkı ödenirken toplam vazife alanı temel alınır; her birlik, vazife alanı oranında birlik liderine huzur hakkı öder.” cümlesinin iptalinin istenildiği,
Davalı yönetim tarafından ise bu düzenlemenin, 631 sayılı Memurlar ve Başka Kamu Vazifelilerinin Mali ve Toplumsal Haklarında Düzenlemeler ile Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 12. hususuna istinaden getirildiğinin savunulduğu,
6172 sayılı Kanun kararları incelendiğinde; birliğe Bakan tarafından kamu personeli ortasından görevlendirilen liderin alacağı huzur hakkının nasıl hesaplanacağının belirlendiği, fakat kamu işçisinin birden fazla birliğe birebir anda lider olarak atanması durumunda ödenecek huzur hakkına ait özel bir düzenlemeye yer verilmediği,
Bununla birlikte, 631 sayılı KHK’nın 12. unsurunda; memurlar ve başka kamu vazifelilerinin, kurum ve kuruluşların yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, müracaat konseyi üyelikleri ile kurul, heyet, komite ve gibisi organlarında misyon almaları halinde, kurum içi yahut dışı ayrımı yapılmaksızın, bu vazifelerinden sadece biri için fiyat ödenebileceği karara bağlandığı, bu sınırlamanın, 6172 sayılı Kanun uyarınca bir kamu hukukî şahsı olan sulama birliklerinden tıpkı anda birden fazlasına lider olarak atanan kamu işçisi için de geçerli olduğu,
Dolayısıyla, tıpkı anda birden fazla birliğe lider olarak atanan kamu çalışanının, 631 sayılı KHK uyarınca her birlikten başka ayrı huzur hakkı almasının mümkün olmadığı,
Bu nedenle, 6172 sayılı Kanun uyarınca çerçeve ana statüyü düzenleme yetkisi bulunan davalı Bakanlık tarafından, fazla ödemeyi ve kamu ziyanını önlemek emeliyle, 631 sayılı KHK’nın 12. hususu dikkate alınarak ve kelam konusu unsurun uygulanmasında doğabilecek tereddütleri gidermeye yetkili Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınmak suretiyle, birden fazla birlikte tıpkı anda görevlendirilen lidere huzur hakkı ödenirken toplam misyon alanının temel alınacağı tarafındaki hesaplama usulünü belirleyen dava konusu kuralın düzenlendiğinin anlaşıldığı,
Bu tarafıyla, birden fazla vazifesi tıpkı anda ifa eden kamu görevlilerine ödenecek fiyatın belirlenmesinde, kamu faydası ile ferdî fayda (mülkiyet hakkı, angarya yasağı) ortasında adil bir istikrar gözetildiğinden, Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün “Huzur Hakkı ve Müsaade Hakkı” başlıklı 15. unsurunun 1. fıkrasında yer alan ve iptali istenen kısmında; 6172 sayılı Kanun’a, 631 sayılı KHK’ya, kamu faydasına ve hakkaniyete karşıtlık bulunmadığı sonucuna varıldığı,
2) Gönen Ovası Sulama Birliği Ana Statüsü İle Manyas Sulama Birliği Ana Statüsü’nün 15. hususlarının 1. fıkraları istikametinden,
19/02/2022 tarih ve 31755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 93 sayılı Sulama Birlikleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Gönen Ovası Sulama Birliği ile Manyas Sulama Birliği’nin hükmî kişilikleri sona erdirilerek … Sulama Birliğine devredildiği,
Bu durumda, anılan birliklerin hukuksal kişiliklerinin sona ermiş olması nedeniyle, birlik ana statüleri bakımından konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine hukuken imkan bulunmadığı,
3) … Sulama Birliği Başkanlığının … tarih ve … sayılı süreci istikametinden;
İdare hukukunda yetkinin; idari sürecin, sırf Anayasa ve kanunlarla belirlenmiş ve sonlandırılmış makamlar tarafından yapılabilmesi yeteneğini tabir etmekte olup, bu manada yetkinin, bir bireye değil, bir makama verildiği, yetkinin bir hak değil, bir yükümlülük olup, yetki ögesinin içinde kişi, bahis, yer ve vakit bakımından yetki kavramlarının da yer aldığı,
“Kişi bakımından yetki” ile, idari faaliyet için irade açıklamaya yetkili makam; “yer bakımından yetki” ile, yetkinin kullanılabileceği coğrafik alan; “zaman bakımından yetki” ile, vazifelinin yetkisini belli bir müddet dahilinde kullanması gerekliliği belirtilmekte olup; “konu tarafından yetki” ile de, belirli bahislere ait kararların hangi idari makamlarca alınacağının tabir edildiği,
