Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Bakanlığının bütçe görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı. Bakan Kacır “Yüksek teknoloji ihracatımız da tarihi tepe noktadadır, yıllık 9,6 milyar dolara erişmiştir. Daima birlikte daha çok çalışacağız, AR-GE’ye, inovasyona daha fazla yatırım yapacağız. Girişimcimizin önünü daha fazla açacağız ve bu sayıları çok daha ileri düzeylere çıkaracağız” dedi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, yüksek teknoloji ihracatının 9,6 milyar dolarla tarihi dorukta olduğunu belirterek, “Hep birlikte daha çok çalışacağız, AR-GE’ye, inovasyona daha fazla yatırım yapacağız. Girişimcimizin önünü daha fazla açacağız ve bu sayıları çok daha ileri düzeylere çıkaracağız.” dedi.
Kacır, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2026 yılı bütçesine ait milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Türkiye’nin ihracatın yüzde 40’tan fazlasını Avrupa Birliği ülkelerine yaptığını belirten Kacır, Ocak 2020 ile kıyaslandığında Almanya, İtalya, Fransa ve İspanya’nın sanayi üretimleri düşerken Türkiye’nin sanayi üretiminin yüzde 30,6 yükseldiğini, hasebiyle Türkiye’nin son devirde endüstrileşme kabiliyetini artırmış bir ülke olduğunu söyledi.
Kacır, yaklaşık 10 milyar dolar olan imalat sanayi ihracatının 2002’den bugüne 108 milyar dolara yükseldiğini vurgulayarak, şöyle konuştu:
“2002’de yüzde 28,5 olan bu oranın 2024’te yüzde 40,2 düzeyine, şu anda son 12 ay prestijiyle yüzde 42,7 düzeyine yükseldiğini görüyoruz. Yüksek teknoloji ihracatımız da tarihi tepe noktadadır, yıllık 9,6 milyar dolara erişmiştir. Bu yapacak işimiz kalmadı manasına elbette gelmiyor. Daima birlikte daha çok çalışacağız, AR-GE’ye, inovasyona daha fazla yatırım yapacağız. Girişimcimizin önünü daha fazla açacağız ve bu sayıları çok daha ileri düzeylere çıkaracağız.”
Bakanlıkta bir teşebbüsçü bilgi sistemi olduğuna dikkati çeken Kacır, 4 milyon teşebbüsün hem yatırımlarını hem performansını takip edebilecekleri hem de tüm bilgileri teşebbüsçü bilgi sistemine alarak çok ağır biçimde tesir kıymetlendirme faaliyetleri yaptıklarını anlattı.
“TEKSTİLDE TÜRKİYE DÜNYANIN EN KIYMETLİ ÜRETİCİLERİ ARASINDA”
Kacır, hazır giysi dokumacılık dallarında yaşanan istihdam kaybı ile ilgili gelen bir soruya ise şu cevabı verdi:
“Biz her daim hem kesim temsilcileriyle hem emekçilerimizle hem yatırımcılarımızla bir ortadayız. Bu yılın birinci 10 ayında 100 binden fazla işletmeyi KOSGEB’teki çalışanlarımız aracılığıyla şahsen yerinde ziyaret ettik. Ve her biriyle anketler yaptık. Bilhassa emek ağır dallarda istihdamı muhafazaya yönelik siyasetler konusunda alandan topladığımız direkt datalarla politikalarımızı inşa etmeye çaba ediyoruz. Bizim hiçbir kesimi gözden çıkarmamız kelam konusu değil. Biz bu kesimleri ülke olarak kolay elde etmedik. Onlarca yılın emeğiyle çabasıyla bu dallar bugünlere geldi. Bugün hazır giyside, dokumacılıkta Türkiye dünyanın en kıymetli üreticileri ortasındadır. 1 milyona yakın kardeşimiz bu kesimlerde istihdam edilmektedir. Hasebiyle bizim bu bölümleri gözden çıkarmamız asla bahis mevzuu değil. Vilayet bazlı duruma baktığınızda bu kesimlerde 2023’ten bugüne Batman’da, Bingöl’de, Mardin’de, Siirt’te, Şırnak’ta istihdam artışı var. Demek ki Türkiye’nin tüm vilayetlerinde durum aslında birebir değil. Biraz daha büyük kentlerimizde, Marmara Bölgesi’nde, Ege Bölgesi’ndeki kentlerimizde bu dallarda istihdam kaybı yaşanırken bilhassa Doğu Anadolu’da, Güneydoğu Anadolu’da bizim de çokça teşvik verdiğimiz yatırımlarda hala istihdam artışları devam etmektedir. Bu Türkiye’nin önünde bu mevzuda hala geniş bir fırsat penceresi olduğunu gösteriyor. Coğrafyamız istikrara, huzura kavuştukça ben inanıyorum ki Doğu Anadolu vilayetlerimizde, Güneydoğu Anadolu vilayetlerimizde bu alanda yapılacak yatırımların önü çok daha açık olacaktır.”
