Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, A Haber’de gündeme dair kıymetli açıklamalarda bulundu. Terörsüz Türkiye sürecinde son durum ne, Türk askeri Gazze’ye gidecek mi? Ankara hangi adımları atacak? İşte ayrıntılar…
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, canlı yayında ündeme ait değerli açıklamalarda bulundu. İşte Dışişleri Hakan Fidan’ın konuşmasından satır başları;
Öncelikle ulusal grubumuzu bütün kalbimle tebrik ediyorum. Nitekim büyük bir muvaffakiyet imza attılar inşallah bu muvaffakiyet kupayı alana kadar bu türlü devam eder.
Aslında, Türkiye’nin son yıllarda ortaya koyduğu dış siyasetteki performans, muteber ortak olma özelliği, birçok hususta gerçi Türkiye’yi iş birliği aranan bir aktör haline getirmiş durumda.
Malumunuz, geçtiğimiz Eylül ayında, Eylül ayının 23’ünde New York’ta, Birleşmiş Milletler’de Cumhurbaşkanımız Trump’la bir ortaya geldi, başka yedi ülke, Müslüman devlet ülke lideriyle birlikte. Daha sonra 25 Eylül’de bir Washington ziyaretimiz oldu. Cumhurbaşkanımız Sayın Trump tarafından ağırlandı. Orada, gerek kendileri baş başa gerek heyetler ortası görüşmelerde Türkiye-Amerika ikili münasebetleri ve bölge ilgilerine ait çok önemli bahisler konuşuldu.
Şimdi, bu seyahat esnasında da açıkçası iki ülke açısından ve bölgemiz açısından, global barış ve istikrar açısından kıymetli olan bahisler tekrar gündeme geldi. Artık haritayı ortaya koyduğunuz vakit göreceksiniz ki Türkiye’nin kuzeyinde Ukrayna-Rusya savaşı devam ediyor. O bizim için de Amerika için de değerli. Kuzeydoğumuzda, Kafkaslar’da donmuş bir savaşın barışa hakikat evrilmek üzere olan bir kalıcı barış şeyi var. Buna Amerika’da biliyorsunuz yakından ilgi gösteriyor. Washington’da Ermenistan-Azerbaycan barış mutabakatının paraflanmasına mesken sahipliği yapmışlardı.
Hemen onun güneyinde İran var. İran bizim komşumuz. Birçok açıdan bağlarımız kıymetli lakin Amerika’nın da İran’la uzun müddettir devam eden bir nükleer sorunu var. Onun biraz daha güneyinde indiğiniz vakit Irak sıkıntısı var. Irak’la Amerika’daki öyküsünü biliyorsunuz savaş. Sonra Suriye belgesi. Bunlar yakın coğrafyamızla ilgili hem Amerika’nın hem bizim son derece ilgi gösterdiğimiz hususlar ve oralarda muhakkak bir anlayış birliğinin, uyumun sağlanması gerekiyor ki menfaatlerimizi çok daha uygun koruyalım, daha yeterli ilerletelim, daha az maliyet ödeyelim, daha fazla faydalanalım.
Diğer taraftan, doğal en can yakıcı bahislerden biri Gazze sıkıntısı. Gazze sıkıntısında Eylül 23’ten itibaren 8 Müslüman ülkenin devlet liderinin Trump’la bir ortaya gelip oluşturduğu anlayış birliğinin şu anda geldiği bir nokta var. Bu alışılmış kolay bir iş değil. Çok yakından takip edilmesi gerekiyor. Tıkanan mevzuların açılması gerekiyor. Çok fazla tıkanma alanları olabiliyor. Evre etap götürülmesi gerekiyor. Bunun için de yapılan çalışmalar var. Bunun da gözden geçirilmesi gerekiyordu. Beyaz Saray’da yetkililerle yapılan görüşmelerde Suriye problemi başta olmak üzere Filistin, Ukrayna üzere yüklü bahisler görüşüldü.
SDG’NİN ENTEGRASYONU
Bu Amerikalılarla konuştuğumuz değerli bir mevzu. Yani belli bir anlayış birliği içerisinde bunun ilerletilmesi gerekiyor. Biliyorsunuz, Amerikan sistemi içerisinde bölgeye angaje olurken, bilhassa DAEŞ’le uğraş mazereti üzerinden, burada oluşturulmuş aşikâr düzenekler, aşikâr siyasi yatırımlar ve muhakkak bir perspektif var evvelki iktidarlar periyodundan bugüne kadar taşınmış. Artık bunu geriye yanlışsız sardırmak, belirli bir noktada bütün aktörlerin menfaatine olacak halde nihayetlendirmek bir dikkat, intizam ve sabır istiyor. Yani onu ince ince örerek, diplomatik olarak götürmemiz gerekiyor. Daima ben söylüyorum, yani diplomatlar sıkıntıya tahlil getirmezlerse, sorun askerlerin ve istihbaratçıların omzuna düşüyor. Biz güvenlik ve ekonomik olarak daha fazla maliyet ödemek zorunda kalıyoruz. Onun için kelamla yapabileceğimiz, hikmetle yapabileceğimiz şeyleri yapıp öteki kardeşlerimizin, arkadaşlarımızın omzuna daha az yük düşmesini sağlamamız gerekiyor. Artık burada Şam’la YPG ortasındaki görüşmelerin gidişatı değerli. Bu görüşmeler bir orta inkıtağa uğradı malumunuz, bilhassa İsrail’in güneye müdahalesinden sonra, bölgede olan birtakım gelişmelerden ötürü inkıtağa uğradı. Artık Amerikalıların ve bizlerin de en büyük şu anda birincil problemi İsrail’in Suriye için bir tehdit olmaktan çıkmasını sağlamak ve Suriye’nin de İsrail için bir tehdit olmaması ve herkesin birbirinin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine dikkat ettiği bir yer. Şu anda Suriye’nin topraklarının bir kısmı işgal altında, bu işgalin son bulması gerekiyor ve Suriye’nin geri kalanını tehdit eden bir yaklaşım içerisinde de olunmaması lazım.