Uyuşmazlık konusu … Sulama Birliği Başkanlığının … tarih ve … sayılı süreci incelenmeden evvel, … ili sonları içerisinde faaliyet gösteren tüm sulama birliklerinin … Sulama Birliği çatısı altında birleştirilmesine ait Tarım ve Orman Bakanlığının … tarih ve E… sayılı sürecinin incelenmesi gerektiği,
Tarım ve Orman Bakanlığının… tarih ve E… sayılı sürecinin Gönen Ovası Sulama Birliğine ait kısmının iptali istemiyle açılan davada, … Yönetim Mahkemesinin … tarih ve E:… sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne karar verildiği, UYAP üzerinden yapılan incelemede, yürütmenin durdurulmasına ait kararın 12/02/2021 tarihinde davalı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne, 17/02/2021 tarihinde ise davalı Tarım ve Orman Bakanlığına bildirim edildiği; sonucunda de, … Yönetim Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla dava konusu sürecin iptaline karar verildiğinin görüldüğü,
Benzer halde, anılan sürecin Manyas Sulama Birliğine ait kısmının iptali istemiyle açılan davada da …İdare Mahkemesinin… tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla dava konusu sürecin iptaline karar verildiği ve anılan kararların istinaf incelemesinden geçerek kesinleştiğinin görüldüğü,
Yargı yerlerince hukuka alışılmamış bulunan idari süreçler hakkında verilen iptal kararları, varlıklarını hukuka uygunluk karinesinden yararlanmak suretiyle sürdüren idari süreçleri, tesis edildikleri tarihe kadar geriye yürür biçimde ortadan kaldırdığı, bir öteki deyişle, yargı kararıyla iptal edilen idari süreçlerin, tesis edildikleri tarihten itibaren tüm karar ve sonuçlarıyla ortadan kalktığı, hasebiyle, yargı kararıyla iptal edilen idari sürece bağlı olarak tesis edilen öbür süreçlerin de hukuka ters hale geldiği, iptal kararlarının bu özelliği, dava konusu idari tasarruftan evvelki hukuksal durumun sağlanması gereğinden kaynaklanmakta olup, iptal kararlarının, iptal edilmiş olan idari süreci hukuk aleminde hiç doğmamış hale getirdiği, hakikaten, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetinin 17/02/2021 tarih ve E:2020/572, K:2021/305; 21/02/2022 tarih ve E:2021/1511, K:2022/548; 15/06/2022 tarih ve E:2021/2270, K:2022/2177 sayılı kararlarının da bu istikamette olduğu,
İdari yargı yerince verilen “iptal” kararları üzere, 2577 sayılı Kanun’un 27. unsurunda öngörülen şartların oluşması halinde verilecek yürütmenin durdurulması kararlarının da, dava konusu edilen idari süreci tesis tarihinden itibaren ve bütün sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırmakta olup, iptal kararlarıyla yürütmenin durdurulması kararları ortasında tüzel sonuçları bakımından bir fark bulunmadığı,
Öte yandan, 1982 Anayasası’nın 2. hususunda Türkiye Cumhuriyeti’nin hukuk devleti niteliğinin belirlendiği ve 138. unsurunun 4. fıkrasında, “Yasama ve yürütme organları ile yönetim, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve yönetim, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.” kararına yer verildiği,
2577 sayılı İdari Yargılama Yordamı Hakkında Kanun’un “Kararların Sonuçları” başlıklı 28. hususunun 1. fıkrasında da, “Danıştay, bölge yönetim mahkemeleri, yönetim ve vergi mahkemelerinin temele ve yürütmenin durdurulmasına ait kararlarının icaplarına nazaran yönetim, gecikmeksizin süreç tesis etmeye yahut harekette bulunmaya mecburdur. Bu mühlet hiçbir halde, kararın yönetime bildirisinden başlayarak otuz günü geçemez.” kararının yer aldığı,
Bu nedenle, hem dava konusu sürecin tesis edildiği tarih prestijiyle, … Yönetim Mahkemesinin … tarih ve E:… sayılı yürütmenin durdurulması kararının verilmiş ve davalılara bildirim edilmiş olması, hem de sonuç prestijiyle Tarım ve Orman Bakanlığının… tarih ve E… sayılı sürecinin Gönen Ovası Sulama Birliği ile Manyas Sulama Birliğine ait kısımlarının mahkeme kararıyla iptal edilmiş olması karşısında, dava konusu sürecin tesis edildiği tarih prestijiyle anılan birliklerin hukukî kişiliklerinin devam ettiğinin kabulü gerektiği,
