2025 bilgilerine nazaran dünyada yaklaşık 41 milyon kişi HIV ile yaşıyor. Türkiye’de ise 1985’ten bu yana bildirilen müspet hadise sayısı 52 bine yaklaştı…
Didem Seymen / HABER MERKEZİ – 2025 yılı prestijiyle dünya genelinde yaklaşık 41 milyon insan HIV ile yaşıyor. Bu bireylerin değerli bir kısmı bayanlar ve kız çocuklarından oluşuyor: HIV ile yaşayanların yüzde 53’ü bayan ve kız çocukları. 2024 yılında dünyada 1.3 milyon yeni HIV olayı tespit edildi; bu, salgının hâlâ faal biçimde devam ettiğini gösteriyor.
Türkiye özelinde ise resmî sayılara nazaran, 1985 yılından 15 Ağustos 2025 tarihine kadar doğrulama testi müspet olan 51 bin 469 HIV müspet kişi ve 2 bin 577 AIDS hadisesi mevcuttur. Olaylar en fazla sırasıyla 25-29 ve 30-34 yaş kümelerinde görülmektedir. Bu data tablosu, HIV’in artık sadece geçmişin sorunu olmadığını; hem dünya hem de Türkiye genelinde hâlâ aktüel, canlı ve insanları etkileyen bir sıhhat krizi olmaya devam ettiğini net biçimde gösteriyor.
HIV ALANINDA UZMAN DOKTOR VE DERNEKLERDEN BİLDİRİLER ŞU BİÇİMDE:
Prof. Dr. Serhat Ünal (HAKED- HIV AIDS Korunma ve Eğitim Derneği)
“HIV ile çabada en kritik adım, toplumda hakikat bilgiyle farkındalığın artırılmasıdır. Kilit kümelerde sistemli tarama, erken teşhis ve tedaviye yönlendirme hem ferdi sıhhati korur hem de toplumdaki genel HIV yükünü azaltır. Tıp alanındaki gelişmeler sayesinde HIV artık yönetilebilir bir enfeksiyondur.”
Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu (EKMUD- Türkiye Enfeksiyon Hast. ve Klinik Mikrobiyoloji Uzm. Derneği)
“Toplumda HIV konusunda hala çok sayıda yanlış bilgi bulunuyor. HIV gündelik temasla, sarılmakla, birebir ortamı paylaşmakla ya da ortak eşya kullanımıyla bulaşmaz. En tesirli korunma metotları nizamlı kondom kullanımı, tertipli test ve TÖP (Temas Öncesi Profilaksi) üzere çağdaş korunma yaklaşımlarıdır. ”
Prof. Dr. Yeşim Taşova (GÜNİDER- Güneydoğu Nöroloji İnfeksiyon Derneği)
“Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve bilgiye erişimdeki sonluluklar bayanları ve genç kızları daha kırılgan hale getiriyor. Bayanlarda teşhis gecikmesi sık görülen bir durum ve bunun en değerli sebepleri damgalanma tasası ve sıhhat hizmetine erişimde zorluklar. Meğer gebelikte HIV yanlışsız yönetildiğinde bebeğe bulaş önlenebilir. Erken teşhis hem bayanlar hem çocuklar için hayat kurtarıcıdır.”
Nurcan Müftüoğlu (TAPV- Türkiye Aile Sıhhati Planlaması Vakfı)
“Gençler bilgiye çok süratli ulaşsa da emniyetli ve bilimsel bilgiye erişimleri hudutlu kalabiliyor. Cinsellik eğitiminin birçok vakit tabu olması riskleri artırıyor. Okullarda kapsamlı sıhhat okuryazarlığı programları, genç dostu hizmet modelleri ve toplumsal medya üzerinden bilim temelli bilgilendirme hem gençlerin sıhhatini güçlendirir hem de uzun vadede HIV epidemisinin seyrini olumlu tarafta tesirler.”
