İnsanoğlu milyonlarca yıl sonra büsbütün unutulabilir mi?

İnsanoğlu uzun vakittir geçmişe hayranlık duyuyor.

Topraktan sayısız fosil çıkardık.

Dünya’nın 4,5 milyar yıllık tarihinden kalıntılar, biz var olmadan çok evvel eski tiplerin nasıl yaşadığına dair bize ipuçları veriyor.

Peki ya bizim jenerasyonumuz tükenirse ve bundan milyonlarca yıl sonra öteki bir akıllı tıp ortaya çıkarsa, bir vakitler bu gezegende bizim var olduğumuzu bilecekler mi?

Ya da uygarlığımızın nasıl bir şey olduğunu anlayabilecekler mi?

FOSİLLEŞME İHTİMALİMİZ DÜŞÜK

ABD’deki Rochester Üniversitesi’nde astrofizik profesörü olan Adam Frank, gelecekteki paleontologların fosillerimizi bulmasına kesin gözüyle bakılamayacağını söylüyor.

“Dünya’daki ömrün yalnızca küçük bir kısmı fosilleşmiş. Bilhassa de uygarlığınız jeolojik olarak yalnızca kısa bir müddet sürmüşse bahtınız daha az” diyor.

2018 yılında Prof. Frank tarafından kaleme alınan bir makale, dinozorların yeryüzünde 165 milyon yıl boyunca dolaşmış olmasına karşın, bugüne kadar çok az fosil bulunduğuna işaret ediyor.

Makaleye nazaran, insan cinsimizin yalnızca 300 bin yıldır var olduğu göz önüne alındığında bizden de geriye çok fazla ispat kalmayabilir.

Yine de yeryüzünde bırakabileceğimiz öbür cinste izler var.

DÜNYA’NIN KİMYASINI DEĞİŞTİRMEK

Gezegenin doğal jeolojisinin bir modülü olarak kayalar daima değişiyor, yeni katmanlar ve katmanlar oluşuyor.

Her bir tabakanın kimyasal bileşimi, gezegenin o anki şartlarıyla alakalı.

Prof. Frank’e göre, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle artan sıcaklıklar ve deniz düzeyindeki değişiklikler, kayaların oluşumunu etkileyecek ve bu da “muhtemelen bundan yüz milyonlarca yıl sonra” bile varlığımızın tespit edilebilmesine imkan sağlayacak.

Astrofizikçi, geleceğe dair değerlendirmesinde “Dünya’nın iklim sisteminin insan faaliyetleri nedeniyle değişmiş olması nedeniyle oksijen izotoplarında ve karbon izotoplarında bir farklılık olduğunu görebilirsiniz” diyor.

EVRİME YENİ BİR TARAF VERMEK

Ayrıca dünyanın dört bir yanına taşıdığımız yahut biyolojik çeşitliliğini değiştirdiğimiz bitki ve hayvanlar aracılığıyla öbür çeşitlerin fosillerini değiştirmiş olabiliriz.

2018 yılında yapılan bir araştırma, tüm canlı malzemenin toplam yükü manasına gelen biyokütle ölçüldüğünde, tüm memelilerin yüzde 96’sının beşerler ya da onların beslediği hayvanlardan oluştuğunu gösteriyor.

Dünyadaki kuş biyokütlesinin üçte ikisinden fazlası da bizim kümes hayvanlarımız.

Kâr gayesi gütmeyen bir yayın olan Our World in Veri’ye nazaran her yıl 75 milyardan fazla tavuk öldürüyoruz.

Dolayısıyla, birbirinin neredeyse birebiri olan bu kuşların çok sayıda fosili, gelecekte dikkat çekebilir.

İngiltere’deki Leicester Üniversitesi’nde jeolog, paleontolog ve emeritus profesör olan Jan Zalasiewicz “Biyolojik evrimin gidişatını değiştirdik” diyor:

“Uzak gelecekteki kaşiflerimiz merak edecekler: ‘Ne oldu? Bu neden oldu?’ diye soracaklar.

“Ve tüm bunların başladığı katmana odaklanacaklar. Bu da biziz.”

‘NİHAİ MİRASIMIZ’

Prof. Zelasiewicz ve Leicester Üniversitesi’nden meslektaşı Prof. Sarah Gabbott, “Discarded: How Technofossils Will Be Our Ultimate Legacy” (Teknofosiller Nasıl Sonuncu Mirasımız Olacak?) başlıklı kitaplarında, Dünya’nın jeolojik kayıtlarına geçecek şeylerin gündelik objelerimiz olacağını savunuyor.

Bunlara teknofosil diyorlar: Alüminyum içecek kutusu, polyester kazak ya da yeraltı otoparkı.

2020’de yapılan bir araştırmaya nazaran yılda aşağı üst 30 gigaton obje üretiyoruz.

Bu, dünyadaki her insanın her hafta kendi beden tartısından daha fazlasını üretmesi manasına geliyor.

Aslında müellifler, kuru yükleri karşılaştırıldığında dünyada canlılardan daha fazla insan imali şey olduğunu tespit ettiler.

İnsanların tartı açısından en fazla ürettiği şey beton – ki bu da gelecekteki kaşiflere pek doğal görünmeyebilir.

Prof. Zelasiewicz, “Şu anda beton yapma sistemlerimizden biri uçucu kül eklemek… mikroskop altında [bu] muhakkak tuhaf görünüyor” diyor:

“Fosilleşmiş kalıntıların içinde beton binaların kenarları ve kaldırım taşları yer alırsa, bunların doğal katmandan oldukça farklı bir şey olduğunu göreceklerdir.”

Kullandığımız gereç ve objelerin birden fazla çok uzun mühlet yok olmayacak.

Prof. Gabbott, plastiğin “muhtemelen yalnızca binlerce yıl değil, potansiyel olarak milyonlarca yıl dayanabileceğini” hatırlatıyor.

Bu gereçten o kadar çok üretiyoruz ki, Birleşmiş Milletler’e nazaran 2050 yılına kadar okyanusta balıktan daha fazla plastik olabilir.

Ama sıkıntı yalnızca plastik değil.

“Dört milyar yaşında olan ve içinde grafit bulunan kayalarımız var” diyor Prof. Gabbott:

“Yani kurşun kalem formundaki grafit dört milyar yıl dayanabilir.”

Paleontolog, yüz milyonlarca yıl öncesine ilişkin fosilleşmiş yapraklar bulunduğunu söylüyor:

“Kağıt, yapraklarla tıpkı husus olan selülozdan yapılır. Ve böylelikle kağıt yanlışsız ortamda muhtemelen yüz milyonlarca yıl dayanabilir.”

GEZEGEN ÇAPINDA DEĞİŞİKLİKLER

İnsanlar Dünya’nın jeolojisi üzerinde çoktan büyük bir iz bırakmış olabilir.

Bizim ölümümüzden çok sonra, bir gün öteki bir zeki çeşidin bunu görüp görmeyeceğini kimse varsayım edemez.

Ancak milyonlarca yıl sonraki mirasımızı hayal etmek yararlı mı?

Prof. Frank’e göre evet:

“Bence bu teknolojik olgunlaşmamışlık periyodunu atlatabilmemiz için Dünya’nın uzun vadeli tarihi hakkında düşünebilmemiz hayati kıymet taşıyor.

“Bunlar yüzyıllar, bin yıllar, on bin yıllar boyunca sonuçları olacak gezegen ölçeğinde değişiklikler.”