15 Temmuz Şehitler Köprüsü 52 yaşında! Cumhuriyetin gururu, İstanbul’un simgesi olan bu efsanevi yapıyı yakından keşfedin.
İstanbul, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, kültürel ve ticari açıdan dünya tarihinde önemli bir konuma sahip bir şehirdir. Şehir, Asya ile Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan eşsiz coğrafi konumuyla, sadece Türkiye’nin değil, dünyanın da en stratejik noktalarından biridir. İstanbul Boğazı, iki kıtayı birbirinden ayıran doğal bir sınır olmakla beraber, bu iki yakayı birbirine bağlama arzusu insanlık tarihi kadar eskidir. Bu hayal, binlerce yıl boyunca farklı uygarlıkların dikkatini çekmiş ve nihayetinde modern mühendislik ve kararlılıkla gerçeğe dönüşmüştür.
İki kıtanın birleşmesini sağlamak, sadece fiziksel bir köprü inşasından ibaret değildir; aynı zamanda kültürlerin, ticaretin ve siyasi ilişkilerin de güçlü bir sembolüdür. Bu bağlamda, İstanbul Boğazı’nda köprü projesinin hayata geçirilmesi, kente ve ülkeye büyük bir dinamizm kazandırmış, ulaşımda devrim niteliğinde bir değişimi beraberinde getirmiştir. Dünya mühendisliğinin en zorlu projelerinden biri olan Boğaziçi Köprüsü, bugün 15 Temmuz Şehitler Köprüsü adıyla anılmakta ve sadece teknik açıdan değil, tarih ve toplumsal hafıza açısından da önemli bir yer tutmaktadır.
Boğaziçi Köprüsü fikri, milattan önceki yıllara dayandırılabilir. Antik çağlardan itibaren bölgenin hakimi olan medeniyetler, iki kıtayı birleştiren kalıcı bir yapı inşa etme hayalini kurmuştur. Bu hayaller, Osmanlı döneminde özellikle 16. yüzyıldan sonra çeşitli projelerle gündeme gelmiş, ancak o dönemdeki teknolojik ve mali imkânsızlıklar nedeniyle gerçekleştirilememiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısına gelindiğinde, İstanbul’un hızlı nüfus artışı, kentleşme ve artan mal ve insan trafiği, Boğaz’da kalıcı bir köprü yapımını kaçınılmaz kılmıştır.
Bu amaçla, 1950’lerde Demokrat Parti hükümetinin talebiyle, İstanbul Belediyesi, Karayolları Genel Müdürlüğü ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nin ortak çalışmalarıyla proje fizibilite çalışmaları yürütülmüştür. Başlangıçta ABD’li firmalarla mali ve idari zorluklar taşınmış ve proje geçici olarak rafa kaldırılmıştır. Ancak İstanbul’un ulaşım sorunlarının giderek artması ile 1960’ların sonlarına doğru proje yeniden hız kazanmıştır.
| Önemli İnşaat Verileri | Detaylar |
|---|---|
| Köprünün Toplam Uzunluğu | 1560 metre |
| Kuleler Arası Mesafe | 1074 metre |
| Şerit Sayısı | 6 şerit (üçer şerit her iki yönde) |
| Kullanılan Beton Miktarı | 71 bin metreküp |
| Kullanılan Çelik Miktarı | 17 bin ton yapı çeliği, 6 bin ton kablo çeliği |
| Kazı Miktarı | 63 bin metreküp |
| İnşaat Süresi | Yaklaşık 3 yıl 8 ay |
| Toplam Maliyet | 23.2 milyon ABD Doları (1970’ler değeri) |
1970 yılının Şubat ayında, köprünün inşasına o dönemin siyasi protokolünün de katıldığı törenle Beylerbeyi’ndeki ayak sahasında resmi olarak başlandı. Proje, İngiliz ve Alman mühendislik firmalarının işbirliğiyle gerçekleştirildi ve inşaat sürecinde yüksek mühendislik standartları uygulandı. Köprüde kullanılan çelik kablolar ve yapısal malzemelerin kalitesi, köprünün dayanıklılığı ve uzun ömürlülüğü açısından en üst düzeyde tutuldu. Yapım aşamasında kullanılan malzemelerin ve uygulamaların kalitesi, köprünün dünya çapında bir mühendislik harikası olarak anılmasını sağladı.
Boğaziçi Köprüsü, sadece teknik bir eser değil, aynı zamanda dönemin siyasi ve sosyal atmosferinin simgesi olmuştur. 29 Ekim 1973 tarihinde, yani Türkiye Cumhuriyeti’nin 50. yıldönümünden bir gün sonra, dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından; bu tarihi ve gurur verici günün anısına hizmete açılmıştır. O dönemde köprü, İstanbul’un iki yakasını ayıran Boğaz’ın üzerinde ilk kara bağlantısı olarak büyük öneme sahipti ve günlük ortalama 24 bin araca hizmet veriyordu.
Günümüzde ise köprü, günlük yaklaşık 195 bin aracın geçişine imkan tanıyarak kentin ve ülkenin ekonomik hayatının can damarlarından biri haline gelmiştir. Açılışından itibaren 2 milyardan fazla aracın geçiş yaptığı köprü, İstanbul’un ulaşım altyapısında vazgeçilmez bir yapı olmuştur. Yıllar içinde İstanbul’un devam eden büyümesi ve kent içi trafiğinin artması ile birlikte, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nün yanı sıra Fatih Sultan Mehmet Köprüsü (1988), Yavuz Sultan Selim Köprüsü (2016) ve Avrasya Tüneli (2016) gibi yeni projelerle kentteki ulaşım ağı çeşitlendirilmiştir.
Öte yandan, 2016 yılında ülkemiz için tarihî ve hassas bir dönemeç yaşanmıştır. Fetullahçı Terör Örgütü’nün gerçekleştirdiği 15 Temmuz darbe girişimi sırasında, Boğaziçi Köprüsü önemli bir saha haline gelmiş ve burada birçok kahraman şehit olmuştur. Bu nedenle, 26 Temmuz 2016 tarihinde köprünün adı resmi olarak “15 Temmuz Şehitler Köprüsü” olarak değiştirilmiştir. Bu isim değişikliği, sadece bir isimlendirme değil, aynı zamanda milli hafızaya ve demokrasiye olan saygının, fedakarlıkların ve birlik ruhunun bir simgesi olarak taşınmaktadır.
Her yıl İstanbul’da düzenlenen ve uluslararası katılımcıların rağbet gösterdiği maratonlar da, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nü kapsayan güzergâhlardan geçmekte ve bu prestijli etkinlikte köprü, hem spor hem de kültürel etkinliklerde de şehrin sembollerinden biri olma özelliğini sürdürmektedir.
Sonuç olarak, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, İstanbul’un sadece iki yakasını değil, aynı zamanda geçmiş ile geleceği, kültürler ile uygarlıkları, insanların umutları ile arzularını da birbirine bağlamaktadır. Bu köprü, mühendislik harikası olmasının yanı sıra, milli birlik ve dayanışma ruhunun yaşayan bir manifestosudur. İstanbul’un kalbinde yer alan bu sembol yapı, geçmişten geleceğe uzanan güçlü köprülerden biridir.
Yorum Yap