Yağmur Şenoğuz (Pozitif Ömür Derneği)
“Damgalama ne yazık ki hâlâ çok yaygın ve bu durum iş hayatından toplumsal etrafa, sıhhat hizmetlerine erişimden gündelik hayata kadar pek çok alanda tesirini gösteriyor. Bilim temelli irtibat, medyanın yanlışsız lisanı, topluma ve sıhhat çalışanlarına yönelik eğitimler damgalamayı azaltmanın anahtarı.
GENÇLER VE BAYANLAR DAHA FAZLA RİSK ALTINDA
Türkiye’de HIV artışı son 10–15 yılda barizleşti. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Pınar Yalçın Bahat, 2000’lerin başında yüzlerle söz edilen hadise sayısının bugün 30 binin üzerinde kayıtlı HIV müspet bireye ulaştığını, gerçek sayının ise teşhis almamış bireyler nedeniyle daha yüksek olduğunu söylüyor. En dikkat cazibeli artış 20–29 yaş kümesinde. Bahat’a nazaran gençlerde riskin artmasının temel nedeni prezervatif kullanımının düşük olması, partner değişiminin düzensizliği ve HIV testinden kaçınma. “Gençler test yaptırmadığı için hem hastalığın farkında olmuyor hem de bulaştırıcılık devam ediyor” diyor.
Kadınlar açısından tablo daha da riskli. Bahat, bayanların biyolojik olarak erkeklere nazaran 2–3 kat daha fazla bulaş riski taşıdığını vurguluyor. Vajinal dokunun HIV’e daha geçirgen olması, genç bayanlarda serviksin daha hassas yapıda bulunması, mikroyırtıklar ve cinsel yolla bulaşan öteki enfeksiyonların bayanlarda birden fazla vakit belirti vermeden ilerlemesi bulaşı artıran temel nedenler ortasında.
Toplumsal faktörler de riski büyütüyor. Birçok bayanın prezervatif konusunda kelam sahibi olamaması, partner baskısı, düşük sıhhat okuryazarlığı ve cinsel sıhhatin hâlâ tabu olması bayanların test ve korunma davranışlarını sonlandırıyor. Cinsel şiddet ve isteksiz ilgilerde travmanın artması bulaşı daha da yükseltiyor. Gebelik ve emzirme devirleri ise anne–bebek bulaşı riskini beraberinde getiriyor.
Türkiye’de HIV teşhislerinin kıymetli bir kısmı hâlâ tesadüfen konuyor. Bahat, HIV’in sarılmak, öpüşmek, ortak bardak kullanmak üzere yollarla bulaşmadığını; sırf kan, semen, vajinal sıvı, rektal sıvı ve anne sütünde yüksek konsantrasyonda bulunduğunu hatırlatıyor. Korunmada en tesirli usul hakikat prezervatif kullanımı; bulaş riskini yüzde 90’dan fazla azaltıyor.
1 ARALIK DÜNYA AIDS GÜNÜ
2025 teması “Kesintileri Aşmak, AIDS Karşılığını Dönüştürmek”
Dünya genelinde yaklaşık 41 milyon, Türkiye’de ise resmi kayıtlara nazaran 51 binin üzerinde, iddiası olarak ise 100 binden fazla kişinin HIV ile yaşadığı belirtiliyor. Son 40 yılda 35 milyondan fazla insan, AIDS tablosu içinde gelişen hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Bu bilgiler, HIV’i yakın tarihin en önemli sıhhat krizlerinden biri haline getiriyor. Dünya AIDS Günü, 1988’de Dünya Sıhhat Örgütü ve UNAIDS tarafından ilan edildi. O periyot süratle yayılan HIV salgını, toplumları hazırlıksız yakaladı. Başlangıçta yalnızca sıhhat çalışanlarına yönelik farkındalık gayesi taşırken, yıllar içinde tedaviye erişim, damgalamayla çaba ve insan hakları vurgusuyla geniş bir toplumsal farkındalık gününe dönüştü. 2025 teması UNAIDS tarafından “Kesintileri Aşmak, AIDS Cevabını Dönüştürmek” olarak belirlendi. Kırmızı kurdele ise birinci defa 1991’de, Visual AIDS kapsamında on iki sanatçı tarafından HIV ile yaşayanlara dayanak ve şefkati sembolize etmek hedefiyle tasarlandı.
Yorum Yap