İSTİHDAMI MUHAFAZA TEŞVİĞİNİN ÖLÇEĞİ GENİŞLETİLECEK
Bakanlık olarak bu bahiste birkaç politikayı eş vakitli devreye aldıklarını aktaran Kacır, şöyle devam etti:
“Birincisi bilhassa istihdam teşviklerini 6. bölge vilayetleri dediğimiz, cazibe merkezi vilayetleri dediğimiz bölgelerde daha ileri düzeylere çıkardık. 12 yıl olan sigorta primi patron hisselerinin müddetini 14 yıla çıkardık. 10 yıl sigorta primi emekçi hisselerini hala biz ödüyoruz. Birebir vakitte birinci sefer teşvik sistemimizde bu yıl mayıs ayında yaptığımız değişiklikle yurt içinde taşınan yatırımlara yeniden istihdam teşviklerinden yararlanma imkanı getirdik. Yani 1. bölge vilayetlerinden 4, 5, 6. bölge vilayetlerine taşınan bir yatırım adeta sıfır bir yatırım üzere tekrar istihdam teşviklerinden yararlanma fırsatına sahiptir. Münasebetiyle isteğimiz aslında bu kesimlerin ülke içinde makul bir süratle yer değiştirmesini sağlamaktır. Bu OSB’lerimizi geliştirerek, altyapılarımızı kurarak ve istihdam teşviklerini, yatırım teşviklerini sunarak bu bölümlerin geleceğe taşınmasını amaçlıyoruz. Ülke genelinde bu bölümlerde istihdamı muhafazayı da önceliklendirdiğimiz için geçen yıl KOSGEB aracılığıyla bir istihdamı muhafaza programı başlattık. KOBİ ölçeğindeki hazır giysi, dokumacılık, deri ve mobilya dallarındaki işletmelerimize geçtiğimiz yılın son 3 ayında 2024’ün son 3 ayındaki ortalama istihdamlarını muhafazaları şartıyla bu yıl boyunca her bir istihdam ettikleri çalışan için aylık 2 bin 500 lira direkt dayanak ödemelerini yapıyoruz. Bunun yanında önümüzdeki devirde 2026 yılı prestijiyle bunun ölçeğini daha da genişletmeyi kıymetlendiriyoruz. Meclisimizdeki bir kanun teklifi genel heyette da onaylandıktan, kanunlaştıktan sonra önümüzdeki yıl biz bu teşvikleri bölümlerin büyük ölçekli firmalarını da kapsayacak halde yaygınlaştıracağız.”
RAKAMLARLA BÖLÜMLERDE İSTİHDAM ARTIŞLARI
Türkiye’nin hazır giyside, dokumada marka pahasının yükselmesini dilek ettiklerini belirten Kacır, bu anlayışla dokuma dalında faaliyet gösteren 76 AR-GE ve 53 tasarım merkezine bugüne dek 13 milyar liranın üzerinde dayanak sağladıklarını söyledi.
Kacır, mobilya dalında faaliyet gösteren 15 AR-GE ve 14 tasarım merkezine 2,9 milyar lira takviye verdiklerini aktararak, şunları kaydetti:
“Deri dalında faaliyet gösteren bir AR-GE merkezimize 173 milyon lira. Birebir vakitte teknoparklarımızda hazır giysi ve dokuma alanında faaliyet gösteren 59 firmaya da bugüne dek 6,5 milyar lira dayanak sağladık. Bir yandan bu kesimde markalarımız AR-GE ve tasarım yetkinlikleriyle güçlensin, bir yandan biz makul yollarla bu kesimlerde istihdamı muhafazayı başarabilelim lakin orta uzun vadede de bu bölümleri ülkemizin farklı vilayetlerinde yine kümelendirerek daha fazla yol almayı başaralım istiyoruz. Bu kesimlerin dışındaki kesimlerde tekrar pandemi öncesiyle kıyasladığımızda çok önemli istihdam artışları elde ettik. Besinde yüzde 25, içecekte yüzde 30, ağaç, ağaç eserlerinde yüzde 20, kağıt, kağıt eserlerinde yüzde 23, kimyasal imalatında yüzde 35, temel eczacılıkta yüzde 26, kauçuk plastikte yüzde 23, başka metalik olmayan minerallerin imalatında yüzde 31, ana metal endüstrinde yüzde 27, fabrikasyon metal eserleri imalatında yüzde 27, bilgisayar, elektronik, optik eserlerinde yüzde 41, elektrikli teçhizatta yüzde 28, motorlu kara taşıtlarında yüzde 32, makine ekipmanda yüzde 28, mobilya imalatında yüzde 25 pandemi öncesiyle kıyasladığımızda artış kaydettik. Hasebiyle imalat endüstrinin genelinde bir istihdam sorunu olduğunu söylemek sayılarla bağdaşmayan bir yaklaşım olur. Ancak istihdamı müdafaamız gereken dallarda de üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz.”
