Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İstanbul’da Gazze’deki son gelişmeleri pahalandırmak üzere Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Katar, Pakistan, Suudi Arabistan ve Ürdün’ün dışişleri bakanları ile düzenlenen toplantıda konuştu. Bakan Fidan, “Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun bu taslağı onaylaması gerekiyor. Tek bir veto bile taslağı hayata geçirmemeye kâfi. Türkiye barış için her türlü fedakarlığı yapmaya hazır lakin bizim de bir çerçeveyi görmemiz gerekiyor” dedi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen Gazze bahisli toplantı sona erdi. Kentteki bir otelde düzenlenen toplantıya Endonezya, Pakistan, Suudi Arabistan ve Ürdün dışişleri bakanlarının yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile Katar’ın temsilcileri katıldı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan toplantının akabinde açıklamalarda bulundu.
Bakan Fidan’ın konuşmalarından öne çıkan satır başları şöyle; Varılan mutabakat kapsamında rehine ve mahkûmların takasıyla insani yardımların girişi başlamış, İsrail güçleri birinci etapta belirlenen hatta geri çekilmiş ve Gazze’nin kuzeyine geri dönüşler gerçekleşmiştir.
“SON DERECE KRİTİK BİR BASAMAĞA ULAŞMIŞ DURUMDAYIZ”
Ancak mutabakatın harfiyen uygulanması konusunda, bildiğiniz üzere kimi meseleler da yaşanmaktadır. İsrail, ateşkesi nizamlı biçimde ihlal ediyor ve insani yardımın muhtaçlık duyulan seviyede ulaştırılmasına mani oluyor. Artık son derece kritik bir kademeye ulaşmış durumdayız.
Bugünkü toplantıya katılan ülkelerin ortak bir görüşü var: Gazze’deki soykırımın yine başlamasını istemiyoruz. Ateşkesin sürmesini ve iki devletli, kalıcı barışın tesisi istikametinde adımlar atılmasını da sonuna kadar destekliyoruz. Bu hususta üzerimize düşen vazifesi yerine getirmeye hazır olduğumuzu da söz etmek istiyorum. Memleketler arası toplumun da İsrail üzerindeki baskıyı devam ettirmesi gerekmektedir.
Değerli basın mensupları, İsrail, ateşkesin ilanından bu yana 250’ye yakın Gazzeliyi öldürmüştür. Filistinlileri provoke etmeye çalışan bu taarruzlara bir an evvel son verilmelidir. İsrail, insani yardımın ulaştırılması konusunda da üzerine düşen misyonu yerine getirmemektedir.
Mutabakata nazaran, günlük 600 insani yardım kamyonunun ve 50 akaryakıt tankerinin girişine müsaade verilmesi gerekmektedir. Fakat biz bu ölçünün içeriye girdiğini açıkçası görmüyoruz. İsrail’in bu siyaseti nedeniyle insani yardımlar depolarda yahut kamyonlarda beklemektedir.
“HAMAS, GAZZE’NİN YÖNETİMİNİ FİLİSTİNLİLERDEN OLUŞACAK BİR KOMİTEYE DEVRETMEYE HAZIRDIR”
Değerli basın mensupları, toplantımızda ayrıyeten Gazze’nin idaresi ve güvenliğine ait düzenlemelerle ilgili bahisleri da ele aldık. Hamas, Gazze’nin yönetimini Filistinlilerden oluşacak bir komiteye devretmeye hazırdır. Kelam konusu düzenlemeler, Filistin halkının haklarını koruduğu ölçüde vakte ve tahriklere güçlü hale gelecektir.
Önümüzdeki günlerde kurulması öngörülen Memleketler arası İstikrar Gücü’nün misyon tarifi ve oluşumuna ait müzakereleri de bugün kendi ortamızda görüştük. Bu sürecin, muahedenin arabulucuları ve Filistin tarafıyla uzlaşı hâlinde yürütülmesi gerektiği konusunda hemfikiriz.
Bugün ayrıyeten, Gazze’de tekrar toparlanma ve yine imar faaliyetleri hakkında da görüş alışverişinde bulunduk. Bilhassa kış aylarının yaklaştığını da dikkate alarak, bu alanda somut adımların süratle atılması gerekmektedir. Gazze’nin yine ayağa kalkması, birebir vakitte Filistin halkının umutlarının ve geleceğe dair inancının yine yeşermesi manasına gelmektedir. Toplantıya katılan ülkeler olarak bu mevzuyu da yakından takip edeceğiz. İştirakçi ülkeler olarak, Filistinliler ortası uzlaşı gayretlerinin da bir an evvel sonuç vermesini ümit ediyoruz. Bu tarafta yapılan temasları olumlu karşılıyoruz. Filistinliler ortasında sağlanacak birlik, Filistin’in milletlerarası toplum nezdindeki temsilini de güçlendirecektir.