Buna nazaran, kamu ziyanının, yapılan fazla ödemeden ziyan gören sıfatını taşıyan Gönen Ovası Sulama Birliği ile Manyas Sulama Birliği tarafından tahsil edilmesi gerektiği, … Sulama Birliğinin ise anılan fazla ödemeyi tahsil etme bakımından yetkisinin bulunmadığı sonucuna varıldığı,
Bu nedenle, kamu ziyanının tahsili bakımından yetkili olmayan yönetim tarafından tesis edilen süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı münasebetine yer verilerek;
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanarak 26/07/2018 Bakanlık Makamı Oluru ile yürürlüğe konulan Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15. unsurunun 1. fıkrasında yer alan, “Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam misyon alanı temel alınır, her birlik, misyon alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” biçimindeki cümlenin iptali istemi tarafından davanın reddine, Gönen Ovası Sulama Birliği Ana Statüsü ile Manyas Sulama Birliği Ana Statüsü’nün 15. unsurlarının 1. fıkralarında yer alan “Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam misyon alanı temel alınır, her birlik, vazife alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” cümlelerinin iptali istemi tarafından karar verilmesine yer olmadığına, … Sulama Birliği Başkanlığının … tarih ve … sayılı sürecinin iptaline ve toplam 419,20-TL yargılama sarfiyatının yarısının davacı üzerinde bırakılmasına, başka yarısının davalı yönetimlerden alınarak davacıya ödenmesine ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Taban Fiyat Tarifesi uyarınca, duruşmasız işler için belirlenen 17.100,00-TL vekalet fiyatının davalı yönetimlerden alınarak davacıya verilmesine; ayrıyeten, tekrar 17.100,00-TL vekalet fiyatının davacıdan alınarak, davalı yönetimlerden Tarım ve Orman Bakanlığına verilmesine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN SAVLARI:
Davacı tarafından, 31/09/2019 tarihine kadar hem Manyas hem de Gönen Ovası Sulama Birliğine başkanlık yaptığı, her iki Birlikten de farklı başka sorumlu olduğu, vazife müddeti boyunca mesai kavramı gözetmeksizin çalıştığı; 6172 sayılı Kanun’da yer almayan bir düzenlemenin Yönetmelikle getirilmesinin normlar hiyerarşisine karşıtlık teşkil ettiği; ayrıyeten, işbu davanın birinci açıldığı tarih olan 14/06/2021 prestijiyle Gönen Ovası ve Manyas Sulama Birliklerinin hukuksal kişiliklerinin mevcut olduğu, lakin 19/02/2022 tarih ve 31755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 93 sayılı Sulama Birlikleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kelam konusu hükmî kişiliklerin sona erdirilerek … Sulama Birliğine devredildiği belirtilerek, Daire kararının davanın reddine ve karar verilmesine yer olmadığına ait kısımlarının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yönetimlerden Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, temyize konu Daire kararının aleyhlerine vekalet fiyatı hükmedilmesine ait kısmının hukuka ters olduğu ileri sürülmektedir. Davalı idarelerden … Sulama Birliği tarafından ise, davacıya gönderilen … tarih ve … sayılı sürecin icrailiğinin bulunmadığı, kelam konusu evrakın icra takibinden evvel bilgi mahiyetinde gönderildiği; bu nedenle, idari yargıya mevzu olabilecek kesin ve yürütülebilir bir süreç niteliği taşımadığı; hakikaten bu süreç sonrasında ödeme yapılmadığından, kelam konusu meblağın genel kararlar çerçevesinde tahsilinin sağlanmaya çalışıldığı; ayrıyeten, sulama birliklerinin 5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’a tabi olmadığı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu kararlarına tabi olduğu belirtilerek, Daire kararının dava konusu sürecin iptaline ait kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:
Davacı ve davalı yönetimler tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN NİYETİ: Temyiz istemlerinin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
-Davacı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde mühendis olarak görev yapmakta iken, Tarım ve Orman Bakanlığı (mülga Orman ve Su İşleri Bakanlığı) tarafından 22/05/2018 tarihinden itibaren Gönen Ovası Sulama Birliği ile Manyas Sulama Birliği Başkanlığına görevlendirilmiştir.