“SAVUNMA ENDÜSTRİSİ STRATEJİK BİR ALAN”
Kacır, savunma sanayi sistemlerine ait de değerlendirmede bulunarak, burada parası ödense dahi pek çok sistemin yahut teknolojinin öteki ülkelerden tedarik edilmesinde meseleler yaşanabileceğini aktardı.
Savunma endüstrisinin stratejik bir alan olduğunun altını çizen Kacır, şunları kaydetti:
“Dolayısıyla biz sistem geliştirme süreçlerine başlarken bir yandan sistemi ortaya çıkarırken bir yandan da tüm kritik alt sistemleri, çekirdek teknolojileri, yerli ve ulusal imkanlarla geliştirme sürecini başlatırız. Bugüne kadar attığımız bu adımlarla geçtiğimiz periyotta bize verilmeyen seyir füzelerinin turbojet motorlarını biz artık yerli ulusal olarak geliştiriyor ve üretiyoruz. Helikopterlerimizin motorlarını yerli, yerli ulusal olarak geliştiriyoruz, üretiyoruz. İHA’larımızın, SİHA’larımızın motorlarını yerli ulusal olarak geliştiriyoruz, üretiyoruz. Radar altı metre alıcılarını yerli olarak geliştiriyoruz. Global konumlama sistemlerini yerli olarak geliştiriyoruz. KAAN’ın pek çok kritik alt sistemini, vazife bilgisayarını, uçak idare sistemlerini yerli olarak geliştirmenin yanında motorunu da yerli ve ulusal olarak geliştiriyoruz. KAAN gün gelecek yerli motorumuzla da uçacak. Şu andaki prototiplerimiz yurt dışından tedarik ettiğimiz motorlarla uçuyor. Ancak biz her halükarda bu stratejik sistemin motorlarını da başka stratejik alt sistemlerimizde olduğu üzere yerli ulusal olarak geliştirme sürecini başlattık.”
BÖLGELER ORTASI FARKLILIK AZALIYOR
Kacır, son 22 yılda bölgeler ortası gelişmişlik farklarını azaltma tarafında önemli bir uzaklık kat ettiklerini belirterek, en yüksek ve en düşük kişi başı gelire sahip bölgeler ortasındaki farkın 4,8 kattan 4,1 kata kadar düştüğünü aktardı.
Terörsüz Türkiye’yi gerçekleştirdikçe, bölgede huzuru, itimadı yalnızca Türkiye’de değil, komşularla birlikte tahkim ettikçe gelecek periyotta Türkiye’nin bölgeler ortası gelişmişlik farklarını çok daha süratli formda daha yeterli bir seviyeye indirmiş olacaklarını tabir eden Kacır, şu değerlendirmeleri yaptı:
“Van’ı dokuma üretim üssü haline getirdik. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansımızın yürüttüğü projelerle 41 dokumacılık fabrikası kurduk, 7 bine yakın istihdam sağladık. Doğu Karadeniz’de turizm bölümüne odaklandık. Son 20 yılda Doğu Karadeniz’de ziyaretçi sayısı yaklaşık 3 katına yükseldi. Şanlıurfa’da ayakkabı kesimine 24 hazır fabrika binası yaptık. 2013 yılında 11 kişi çalışıyordu Şanlıurfa’da ayakkabı kesiminde, geçtiğimiz yıl 4 bin 200’den fazla istihdam sağlandı. Göbeklitepe’nin öyküsünü dünyaya tanıttık. Göbeklitepe artık dünya çapında bir turizm merkezi. 2018 yılında 80 bin kişinin ziyaret ettiği Göbeklitepe’yi artık yılda 800 bin kişi ziyaret ediyor. Göbeklitepe UNESCO kalıcı miras listesine girdi. Adıyaman’da badem üretimini başlattık. 2014’te 1500 ton olan badem üretimi 15 kat artarak 24 bin tona erişti ve badem üretim ölçüsünde birinci oldu. Şırnak’ta 2014’te 2 bin ton olan yer fıstığı üretimi 18 kat arttı. 36 bin 500 tona yükseldi. Trakya tohum AŞ’yi kurduk. Birinci yerli ulusal hibrit ay çiçeği tohumunu ürettik. Harran Üniversitesi Teknopark’ta 58, Gaziantep Üniversitesi Teknopark’ta 188, Gaziantep OSB Teknopark’ta 88, Dicle Üniversitesi Teknopark’ta 75 ve Batman Üniversitesi Teknopark’ta 31 firmamız faal olarak faaliyetlerini sürdürmekte. Sulamaya açılan alan 2002 yılı sonunda 198 bin hektarken 2024 yılı sonunda 675 bin hektara ulaştı. 93 bin hektar alanda da inşaat çalışmaları devam ediyor. Münasebetiyle GAP projesi bizim en kıymetli kalkınma projelerimizden biri olmayı sürdürüyor.”