“ATEŞKESİ SABOTE EDEN, BARIŞI BALTALAYAN HİÇBİR HAREKETE MÜSAADE VERİLMEMELİDİR”
Değerli basın mensupları, Orta Doğu geçmişte de krizlerle karşı karşıya kalmış, fakat her kezinde barış ve istikrar üretebilmiş bir coğrafyadır. Bugün yedi ülke olarak, ortak sorumluluk şuuruyla bir ortaya geldik. Buradan daima birlikte açık bir ileti veriyoruz: Süreci baltalamak için temelsiz münasebetler üretmeye, mazeretlere sığınmaya gerek yoktur. Ateşkesi sabote eden, barışı baltalayan hiçbir aksiyona müsaade verilmemelidir.
Filistinlilerin gösterdiği irade karşılık bulmalıdır. Barışa giden süreç korunmalıdır. Bu yol sabır ve kararlılık gerektiriyor. Biz, bu faziletlere sahip ülkeler olarak, bu yolda yürümeye devam edeceğiz.
Toplantıya katılan tüm mevkidaşlarıma ve heyetlerine bir defa daha bu vesileyle en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Ortak uğraşlarımızın, Gazze’de ve bölgemizde kalıcı barış ve istikrarın tesisine katkı sağlamasını temenni ediyorum.
SORU – CEVAP
“TÜRKİYE GAZZE’YE ASKER GÖNDERECEK Mİ?”
Bugünkü toplantıda Gazze’de konuşlandırılacak istikrar güçlerinin de konuşulduğunu belirttiniz. Bu mevzuyla ilgili biraz daha ayrıntı verebilir misiniz? Hangi etapta? Bu bağlamda, birebir vakitte Türkiye’nin de Gazze’ye asker göndermesi, bugünkü toplantıya katılan birtakım ülkelerle birlikte konuşuluyor. Türkiye Gazze’ye asker gönderecek mi ve orada nasıl bir vazife üstlenecek?
Bakan Hakan Fidan: Teşekkür ederim. Memleketler arası istikrar gücünün oluşumuyla ilgili, biliyorsunuz, çeşitli görüşmeler ve çalışmalar devam ediyor. Burada ülkelerin üzerinde bilhassa durduğu değerli bir husus var: Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararıyla meşruiyet çerçevesi çizilen, vazife tarifi yapılan bir gücün oluşturulması problemi.
Bu bahiste yapılan birtakım çalışmalar var. Lakin şu kadarını söyleyebilirim: Görüştüğümüz ülkelerin tabir ettiği konu şu; bu tarifin içeriğine nazaran asker gönderip göndermemeye karar verecekler. Yani milletlerarası istikrar gücünün (ISF) vazife tarifi ve yetkileri ne olacaksa, buna nazaran ülkeler kararlarını şekillendirecekler. Misyon tarifinin, asker gönderecek ülkelerin kendi prensipleriyle ve siyasetleriyle çatışması durumunda, bu ülkelerin asker göndermesinin güç olacağını düşünüyorum.
Türkiye’ye gelince; Cumhurbaşkanımız da müteaddit kezler söz etti. Biliyorsunuz, Şarm El-Şeyh’te imza atan dört önderden biriydi Cumhurbaşkanımız. Bu açıkça şunu gösteriyor: Biz barış için elimizi taşın altına koymaya hazırız, her türlü fedakârlığı yapmaya da hazırız. Lakin burada da az evvel tabir ettiğim üzere, ortaya çıkacak dökümanların ve çerçevenin bizim de açıkçası destekleyeceğimiz nitelikte olması değerlidir. Münasebetiyle bu husustaki diplomatik temaslarımız ve gayretlerimiz devam ediyor.
ABD öncülüğündeki Gazze planının, lokal idarenin yerine geçecek süreksiz bir vesayet sistemine dönüşmesine yönelik çok önemli tasalar lisana getiriliyor Sayın Bakan. Bu anlamda, bugün bir ortaya gelen Müslüman ülkelerin dışişleri bakanları olarak hangi kırmızı çizgiler üzerinde uzlaştınız ki, Filistin halkı kendi mukadderatını tayin edebilmeye devam edebilsin ve bu hakkı baki olsun?
Öncelikle, hangi döküman hazırlanırsa hazırlansın, hangi teşebbüs yapılırsa yapılsın, birincisi; Filistin sıkıntısının uzun yıllardır yapılmış ve kabul edilmiş tarifinin değişmemesi gerekiyor. Günün sonunda 1967 hudutlarına dayalı coğrafya içerisinde Filistinlilerin bir devlet sahibi olması ve iki devletli tahlilin hayata geçmesi, şu ana kadar Filistin sıkıntısının hem milletlerarası hukuk hem de pratik açısından tanımlanmış formudur.
İsrail buna hiçbir vakit razı olmadı, olma tarafında de bir hal içerisinde değil. Lakin memleketler arası toplumun kahir ekseriyetinin kabul ettiği görüş bu, bizim de açıkçası desteklediğimiz görüş budur.
