Geleceğe Miras Projesi’nde ‘durdurma’ tartışması: Tamam mı, devam mı?

Antik kent hafriyatları için yeni bir tez ortaya atıldı. Hafriyatlarda çalışan birkaç uzman arkeolog, Türkiye’de Geleceğe Miras Porejesi (GMP) kapsamındaki tüm kazıların bakanlıktan gelen talimatla sona erdiğini söylüyor.

Gazetemize verdikleri görüşte uzmanlar şu sözleri kullandı: “Geleceğe Miras Projesi’nin neden bir anda durdurulduğunu anlamadık. Sebebini bilen yok. Hafriyat liderlerine işleri durdurmaları, şu ana kadar yapılan işlerin bedelinin en kısa müddette ödeneceği söylendi. Lakin hâlâ yazılı bir durum tespiti yahut direktif yok. Hafriyatlarda çalışan tüm takımlar işsiz, ortada kaldı. GMP dört yıllık bir projeydi, 2028’e dek sürecek dendi. Bakan lansman yaptı, buna güvenen birçok kişi çalışacağı kente konutunu taşıdı, evlendi, çocuk yaptı… Hepsi sersefil şu an. Gündelik inşaatlarda, kafelerde çalışmaya başlayan uzmanlar var, üzücü. Hafriyat liderleri bakanlığa güvenerek müteahhit ve taşeron firmalara borçlandılar, çalışın, para gelecek dendi. Bu işler biraz da gevşek yürüdü, birkaç hafriyatın ihalesi birebir firmalara, kalemlere bölünerek direkt alımlarla verildi. Tam bir çöküş hali yaşanıyor. Kimse ne olacağını bilmiyor. Antalya Müzesi olayındaki üzere açıklama yok, münasebet yok.”

BAKANLIKTAN AÇIKLAMA

Öte yandan bakanlıktan aldığımız bilgiye nazaran: “Geleceğe Miras Projesi kapsamındaki kazıların durdurulması kelam konusu bile değil. Husus büsbütün bütçe muhasebesi ile ilgili, şöyle ki; geçen yıl hocalarımızın büyük bir kısmı kasım ve aralık ayı bütçesini kullanamadığı için gönderilen ödenekler yanıyordu, bu yıl bunun önüne geçmek için kasım ayında bütçe kesin hesaplarını kapatmasını istedik hocalardan, aralık ayında ise nitekim kullanabilecekleri ödenekleri göndereceğiz” halinde oldu.

‘BİLİM DEĞİL, İHALE KONUŞUYOR’

Konuyla ilgili haberler de yapan arkeolog muharrir İdris Özyol ise alanda çalışan arkeologların açıklamalarının hakikat olduğunun altını çizdi. Gazetemize konuşan Özyol, “Bir anda, sürpriz bir biçimde son verilen Geleceğe Miras Projesi, zati bilime karşıt bir süratle ve büsbütün rant odaklı yürüyordu. İhaleye çıkartılan kazıyı alan taşeron, kazılan metreküp toprak üzerinden devletten parasını alıyordu. Bunun hesabı da belirli aralıklarla belirlenen ‘poz değeri’ üzerinde yapılıyor. Birçok onarım gayeli, yüklü olan bu hafriyatlarda, taş blokların taşınması da poz pahası üzerinden hesaplanıyor. Bir taşı 3-4 kere döndürerek maliyeti şişirme ihtimali her vakit var. Bunun örnekleri de konuşuluyor” dedi.

Özyol kelamlarına şöyle devam etti: “Proje kapsamında taşınan bir taşın, daha evvelki yerinin, orjinal pozisyonunun en detaylı formda kayda alındığını sanmıyorum. O taş, Geleceğe Miras Projesi’nden evvel durduğu yere ve duruma katiyen geri götürülemez. Ayrıyeten, ödemeler metreküp üzerinden alındığı için, arkeolojik bir kazının hızını kazı başkanı değil, taşeron müteahhit belirliyor. Zira kazılara kaç metreküp toprak çıkacağı hesabıyla başlanıyor. O metreküpün altında kalınırsa, ‘arkeolojik kazı’dan ziyan edileceği hesaplanıyor. Bir an evvel hak ediş almak isteyen taşeron, hafriyat takımının hızlanmasını, elini çabuk tutmasını isteyebiliyor. Sonuçta bilim değil, ihale konuşuyor. Bilimsel şartlara, etiğe büsbütün muhalif bir sistem. Bu sistem üzerinden bir müteahhit öbeğine, yandaş etrafa kaynak aktarıldığını düşünüyorum.