-Tarım ve Orman Bakanlığının… tarih ve E… sayılı Makam Oluru ile, … ili sonlarında faaliyet gösteren sulama birliklerinden Altınova Sulama Birliği hariç olmak üzere, tüm birlikler “… Sulama Birliği” ismi altında birleştirilmiştir.
– … Valiliği Defterdarlık Uzmanları Koordinatörlüğünün 22/01/2021 tarihli Kontrol Raporu’nda, …’ın lider olarak vazife yaptığı devirde (29/05/2018 – 18/03/2019)huzur hakkının mevzuata muhalif halde hesaplandığı ve fazla ödeme yapıldığı, ayrıyeten birlik araçlarına yapılan kasko harcamalarının kamu ziyanına yol açtığı, bu fiyatların yasal faiziyle birlikte tahsil edilmesi gerektiği tespit edilmiştir.
-Manyas Sulama Birliğinin mali kontrolüne ait 26/01/2021 tarihli Kontrol Raporu’nda da misal formda, Mustafa Ayaz’a lider olarak görevlendirildiği periyotta (29/05/2018 – 31/03/2019) huzur hakkının yanılgılı hesaplandığı, fazla ödemenin yasal faiziyle birlikte tahsil edilmesi gerektiği tabir edilmiştir.
-Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 25. Bölge Müdürlüğü 251. Şube Müdürlüğünün… tarih ve E-… sayılı yazısıyla, kontrol raporlarında tespit edilen birlik alacaklarının tahsiline yönelik gerekli süreçlerin acilen yapılması … Sulama Birliğine bildirilmiştir.
-Bu bildirim üzerine … Sulama Birliği Başkanlığı tarafından tesis edilen … tarih ve … sayılı süreçle, davacının Gönen Ovası Sulama Birliği ile Manyas Sulama Birliği başkanlığı yaptığı periyotta birlik araçlarına kasko yaptırması ve huzur hakkının, her iki birliğin toplam misyon alanı yerine başka farklı yüz ölçümleri temel alınarak ödenmesi nedeniyle, Kamu Ziyanlarının Tahsiline Ait Yordam ve Temeller Hakkında Yönetmeliğin 7/A hususu uyarınca; fazladan ödenen huzur hakkı için 22.889,01-TL, birlik bütçesinden yersiz ödenen kasko bedelleri için ise 6.545,10-TL’nin davacıdan tahsili istenmiştir. Bu süreç ile desteği olan düzenleyici süreçlerin iptali istemiyle temyizen bakılan dava açılmıştır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Davacının temyiz istemi tarafından,
Danıştay dava dairelerinin sonuncu kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) Vazife ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka muhalif karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın davanın reddine ve karar verilmesine yer olmadığına ait kısımları yöntem ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen savlar kararın temyize bahis kısımlarının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Davalı yönetimlerin temyiz istemleri istikametinden;
Danıştay yerleşik içtihatlarına nazaran, kesin ve yürütülmesi zarurî olup idari dava konusu yapılabilecek süreçler, yönetimin kamu gücüne dayanarak tek taraflı irade beyanıyla tesis ettiği ve hukuk nizamında değişiklik yaratan, yani ilgililerin hak ve yükümlülüklerini etkileyen süreçlerdir.