Dolayısıyla, Gazze’de vuku bulan insanlığa karşı hataların sona ermesi ve bir an evvel ateşkesin devamının sağlanması, bizim birinci öncelik olarak desteklediğimiz konudur. Lakin bu, umarız süreksiz bir orta periyot olarak kalmaz. Zira Filistin sorununun genel tarifinin, bu süreç mazeret edilerek değiştirilmesine müsaade vermemek gerekiyor.
Dolayısıyla burada diplomatik ihtimam ve dikkat gerekmektedir. Gazze’de tekrar yapılanmaya, tekrar inşaya ve nüfusun tekrar yerine dönmesine gereksinim vardır. Halkın yaralarının sarılması kıymetlidir. Ama bunu yaparken, sizin de söz ettiğiniz üzere, yeni bir vesayet tertibinin oluşmasını kimse görmek istemiyor.
Gazze’deki yine imar, huzur ve güvenliği sağlama yolunda atılan adımların, bu tıp bir vesayet nizamına dönüşme ihtimaline karşı ülkelerin çekincelerini lisana getirdiğini görüyoruz.
Birçok ülke, az evvel de değindiğiniz üzere, memleketler arası istikrar gücünün Gazze’ye konuşlandırılması ve vazife tarifinin netleşmesi konusunda bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararı çıkması gerektiğini söylüyor. Bu husustaki görüşmeler tam olarak ne etapta ve siz kararın içeriğinin nasıl olması gerektiğini düşünüyorsunuz?
Değerli arkadaşlar, bu husustaki çalışmalar devam ediyor. Öncelikle bir taslak üzerinde genel bir mutabakatın sağlanması gerekiyor. Daha sonra Güvenlik Kurulu üyeleri tarafından kabul edilmesi ve daimi üyelerden rastgele birinin veto etmemesi gerekiyor.
Biliyorsunuz, bu bir süreçtir. Bu sürecin her evresinde biz, gerek Türkiye gerekse öbür paydaş ülkelerle birlikte çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Alışılmış ki hassas bir süreç. Bu süreçte epeyce dikkatli olmamız gerekiyor.
Filistin sorununun tahlilinde atılacak her türlü adım, bugünkü bir sorunu çözerken gelecekte yeni bir ezaya sebep olacak yapısal bir tabanı oluşturmamalıdır. Buna bilhassa dikkat ediyoruz.
Hem Arap dünyası hem de İslam dünyası, Filistin’in yönetiminin yeniden Filistinliler tarafından yürütülmesi gerektiğini savunuyor. Gazze’de idare anlayışı nasıl şekillenecek? Tıpkı biçimde, Filistinliler ve memleketler arası toplum ortasında bu bahiste ortak bir anlayış belirlendi mi?
Bu bahiste temel prestijiyle bizim aramızda bir anlayış birliği var. Gerek Filistinliler gerekse biz, bu konuda hiçbir eza yaşamıyoruz.
Tabii, İsrail’in ve tesirli olduğu öbür memleketler arası aktörlerin farklı bir bakış açısı mevcut. Diplomaside yürütülen müzakereler, çekişmeler ve yer oluşturma eforları da esasen bu iki farklı görüşün bir ortaya getirilmesi maksadıyla yürütülüyor.
Yazılacak metnin nasıl olacağı, kurulacak sistemin nasıl şekilleneceği ve kimin önceliklerinin ne ölçüde tatmin edileceği sıkıntısı olağanüstü kıymetlidir. Fakat bizim prensip olarak desteklediğimiz konu şudur: Filistinlilerin idaresini Filistinliler yapmalı, Filistinlilerin güvenliğini Filistinliler sağlamalıdır. Memleketler arası toplum ise bunun hayata en âlâ formda geçirilmesi için gerek diplomatik, gerek kurumsal, gerekse ekonomik olarak takviye vermelidir. Artık, bunu hayata geçirirken kimi ayarlamaların yapılması gerekiyor. Biz de diğer dışişleri bakanı arkadaşlarımızla yaptığımız görüşmelerde, bu hususta nasıl daha yaratıcı adımlar atılabileceğini kıymetlendiriyoruz.
Şu anda ateşkes var; fakat ateşkesi kalıcı bir tahlile dönüştürmek istediğinizde, Filistin sorununun temelinde yatan ve yıllardır çözülememiş olan derin görüş ayrılıkları yine gündeme geliyor. Bununla birlikte, iki yıldır devam eden soykırımın ve savaşın akabinde yeni oluşan bir zihin ve güvenlik algısı da var. Tüm bunların yeni bir sistem içinde çözülmesi biraz vakit alacak bir mevzu. Fakat umutluyuz, olumluyuz. Elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz. İnşallah bu bahiste ortaklarımızla birlikte çalışmayı sürdüreceğiz.
Yorum Yap