Türkiye’nin İngiltere’yle imzaladığı ve Türk Hava Kuvvetleri için EUROFIGHTER savaş uçaklarının tedarik edilmesini kapsayan mutabakatın akabinde, iki ülke ortasında askeri havacılık alanında yapılan iş birliği artıyor. Son gelişmelerden biri de TUSAŞ ile BAE Systems ortasında insansız hava sistemleri ve ilgili teknolojiler alanında iş birliği yapmak üzere mutabakat zaptı imzalanması oldu. Pekala, bu mutabakat ne manaya geliyor? Savunma ve Denizcilik Araştırmacısı Kozan Selçuk Erkan, Milliyet.com.tr için geleceğe yönelik mümkün ihtimalleri sıraladı.
Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – TUSAŞ, BAE Systems ile yapılan muahedeyi, “Şirketimizden bir milletlerarası muvaffakiyet daha! BAE Systems ile insansız hava sistemleri ve ilgili teknolojiler alanında iş birliği yapmak üzere mutabakat zaptı imzaladık. Bu iş birliği kapsamında, geleceğe yönelik insansız sistemler alanında ortak fırsatları değerlendirmeyi ve yeni iş birliği alanları oluşturmayı hedefliyoruz” kelamlarıyla duyurdu.
Savunma ve Denizcilik Araştırmacısı Kozan Selçuk Erkan, gelişmeyi memnuniyetle karşıladığını belirterek imzalanan mutabakat zaptının İngiltere’nin Türk İHA sistemleri tedarik etmesinin önünü açabileceğini söyledi. Erkan’a nazaran, bu muahede yalnızca mevcut iş birliğiyle sonlu kalmayabilir, ilerleyen devirde farklı savunma alanlarında da stratejik iştiraklere yer hazırlama potansiyeli taşıyor.
‘İHA KONUSUNDA GERİ KALMIŞ DURUMDALAR’
TUSAŞ ve BAE Systems arasında insansız hava sistemleri ve ilgili teknolojiler alanında iş birliği yapılması için imzalanan mutabakat zaptının, geleceğe yönelik yeni iş birlikleri için de epeyce umut verici olduğunu tabir eden Savunma ve Denizcilik Araştırmacısı Kozan Selçuk Erkan, İngiltere ve BAE Systems’in insansız hava araçları konusunda zayıf olarak kabul edilebilecek bir noktada olduğunu belirterek, “Ellerinde havacılık konusunda epeyce gelişmiş teknolojiler bulunuyor olsa da İHA sistemleri konusunda hayli geri durumdalar ve sıfırdan başlayacak noktada da değiller. İngiliz ordusunun elinde İsrail’den aldıkları az sayıda insansız hava aracı bulunuyor lakin onları hiç başarılı olarak kullanamadılar. Yaşadıkları arıza ve başka meseleleri da birçok kez lisana getirerek memnuniyetsiz olduklarını söz ettiler. ABD’den aldıkları sistemlerde bulunuyor lakin onların da işletme maliyetleri çok yüksek. Bir periyot BAYKAR tarafından üretilen TB-2’lerle de ilgilendiler lakin şu an anladığım kadarıyla bu bahiste yönlerini TUSAŞ’a çevirmiş durumdalar. Bu türlü bir senaryoda ortak üretim modeli ile tedarik edilecek İHA sistemleri onlar için çok daha maliyet faal sistemler oluşturacaktır” dedi.
AKSUNGUR
“İngiltere üzere gelişmiş ülkeler bu biçim muahedeleri yaparken genelde kendilerinin de üretimde bir hisse sahibi olmasını ister” diyen Kozan Selçuk Erkan, “Bu noktada İspanya ile yapılan Hürjet anlaşmasının gibisi bir model izlenebilir. Mevcut duruma bakıldığında İngiltere yakın bir gelecekte ANKA, AKSUNGUR ve ANKA-3 üzere sistemleri kapsayan bir ortak üretim mutabakatı imzalanması gündeme gelebilir. Bu türlü bir durum Türk savunma sanayi için de epey değerli bir gelişme manasına gelebilir. Zira İngiltere kıymetli bir silah ihracatçısı ve EURO SAFE programında olacak ülkelerden birisi. Bu türlü bir ortak üretim mutabakatının imzalandığı bir senaryoda EURO SAFE programında olan İngiltere doğrudan TUSAŞ’ı da bu programa sokmuş olacak” ifadelerini kullandı.
