Halk sıhhatinde görünmeyen kriz: ‘Demir eksikliği anemisi hala en yaygın sorun’

Türk Hematoloji Derneği’nin düzenlediği 51. Ulusal Hematoloji Kongresi’nde çocukluk çağında başlayan hematolojik hastalıklarda erişkinliğe geçişin planlanması gerektiğini, aksi halde tedavi ve takip süreçlerinde kıymetli aksaklıklar yaşandığını belirtildi.

Türk Hematoloji Derneği İkinci Lideri Prof. Dr. Şule Ünal Cangül, talasemi, orak hücre anemisi, hemofili ve öteki kalıtsal kan hastalıklarında tedavi imkanlarının gelişmesiyle hastaların hayat kalitesinde artış görüldüğünü lakin genç bireylerin, çocuk hematolojisinden erişkin hematolojiye geçişinin ülke genelinde standart bir çerçevede yürütülmesi gerektiği belirtti.

(Prof. Dr. Şule Ünal Cangül)

Prof. Dr. Cangül, bu bahiste ulusal bir planlama yapılmasının zorunluluğuna dikkat çekerek şunları söyledi:

“Geçiş bir gecede yapılabilecek bir süreç değildir. Hastanın psikososyal olarak hazırlanması, hikayesinin bölümü ve erişkin klinikle tanıştırılması gerekir. Bu nedenle çok disiplinli, hasta merkezli geçiş programlarının geliştirilmesi kaçınılmazdır.”

Cangül, çocuk hematoloji kliniklerinden erişkin kliniklerine geçişte yaşanan gecikmelerin, hem hasta güvenliği hem de sıhhat hizmetinin sürekliliği açısından risk oluşturduğunu belirtti.

Türk Hematoloji Derneği ile Türk Pediatrik Hematoloji Derneği’nin bu mevzuda ortak bir çalışma başlattığını duyuran Cangül, “Amacımız, ülke şartlarına uygun ulusal geçiş rehberleri hazırlamak ve bu süreci sistematik hale getirmektir” dedi.

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ HALA EN YAYGIN KANSIZLIK NEDENİ

Prof. Dr. Cangül, açıklamasında demir eksikliği anemisinin de Türkiye’de en yaygın halk sıhhati sıkıntılarından biri olmaya devam ettiğini vurguladı.

“ÖĞRENME VE DİKKAT İŞLEVLERİNİ ETKİLİYOR”

Demirin, oksijen taşıyan alyuvarların yapısında yer alan temel bir element olduğunu belirten Cangül, eksikliğinin yorgunluk, bilişsel yavaşlama ve enfeksiyonlara yatkınlık üzere sıkıntılara yol açtığını söz ederek, “Demir eksikliği hem öğrenme ve dikkat işlevlerini hem de bağışıklık sistemini etkiliyor. Bilhassa çocuklar, bayanlar ve yaşlılar en riskli kümeler arasında” dedi.

DEMİR EKSİKLİĞİ KİMLERDE GÖRÜLÜYOR?

Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinde anemi görülürken, bu olguların yarısında demir eksikliği altta yatan neden olarak öne çıkıyor. Türkiye’de doğurganlık çağındaki bayanların yüzde 30’undan fazlasında, gebelikte ise yüzde 40’a varan oranlarda demir eksikliğine rastlandığı bildiriliyor.

DEMİR EKSİKLİĞİNDEN NASIL KORUNULUR?

Prof. Cangül, erken çocukluk periyodunda anne sütüyle beslenmenin ve istikrarlı diyetin demir eksikliğini önlemede büyük rol oynadığını hatırlatarak şunları ekledi:

“İlk 1 yaşta bebeklere inek sütü verilmesi önerilmez, birinci 6 ayda yalnızca anne sütü almaları ve anne sütüne 2 yaşına kadar devam edilmesi demir eksikliğinin önlenmesinde de kıymetlidir. Demirden varlıklı besinler ortasında kırmızı et, kurubaklagiller, kümes hayvanları, balık, kuru üzüm, koyu yeşil yapraklı sebzeler sayılabilir.

Türkiye’de “Demir Üzere Türkiye” projesi, Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılmış ve çocuklara demir takviyesi sağlanarak demir eksikliği prevalansının azaltılması hedeflenmiştir. Bunun dışında hamilelere de demir dayanağı verilerek demir eksikliğinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Demir eksikliği olan bir hamile bayanın, bebeklik devrinde bebeğinin demir eksikliği geliştirme riski, ayrıyeten erken doğum, düşük doğum yükü olan bebek sahibi olma riskleri artmaktadır. Hamilede demir eksikliğini önlemek, doğum ve bebekteki bu riskleri de önleyebilir. Demir eksikliği gelişmesi durumunda tabibin teklifine nazaran ağızdan ya da damariçi / kas içi olarak demir tedavileri kullanılabilmektedir.

Demir eksikliği tanısı alan hastada tabipler altta yatan nedene yönelik hastanın yaşını ve ek yakınmalarını da gözönüne alarak sorgulama yapmaktadır. Buna nazaran demir eksiliği geliştiren daha ileri yaştaki hastalarda demir eksikliğinin nedenini saptamak için tabip hastada mide-barsak kaynaklı kayıpları araştırmak isteyebilir. Erken teşhis, uygun tedavi ve tesirli toplum sıhhati programları ile demir eksikliği sıklığının azaltılması mümkündür.”