Temyize bahis evrakın incelenmesinden; … Sulama Birliği Başkanlığı tarafından tesis edilen … tarih ve … sayılı süreçte, Kamu Ziyanlarının Tahsiline Ait Yol ve Asıllar Hakkında Yönetmeliğin 7/A hususu uyarınca kamu ziyanı olarak tespit edilen (fazladan ödendiği ileri sürülen 22.889,01-TL huzur hakkı ile yersiz ödendiği belirtilen 6.545,10-TL kasko bedeli olmak üzere) toplam 29.434,11-TL fiyatındaki ödemenin, bildirim tarihinden itibaren 30 gün içinde ödenmesi, birebir mühlet içinde itiraz edilmesi yahut sulh teklifinde bulunulabileceği istikametinde davacıya bilgi verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; fazladan ve yersiz ödendiği savıyla davacı ismine borç çıkarılan fiyatların rızaen geri ödenmesi, itiraz edilmesi yahut sulh teklifinde bulunulabileceği bilgisini içeren dava konusu sürecin, Kamu Ziyanlarının Tahsiline Ait Yöntem ve Temeller Hakkında Yönetmelik uyarınca tesis edilmiş bir süreç olduğu; bu süreçle zararın rızaen yahut sulhen tahsil edilememesi halinde isimli yargı yoluyla tahsiline gidileceği, münasebetiyle sürecin bildirim mahiyetinde olduğu ve idari davaya bahis olabilecek kesin ve icrai bir niteliğinin bulunmadığı sonucuna varıldığından borç bildirimine ilişkin … Sulama Birliği Başkanlığının …1 tarih ve … sayılı süreci istikametinden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken, iptali yolunda verilen Daire kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Davalı yönetimlerden Tarım ve Orman Bakanlığının vekalet fiyatı istikametinden temyiz istemine gelince; öbür davalının temyiz istemi üzerine, Daire kararının iptale ait kısmı bozulduğundan ve Daire tarafından üstte belirtilen konu dikkate alınarak yine bir karar verileceğinden, bu evrede vekalet fiyatı istikametinden temyiz istemi hakkında bir kıymetlendirme yapılmamıştır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine, davalı idarelerden … Sulama Birliğinin temyiz isteminin kabulüne,
2. Üstte özetlenen münasebetle kısmen davanın reddine, kısmen iptale, kısmen karar verilmesine yer olmadığına yönelik Danıştay Onuncu Dairesinin 27/03/2024 tarih ve E:2023/1591, K:2024/1123 kararının temyize bahis davanın reddine ve kısmen karar verilmesine yer olmadığına ait kısımlarının ONANMASINA,
3. Anılan Daire kararının, … Sulama Birliği Başkanlığının … tarih ve … sayılı sürecinin iptaline ait kısmının BOZULMASINA,
4. Bozulan kısım tarafından yine bir karar verilmek üzere evrakın anılan Daireye gönderilmesine,
5. Kesin olarak, 21/05/2025 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Daire kararının Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15. unsurunun 1. fıkrasında yer alan, “Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam vazife alanı temel alınır, her birlik, misyon alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” ibaresine ait kısmı tarafından;
22/03/2011 tarih ve 27882 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanunu’nun Ek 1. hususunun 7. fıkrasında, “Birliğe Bakan tarafından görevlendirilen kamu işçisi Lider, görevlendirme mühletince kurumundan aylıklı müsaadeli sayılır ve takımına bağlı olarak ödenen her türlü aylık, mali ve sosyal haklarının kurumu tarafından ödenmesine devam olunur. Bu halde görevlendirilenlere, damga vergisi hariç rastgele bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın, sulama birliği hizmet alanı 1.000 hektara kadar olanlar için (10.000) gösterge sayısının, 1.000 hektar dahil 10.000 hektara kadar olanlar için (15.000) gösterge sayısının ve 10.000 hektar ve fazla olanlar için (20.000) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağda her ay huzur hakkı ödenir. Lidere ödenecek huzur hakkı prime temel çıkara dahil edilmez.” kuralına yer verilmiştir.
Anılan Kanun’a istinaden Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanarak 26/07/2018 Bakanlık Makamı Oluru ile yürürlüğe konulan Sulama Birlikleri Çerçeve Ana Statüsü’nün 15. unsurunun 1. fıkrasında ise; “Birliğe Bakan tarafından görevlendirilen kamu çalışanı Lider, görevlendirme mühletince kurumundan aylıklı müsaadeli sayılır ve takımına bağlı olarak ödenen her türlü aylık, mali ve sosyal haklarının kurumu tarafından ödenmesine devam olunur. Bu biçimde görevlendirilenlere, damga vergisi hariç rastgele bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın, sulama birliği hizmet alanı 1.000 hektara kadar olanlar için (10.000) gösterge sayısının, 1.000 hektar dahil 10.000 hektara kadar olanlar için (15.000) gösterge sayısının ve 10.000 hektar ve fazla olanlar için (20.000) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak fiyatta her ay huzur hakkı ödenir. Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam vazife alanı temel alınır, her birlik, vazife alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder. Huzur hakkı ödemeleri aylık olarak ve vazife tamamlanınca yapılır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Normlar hiyerarşisi temel hukuk kuralı gereği, normlar ortasında bir altlık-üstlük ilgisi bulunmakta olup ve her norm geçerliliğini kendisinden üstte olan normdan almaktadır. Bu çerçevede, alt normların üst normlarca belirlenen hudutları aşmaması, onlara alışılmamış kararlar içermemesi gerekmektedir. Bilhassa, alt normlarla yapılan düzenlemelerin üst normlarda öngörülmeyen hakları kısıtlamaması ya da sınırlandırmaması beklenir. Bununla birlikte, normlar ortasında bir uyumsuzluğun kelam konusu olabilmesi için alt normun üst normla direkt ve açık bir formda çelişmesi koşul değildir; çünkü, üst normun çizdiği sonlar dışına çıkılarak getirilen ek kısıtlamalar yahut düzenlemeler de normlar hiyerarşisi açısından bir uyumsuzluk olarak kıymetlendirilir.
