Ünlü İktisatçı Mahfi Eğilmez, Friedman’ın ünlü mali teorisi ışığında Türkiye’nin enflasyon maksatlarına neden ulaşamadığını inceledi. Eğilmez, Merkez Bankası’nın para arzındaki artışlarının, hedeflenen ve gerçekleşen büyüme/enflasyon toplamının dahi üzerinde seyrettiğini belirterek, dezenflasyon sürecinin başarısı için kıymetli bir ikazda bulundu.
Ünlü İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi” başlıklı yazısında, Nobel ödüllü ekonomist Milton Friedman‘ın ünlü “Enflasyon, her vakit ve her yerde mali bir olgudur” teorisi üzerinden Türkiye iktisadını masaya yatırdı. Eğilmez, Türkiye’deki para arzı bilgilerini inceleyerek, enflasyon hedeflemesi uygulamasında amaçların neden tutmadığını çarpıcı bir biçimde ortaya koydu.
FRIEDMAN TEORİSİ VE PARA SİYASETİNE GEÇİŞ
Eğilmez, monetarist (parasalcı) yaklaşımın başkanı sayılan Milton Friedman’ın bu kelamının, enflasyonun yalnızca mali nedenlerden doğduğunu değil, tıpkı vakitte mali bir yaklaşımla çözülmesi gerektiğini de işaret ettiğini belirtiyor.
Bu yaklaşımın 1970’ler sonrasında evvel ABD’de, akabinde Avrupa’da kabul görmesiyle birlikte, geçerli olan Keynesyen maliye siyasetlerinin yerini yavaş yavaş para siyasetleri aldı. Merkez bankaları birinci olarak para arzının artışını enflasyon oranıyla paralel tutarak enflasyonu denetlemeye çalıştı.
1990’larda ise enflasyon hedeflemesi modeli benimsendi. Merkez bankaları, belirlenen yılsonu amacına ulaşmak için faiz siyasetini ana araç olarak kullandı:
Enflasyon yükselirken faizi daha süratli artırma, düşerken ise daha yavaş düşürme stratejisi izlendi.
HEDEFLER VE GERÇEKLEŞENLER ORTASINDAKİ UÇURUM
İktisatçı Eğilmez, para arzı ile enflasyon ortasındaki alakanın kritik olduğunu vurguladı:
Normal şartlarda para arzı artışı büyüme oranı ile enflasyon oranı toplamı kadar oluğunda piyasada likiditeyi istikrarlı seviyede tutarken, enflasyon üzerinde de olumsuz tesir yaratmaz.
Ancak Türkiye’deki uygulamada sıkıntılar olduğunu belirten Eğilmez, enflasyon ve büyüme varsayımlarının tutmaması durumunda, yüksek kalan para arzı artışının enflasyonu yavaşlatabileceği, düşük kalması durumunda ise ekonomik daralmayı besleyebileceği ihtarında bulundu. Bu nedenle başlangıçta belirlenen enflasyon amacının dengeli olması gerektiğini tabir etti.
Türkiye’nin uzunca bir müddettir enflasyon hedeflemesi uyguladığına dikkat çeken Eğilmez, 2012’den beri olduğu üzere 2025 yılı için de amacın Hükümet ve Merkez Bankası tarafından ortaklaşa yüzde 5 olarak belirlendiğini hatırlattı.
MERKEZ BANKASI BİLGİLERİ NEYİ GÖSTERİYOR?
Eğilmez’in tahliline nazaran, Merkez Bankası’nın para arzında (M2) yaptığı artışlar, yalnızca hedeflenen yüzde 5’lik orandan değil, tıpkı vakitte gerçekleşen enflasyon oranı ve büyüme oranı toplamının da üzerinde seyretti.
Bu durum grafiksel tahlillerle ortaya konmuş olup, Merkez Bankasınca birinci on ayda artırılan para arzının (M2), hedeflenen enflasyon oranıyla (yüzde 5) beklenen büyüme oranı (yüzde 3,9) toplamından aylar prestijiyle saptığını gösteriyor. Ayrıyeten, para arzı artışının (M2), gerçekleşen enflasyon oranıyla büyüme oranı toplamını da aştığı görülüyor.
Sonuç olarak Eğilmez, Merkez Bankası’nın para arzı artışlarının bu kadar yüksek seyrettiği bir ortamda, enflasyonu düşürme (dezenflasyon) uygulamasının başarılı olmasını beklemenin “iyimserlikten de öte bir beklenti” olduğunu belirterek yazısını sonlandırdı.
Yorum Yap