Bakan Şimşek: Ben bahane peşinde değilim lakin enflasyon amaçlarındaki sapmada kuraklığın tesiri var

AKP Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplanan Plan ve Bütçe Kurulu’nda Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2026 bütçesi ve kesin hesabı görüşmeleri tamamlandı. Milletvekillerinin bütçenin geneli üzerine yaptığı konuşmaların akabinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Bakan Mehmet Şimşek, “Enflasyon amaçlarında bir sapma var. Geçen sene 2-3 puanlık bir sapma vardı. Lakin mesela bu sene nitekim ben mazeret peşinde değilim lakin kuraklığın tesiri var. Ağustos ayındaki besin fiyatlarındaki artış son 20 yıl ortalamasının 3- 4 katı. Eylül ayında emsal formda 3 katı. Bu olağan değil. Bunu söylediğim vakit mazeret olarak söylemiyorum. Sonuçta enflasyon amacını tutturmakla mükellefiz fakat yaklaşmak kıymetlidir. Hasebiyle ben inanıyorum ki enflasyondaki düşüş devam edecek” dedi.

“MÜCBİR SEBEPTE UZATMA İMKANLARININ TÜMÜNÜ KULLANDIK”

Deprem bölgesinin ihyasına yönelik sorulara karşılık veren Şimşek, “Bu yılki fiyatla 2025 fiyatlarıyla 3,6 trilyon lira bugüne kadar bütçeden tahakkuk bazlı bir harcama kelam konusu. Dünyanın hangi ülkesi olursa olsun bu kadar büyük bir felaketin üstesinden makro ekonomik dengesizlikleri yöneterek çıkmak kolay değil. Kahramanmaraş merkezli sarsıntı afetinin çabucak akabinde biz zelzele bölgesinde vergi manasında maliye boyutuyla her türlü kolaylığı sağladık. Zorlayıcı sebep haline ait yasa geçen sene biliyorsunuz değiştirdi ve uzatıldı. Biz uzatma imkanlarının tümünü kullandık. Yani hasebiyle 30 Kasım’da sona erecek zorlayan sebep halinin tekrar uzatılması için kesinlikle bir yasal düzenleme gerekecek” dedi.

Vergi affı ve yapılandırmaya ait sorulara ise Şimşek, “Geçtiğimiz periyotlarda oldukça bir düzenleme yapıldı. Hatta kimilerinin taksitleri hala devam ediyor. Bu düzenlemelerde genelde vergi asıllarında rastgele bir indirim yahut silinme olmadı yalnızca gecikme faiz ve artırımları enflasyon oranında güncellendi. Ancak bu yapılandırmanın ahengi bozduğu çok net. Onun için prensip olarak biz şunu yapmak istiyoruz. Şayet hakikaten bir mükellefimiz bilançosunu, gelir tablosunu bize sorup zorda olduğunu gösterirse biz memnuniyetle taksitlendirme yapıyoruz. Hasebiyle bu manada yapılandırma zordaki herkese açık. Bunun için bir yasal düzenleme gündemimizde yok” sözlerini kullandı.

“BİZ BU ISTIRAPLARI GÖRMEZDEN GELEMEYİZ”

Tekstil, mobilya, deri, konfeksiyon üzere emek ağır dallarda bir ekip külfetler olduğunu bildiklerini belirten Şimşek, “Biz bu zahmetleri görmezden gelemeyiz ve gerçekten bu yılın başında birkaç adım attık. Bunlardan bir tanesi her çalışan başına KOSGEP üzerinden aylık 2 bin 500 liralık takviye sunduk. Aslında ihracatçı demek birebir vakitte imalatçı demek. Şu anda ihracatçının kredi faiz sübvansiyonu neredeyse yüzde 50’lere ulaşmış durumda. Ufak sayılar değil yılın birinci 9 ayında 700 milyar üzerinde bir kredi sunulmuş. Şu anda günlük ölçü 4,5 milyara çıkartıldı. Dokuma, mobilya, deri, konfeksiyon, ayakkabı üzere emek ağır bölümlerin ıstıraplarını biz yeniden çalışıyoruz. Ek önlemler alacağız. En güçlü bir biçimde üretimimizi, istihdamımızı desteklemeye devam edeceğiz” dedi.

“TÜRKİYE, BERBAT BİR BÜTÇE AÇIĞINA SAHİP DEĞİL”

Bakan Şimşek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Program çalışıp çalışmadığı hususu şöyle; biz bir taraftan tahakkuk bazlı söylüyorum zira nakit bazlı gecikmeli geliyor. 90 milyar dolarlık bir sarsıntı harcaması yaparken bir taraftan da bütçe açıklarını düşürmüşüz. Bütçe açık gayelerinin kıymetli ölçüde geçen sene tutturduk. 2025’te büyüme bizim öngördüğümüz seviyede gerçekleşmedi. Gerçek, olabiliyor bu cins şeyler. Zira bu sene birçok olay yaşandı. Kuraklığın, donun tesirinde tarımda küçülme var. İçeride dışarıda birçok gelişme oldu. Bölgemizde savaş oldu. Ancak ona karşın bakın bütçe açığı yüzde 5.1’den geçen sene yüzde 4.7’ye bu senede büyük ihtimalle yüzde 3.5 civarında gerçekleşecek. Hasebiyle bütçe açığı düşüyor. Bu manada program çalışıyor.