TUSAŞ ve BAE Systems arasında imzalanan mutabakat zaptının ilerleyen periyotta BAYKAR ve LEONARDO ortasındaki üzere bir iş birliğine dönüşme potansiyeline de sahip olduğuna dikkat çeken Erkan, “Bu üslup bir gelişmenin de yaşandığını görebiliriz. Fakat LEONARDO, İtalyanların ruhu gereği heyecanlı ve süratli çalışabilen bir şirket. İngilizler bu noktada biraz daha yavaş çalışırlar. Yani çalışma prensipleri gereği daha sakin ve yavaş ilerleyen bir iş birliği görebiliriz fakat sonuç prestijiyle bu hoş bir noktaya çıkar. Avrupa’daki gelişmiş ülkeler bizden eser almıyordu. Lakin şu an biz bu tıp iş birlikleri yaparak elimizdeki sistemlerle Avrupa’yı kuşatıyoruz” diye konuştu.
‘İNGİLTERE ÇOK DAHA YETERLİ BİR REFERANS’
İngiltere’ye yapılacak bir İHA satışının TUSAŞ için de çok yeterli bir referans olacağını vurgulayan Kozan Selçuk Erkan, “Ürettiğiniz bir sistemin İngiltere tarafından satın alınması size olan itimadı artırır. Sizden emsal sistemler satın almak isteyen ülkelerin aklındaki soru işaretleri büyük oranda ortadan kalkar. Şu anda İsrail firmalarından alım yapan ülkelerde bu tarafta kimi soru işaretleri olabiliyor. Zira çok sık arıza yapıyorlar ve arıza yaptıklarında İsrail’e gitmeleri gerekiyor. Bu da sistemlerin uzun müddet hizmetten çekilmesi gerektiği manasına geliyor. Lakin İngiltere merkezli bilinen bir şirket olan BAE Systems ile TUSAŞ ortasında yapılan bu stil bir muahede size olan itimadı daha da sağlamlaştırır. Biz şu anda baktığımızda aslında insansız hava aracı değil, insansız uçak yapıyoruz. ANKA-3 tarif prestijiyle insansız bir derin darbe uçağı. Siz bunu BAE Systems üzerinden satmayı başarırsanız tüm dünyaya da satabilirsiniz. İngiltere, İspanya ve İtalya’ya oranla bu manada bakarsak çok daha düzgün ve sağlam bir referanstır” yorumunu yaptı.
ANKA 3
Mevcut mutabakat zaptının ilerleyen periyotta beşerli sistemler üzerinde yapılacak bir iş birliğine de evrilebileceğine dikkat çeken Erkan, “TUSAŞ şu anda İngiltere’ye HÜRJET satabilmek ismine önemli bir çalışma yürütüyor. Yani bu açıdan bakacak olursak mevcut imzalanan mutabakat, insansız sistemler üzerinden başlayıp çok rahat halde beşerli sistemleri kapsayacak bir duruma da dönebilir” diyerek geleceğe yönelik varsayımlarını sıraladı. Bu türlü bir senaryoda Ulusal Muharip Uçak projesi kapsamında geliştirilen KAAN’ın da olumlu formda etkileneceğini düşündüğünü söyleyen Erkan, “KAAN projesinin başında motor geliştirme uğraşlarının bir kesimi olarak aslında İngiltere’yle yapılan kimi çalışmalar olmuştu. Mevcut mutabakatın ilerleyen periyotta beşerli sistemleri de içine aldığı bir senaryoda bu üslup sıkıntılarda dirsek teması kurmak çok daha kolay hale gelecektir. Yani İngiltere ve Türkiye’nin savunma teknolojileri bazında yapacağı çalışmalar daha kolay işletilebilir hale gelecektir. Türkiye onlar için kaygı edilmeyecek bir ortak olur” diye de ekledi.
“EUROFIGHTER alımının netleşmesinin akabinde Türkiye aslında telaş edecekleri bir ortak olmaktan da çıkmıştı fakat bu durum mevcut mutabakatın gelişip şekillenmesiyle daha sağlam bir hal alacaktır. Tekrar tahminen de Türkiye’nin ilerleyen bir vakitte İngiltere’nin İtalya ve Japonya iş birliğiyle geliştirdiği altıncı kuşak uçak programı Tempest programına katıldığını da görebiliriz. Tıpkı uçağın ya ortak üretimi ya da birbirinden türetilmiş uçaklar olarak görebileceğimiz ihtimallerden bahsedebiliriz.” – Savunma ve Denizcilik Araştırmacısı Kozan Selçuk Erkan
‘EUROFIGHTER İŞ BİRLİĞİNİ DE OLUMLU ETKİLER’
İki ülke ortasındaki artan iş birliğinin Türkiye’nin EUROFIGHTER tedariğini de olumlu etkileyeceğini lisana getiren Erkan, “İngiltere elindeki üretim sınırının kapanmaması için bu uçağı satmaya gereksinim duyuyor. Bizim de bu uçağa kendi mühimmatlarımızı entegre etmeye gereksinimimiz var. İş birliğinin arttığı bir durumda bu noktada gerekli müsaadeler çok daha rahat bir halde alınacaktır” diyerek kelamlarını noktaladı.
Yorum Yap