Kacır, güç üretim kapasitelerinin yüzde 42’sinin güneş ve rüzgar güç santrallerinden elde edildiğini belirterek, GES’lerde kurulu güçlerinin 24 gigavat, RES’lerde 14 gigavatı aştığını, 2002’den bu yana 28 gigavat GES, 17 gigavat RES yatırımına teşvik evrakı düzenlediklerini kelamlarına ekledi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, teşvik verdikleri firmaların siyasi yahut dünya görüşlerine bakmadıklarını, bütün sistemlerinin objektif kriterlerle çalıştığını bildirdi.
Kacır, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2026 yılı bütçesine ait milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Sanayiciler için Türkiye’deki elektrik ve doğalgaz tüketim maliyetlerinin Avrupa’nın pek çok ülkesine kıyasla daha ucuz olduğunu belirten Kacır, “Biz teşvik verirken başvuran firmaların siyasi yahut dünya görüşüne bakmıyoruz. Bizim bütün sistemimiz objektif kriterlerle çalışmaktadır. Bizden teşvik alan sanayicilerimiz her siyasi görüşten olabilir.” diye konuştu.
Kacır, 2024’te imalat endüstrisinde kapanan firma sayısının 6 bin 449, kurulan firma sayısının ise 17 bin 634 olduğu bilgisini vererek, 2025’in 9 ayında kapanan imalat sanayi firma sayısının 3 bin 999, kurulan firma sayısının da 11 bin 428 olduğunu söyledi.
Türkiye’de 2002’de AR-GE harcamalarının 1,2 milyar dolar olduğunu, geçen yıl ise bu sayının 19,9 milyar dolara yükseldiğini vurgulayan Kacır, şu değerlendirmede bulundu:
“2002-2023 periyodunda OECD 47 üye ve gözlemci ülkesi ortasında dolar cinsinden satın alma gücü paritesi bakımında AR-GE harcamasını en çok artıran ikinci ülkeyiz. Özel bölümümüzün AR-GE harcamalarındaki hissesi yüzde 20’lerden yüzde 65’lere çıktı. AR-GE teşviklerinin özel kesim AR-GE harcaması içindeki hissesi 2019’da yüzde 13 iken, 2024’te yüzde 25’e yükseldi.”
Kacır, 2024’te AR-GE merkezleri ve teknoparklarda sağladıkları takviyelerin 150 milyar liraya eriştiğini lisana getirerek, gelecek yıl TÜBİTAK aracılığıyla AR-GE’ye 2026 bütçesinden 58,5 milyar lira kaynak ayıracaklarını bildirdi.
Bilimsel çalışmaların kendileri için çok bedelli olduğunu lisana getiren Kacır, 2002’de Türkiye’de yaklaşık 9 bin bilimsel yayın bulunduğunu, 2024’te bu sayının 52 bini geçtiğini, son 5 yılda Türkiye’nin dünyada en fazla bilimsel yayın üreten ülkeler ortasında 14’üncü sıraya yükseldiğini lisana getirdi.
Kacır, yurt dışındaki insan kaynağını Türkiye’ye kazandırmak için yürüttükleri çalışmalara ait bilgi vererek, 2025’te ASELSAN’dan 43 çalışanın farklı nedenlerle yurt dışına gittiğini, yurt dışından kelam konusu şirkete 112 uzman geldiğini aktardı.