Gelişmekte olan ülkelerde bütçe açığı ne kadar; yüzde 5’in üzerinde şu anda. Münasebetiyle Türkiye gelişmekte olan ülkelere nazaran de makus bir bütçe açığına sahip değil. Borç konusu çok konuşuldu. Türkiye’nin kamu borcunun ulusal geliri oranı şu anda yüzde 24,5- 25 civarı. Gelişmekte olan ülkelerde ortalama yüzde 74 civarı. Pekala faiz yükü en çok konuşulan mevzu. Ya ulusal gelire oran olarak bakarsınız ya bütçe harcamalarına oran olarak bakarsınız ya da vergi gelirlerine oran olarak bakarsınız. Evet, son yıllarda bilhassa bizim borçlanmamızın artması nedeniyle bilhassa 2023-2024’te sarsıntı harcamaları kaynaklı faiz dışı açık verdik. Evet, önemli faiz dışı açık verdik. Faiz dışı açık demek ilave borçlanmak demek. Artık bu borçlanmanın tesirleri yeni yeni çıkıyor. Faiz harcamaların ulusal gelire oranı bu sene yüzde 3.3 olacak. Son 20 küsur yılın ortalaması yüzde 4’ün üzerinde. Bugün bu oranla alışılmış ki süreksiz olarak bir yükseliş trendinde. Faiz masraflarının ulusal gelire oranı 2027’den itibaren bilhassa faiz dışı fazlaya geçerek aşağı yönlü bir trende girecek.”

“CARİ AÇIK SORUNUN KÖKTEN ÇÖZÜLDÜĞÜ TEZİNDE DEĞİLİM”

Cari açık konusuna ait sorulara ise Şimşek şu formda karşılık verdi:

“Ciddi bir cari açık sorunu yeni değil. Ben sorun kökten çözüldüğü argümanında değilim lakin yönetilebilir problemi. Altın ithalatı hariç son 20-25 yıla bakarsanız cari açın ulusal geliri oranı yüzde 3’tü. Geçen sene altın hariç yüzde 0.2’lik bir fazla var. Bu sene muhtemelen altın hariç yüzde 0.3’lik, yüzde 0.4’lik bir açık olacak. Artık Türkiye’nin yönetebileceği açık, azamî yüzde 2-2,5 civarıdır. Hasebiyle şu anda cari açık bu manada bir tasa kaynağı olmaktan çıkmıştır. Artık program çalışmasak, sonuç almasak, kredi derecelendirme kuruluşları niçin notumuza atırız? Notumuzu düşebilirler. Artık hasebiyle birçok şokla karşı karşıya kaldık bu sene. Ona karşın program üstünü ispat etti ve güçlü olduğumuz ortaya çıktı.

Enflasyona ait ise Şimşek, “Hatırlarsanız 2023 yılında da ben söyledim, bu iş kolay olmayacak. Hatta 56 ülkede 101 enflasyon şokunun incelendiğini ve bu şokların şok öncesine döndürülmesinin ortalama 3.4 yıl aldığını ben tabir etmiştim. Artık biz Eylül 2023’te bir OVP açıkladık ancak para siyasetinin tekrar inşası Mart-Nisan’ı buldu. Hasebiyle dezenflasyon nerede başladı hususu, başlangıç şartları tıpkı değil. 2001’de büyük bir kur şoku yaşanmış, kurda düzeltme olmuş. 2023’te bu düzeltme olmadı. Neden olmadı; KKM olduğu için olmadı. Zira şayet kurda düzeltmeye müsaade verseydik, o vakit KKM nedeniyle çok önemli parasallaşma, yani Merkez Bankası’nın bir nakdî genişlemeye gitmesi gerekirdi, yapılanın çok ötesinde. O da enflasyonu, hiperenflasyona götürebilirdi. Tercihleri yaparken oturduk bu hassasiyetlerle hareket ettik.

“ENFLASYON AMAÇLARINDA BİR SAPMA VAR”

Dolayısıyla şunu anlatmaya çalışıyorum. Şayet biz bu programı uygulamasaydık enflasyon ne olurdu sorusunu sormak bile istemiyorum. Lakin şu bir gerçek; 2022 yılı sonunda enflasyon 64’ten bu sene bugün, sonuçta program sayesinde, ben inanıyorum, 32-33 civarına indi. Artık daha da inmesi için kaideler şu anda yerinde ve inecek. Olağan ki biz amaçlarımızda daima savlı olduk. Enflasyon amaçlarında bir sapma var. Geçen sene 2-3 puanlık bir sapma vardı. Ancak mesela bu sene nitekim ben mazeret peşinde değilim lakin kuraklığın tesiri var. Ağustos ayındaki besin fiyatlarındaki artış son 20 yıl ortalamasının 3- 4 katı. Eylül ayında benzeri formda 3 katı. Bu olağan değil. Bunu söylediğim vakit mazeret olarak söylemiyorum. Sonuçta enflasyon maksadını tutturmakla mükellefiz ancak yaklaşmak değerlidir. Münasebetiyle ben inanıyorum ki enflasyondaki düşüş devam edecek.”