Anayasa’nın 124. hususunda, kanunların uygulanmasını sağlamak maksadıyla ve kanunlara karşıt olmamak kaydıyla yönetmelik çıkarılabileceği öngörülmüş olup, bu düzenleme yönetime türev düzenleme yapma yetkisi tanımaktadır. Bu yetki, çoğunlukla genel ve soyut kararlar içeren kanunların somutlaştırılması ve detaylandırılması gayesiyle kullanılır. Bu çerçevede, kanunda açıkça düzenlenmeyen kimi konuların, kanuna karşıt olmamak koşuluyla yönetmeliklerle belirlenmesi mümkün olmakla birlikte, yönetimin bu yetkisini kanunla çizilen hudutları aşacak halde kullanamayacağı, Yönetim Hukuku’nun temel unsurlarından biridir. Ayrıyeten Anayasa’nın 128. unsurunda de, mali ve toplumsal haklara ait toplu kontrat kararları gizli kalmak kaydıyla; memurların ve başka kamu vazifelilerinin nitelikleri, atanmaları, vazife ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile öteki özlük işlerinin sadece kanunla düzenleneceği açıkça karara bağlanmıştır.
Bu çerçevede 6172 Kanun’un Ek 1.maddesinde birlik liderlerine yapılacak huzur hakkı ödemeleri bakımından sırf; “Birliğe Bakan tarafından görevlendirilen kamu işçisi Lider, görevlendirem mühletince kurumundan aylıklı müsaadeli sayılır ve takımına bağlı olarak ödenen her türlü aylık, mali ve sosyal haklarının kurumu tarafından ödenmesine devam olunur. Bu formda görevlendirilenlere, damga vergisi hariç rastgele bir vergi ve kesintiye tabu tutulmaksızın, sulama birliği hizmet alanı 1.000 hektar dahil 10.000 hektara kadar olanlar için (15.000) gösterge rakamanın ve 10.000 hektar ve fazla olanlar için (20.000) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağda her ay huzur hakkı ödenir. Lidere ödenecek huzur hakkı prime temel kara dahil edilmez.” kuralına yer verilmesine karşın daha alt norm mahiyetindeki Çerçeve Ana Statü’nün 15. unsurunun 1. fıkrasında ” (…) Birden fazla birlikte görevlendirilen Lidere huzur hakkı ödenirken toplam vazife alanı temel alınır, her birlik, misyon alanı oranında Birlik Liderine huzur hakkı öder.” ibaresine yer verilmek suretiyle, esasen Kanun’da öngörülmeyen bir sonlandırma getirilerek birlik liderlerine yapılacak huzur hakkı ödemelerinin kısıtlanmasına sebebiyet verecek bir düzenlemeye yer verilmiştir.
Bu durumda, Çerçeve Ana Statü’nün 15. unsurunun 1. fıkrasında yer alan dava konusu ibare ile, desteği olan üst hukuk normu 6172 sayılı Kanun’un Ek 1. unsurunda yer almayan konuların düzenlendiği, bu tarafıyla davalı yönetime kanunla tanınan yetkinin hudutlarının aşıldığı ve dava konusu düzenlemede hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz istemi kabul edilerek, temyize mevzu Daire kararının davanın reddine ait kısmının bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.
KARŞI OY
XX- Daire kararının … Sulama Birliği Başkanlığının … tarih ve … sayılı sürecine ait kısmı istikametinden;
Davacıya bildiri edilen ferdî süreç, kamu ziyanının tahsiline yönelik olup; içeriği prestijiyle yaptırım niteliği taşıyan, kesin ve yürütülmesi mecburî icrai bir süreç niteliğindedir.
Açıklanan nedenlerle, Daire kararının bu kısmına yönelik temyiz isteminin işin aslına girilerek kıymetlendirilmesi gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.
Yorum Yap