ASTRONOT PROGRAMI
Astronot programına gelen tenkitlere yönelik de açıklamalarda bulunan Kacır, bugüne kadar 600’den fazla astronotun farklı ülkeler tarafından uzaya gönderildiğine işaret etti.
Kacır, Astronot Alper Gezeravcı’nın da bilimsel deneyler yapmak üzere Milletlerarası Uzay İstasyonu’na gittiğini hatırlatarak, “Çok sayıda bilim insanımızın ortaklaşa çalıştığı projeleri orada yürüttü. Bilim, ve teknolojiyi konuşacağız lakin kimileri astronot programından rahatsız olacak. Bu dünyanın hiçbir yerinde olmaz.” diye konuştu.
Astronot programının Cumhuriyetin 100. yılı için planlandığını lakin fırlatma hava şartlarından ve farklı teknik sebeplerden ötürü ertelenerek Ocak 2024’te gerçekleştirilebildiğini anımsatan Kacır, o günden bugüne astronotların 500’den fazla program yaptığını söyledi.
Kacır, bu bahsin polemik materyali haline getirilmemesi gerektiğini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:
“Komisyon olarak ne vakit dilek ederseniz biz hem astronotlarımızı hem tüm bu misyonun modülü olan bilim insanlarımızı bir ortaya getirelim. Sizin kurulunuza yürütülen çalışmalarla ilgili bilgi versinler. Biz bu misyondan sonra ne yapıyoruz? Milletlerarası Uzay İstasyonunu yeniliyoruz. Kendi endüstrimiz bu yenileme projelerinde bir sanayi paydaşı olabilir mi? Biz uzay istasyonunun farklı modüllerini üretebilir miyiz? Bu misyon vesilesiyle bu mevzularda memleketler arası işbirlikleri geliştiriyoruz. Münasebetiyle Türkiye’nin önünde atılan her bir adım yeni ufuklar açıyor.”
ÇİP VE HARİKA BİLGİSAYAR
Çip konusunda ise TÜBİTAK’ta halihazırda akıllı mühimmatların fotodedektör çiplerini ürettiklerinin bilgisini veren Kacır, “Hedefimiz öncelikle TÜBİTAK’ta bir endüstriyel üretim safhasına geçmek, birebir vakitte da HIT 30 programı vesilesiyle büyük ölçekli bir çip üretim yatırımını Türkiye’ye kazandırmak.” tabirini kullandı.
Avrupa Birliği’nde dünyanın en büyük harika bilgisayarlarına ortak olduklarının altını çizen Kacır, bilhassa bilgi yönetişimini ve Türkiye’nin verisinin Türkiye’de kalması ve Türk yapay zeka geliştiriciler tarafından işlenmesini çok önemsediklerini söyledi.
“OTOMOTİVDE BİRİNCİ KERE TEŞVİK VERMİYORUZ”
Kacır, otomotiv bölümünde yeni jenerasyon teknoloji yatırımlarını önceliklendirdiklerinin altını çizerek, şunları kaydetti:
“Togg bizim bu alanda attığımız en stratejik adımdır. Togg’a sahip çıkmaya, desteklemeye devam ediyoruz. Bunun yanında yeni yatırımları Türkiye’ye kazandırmak için de uğraş gösteriyoruz. BYD yatırımı da bunlardan biridir. İstiyoruz ki yeni kuşak araç teknolojilerinde önder markalar Türkiye’de yatırım yapsınlar ve bunlara mevzuatımız ne öngörüyorsa o çerçevede teşvikler sunuyoruz. Bu firmaların yükümlülükleri var, sorumlulukları var. Biz birinci kez otomotiv kesimine teşvik veriyor, birinci sefer gümrük vergisi ve gibisi teşvik enstrümanlarını kullanıyor değiliz. Türkiye bu mevzuda çok uzun yıllar içinde deneyim kazanmış bir ülke. Bizim iktidarlarımız devrinde de Türkiye’de üretilen araba sayısı 5 misline çıktı. Hasebiyle bu alanda yeni teknolojileri Türkiye’ye kazandırmak için uğraşlarımızı sürdüreceğiz.”
Komisyonda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yanı sıra GAP Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı, Doğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı, Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme Yönetimi Başkanlığı, Türk Standardları Enstitüsü, Türk Patent ve Marka Kurumu, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Bilimler Akademisi, Türkiye Uzay Ajansı’nın 2026 yılı bütçeleri kabul edildi.
Yorum Yap