ABD’NİN İSRAİL’E BASKIYI ARTIRMASI ÖNEMLİ
İsrail’in bölgeye bilhassa Suriye faaliyetlerine ait konuşarak ABD-İsrail ilgilerine değinerek şöyle konuştu: Amerikalılarla aşikâr bir münasebet yürütmek, uyumu yürütmek, bilhassa İsrail’e yönelik politik baskıyı artırmak açısından da olağanüstü değerli. Artık YPG’nin Şam’la yürüttüğü görüşmelerin muhakkak bir noktaya evrilmesini bekliyoruz. Yani şu anda yürütülen müzakereler var, görüşmeler var. Amerikalılarla yapılan görüşmeler var, bizim yaptığımız görüşmeler var. Bunların hepsinin bir noktada bir yere evrilmesi için çalışıyoruz.
SURİYE’NİN GELECEĞİ NASIL ŞEKİLLENECEK?
Tabii Suriye’de Türkiye’nin emeği, ortaya koyduğu gayret, gerek istikrar, gerek mültecilerin geri dönüşü için, bu yeni idarenin memleketler arası meşruiyet sağlaması için ortaya koyduğu uğraş, yani tarihte örneğine az rastlanır uğraşlardan biri. Açıkçası, burada alışılmış olayı yakından takip eden ülkeler, Türkiye’nin burada aslında ne kadar ahlaki ve onurlu bir dış siyaset izlediğini görüyorlar. Bir taraftan Suriye’nin menfaatini, toprak bütünlüğünü, halkının refahını, barışı düşünürken, başka taraftan kendisiyle ilgili mevzuları da olabildiğince geri planda tutup bunu bölge ülkeleriyle bir arada götürme sorunu, lakin Türkiye üzere uzun stratejik kültür tarihi olan, bunu yapacak derinliği olan ülkelerin izleyebileceği dış siyaset atakları.
Bunu da bilenler biliyor. Münasebetiyle Türkiye’nin orada olmasından daha olağan bir şey yok. Yani bu problemlerin tespiti, teşhisi, üstlenilmesi, yüklenilmesi, ileri taşınması yalnızca Türkiye’nin lehine değil. Türkiye’nin dış siyasetteki en büyük farkı, bir hususa yaklaştığı vakit yalnızca kendi lehi için yaklaşmıyor. Öteki, kendisi için ne istiyorsa, bu bizim inancımızdan gelen bir şey. Bölgedeki öteki ülkeler için de tıpkı şeyi isteyip, birlikte menfaatimizi ilerletelim konusu var.
Suriye’de de çok fazla meydan okuma var Hikmet Beyefendi. Hakikaten vakit zaman da tartışıyoruz, görüyoruz. Devam eden çok fazla sorun alanları var. O sorun alanlarının aşikâr bir sistematik içerisinde, teker teker üstesinden gelinmesi büyük bir bölgesel ve milletlerarası gayret istiyor. Birtakım aktörlerin bırakın dayanak vermesini, yani köstek olmasınlar kâfi dediğiniz bir noktadasınız. Yani ülke kendi kendine gelişebilecek. Hasebiyle temel aktörlerle bir fikir birliği, bir anlayış birliği olması olağanüstü kıymetli. Dediğim üzere, yani Türkiye’nin orada olmasından daha olağan bir şey yok.
Yani belli bir anlayış birliği içerisinde bunun ilerletilmesi gerekiyor. Biliyorsunuz, Amerikan sistemi içerisinde bölgeye angaje olurken, bilhassa DEAŞ’la çaba manesi üzerinden, burada oluşturulmuş aşikâr sistemler, aşikâr siyasi yatırımlar ve aşikâr bir perspektif var. Evvelki iktidarlar periyodundan bugüne kadar taşınmış. Artık bunu geriye gerçek sardırmak, aşikâr bir noktada bütün aktörlerin menfaatine olacak biçimde nihayetlendirmek bir dikkat, intizam ve sabır istiyor. Yani onu ince ince örerek diplomatik olarak götürmemiz gerekiyor. Daima ben söylüyorum, yani diplomatlar probleme tahlil getirmezlerse, sorun askerlerin ve istihbaratçıların omuzuna düşüyor. Biz güvenlik ve ekonomik olarak daha fazla maliyet ödemek zorunda kalıyoruz. Onun için kelamla yapabileceğimiz, hikmetle yapabileceğimiz şeyleri yapıp, öteki kardeşlerimizin, arkadaşlarımızın omuzuna daha az yük düşmesini sağlamamız gerekiyor.
Şimdi burada, Şam’la YPG ortasındaki görüşmelerin gidişatı kıymetli. Bu görüşmeler bir orta inkıtaya uğradı malumunuz, bilhassa İsrail’in güneye müdahalesinden sonra, bölgede olan birtakım gelişmelerden ötürü inkıtaya uğradı. Artık Amerikalıların ve bizlerin de en büyük şu anda birincil sıkıntısı, İsrail’in Suriye için bir tehdit olmaktan çıkmasını sağlamak ve Suriye’nin de İsrail için bir tehdit olmaması ve herkesin birbirinin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine dikkat ettiği bir yer. Şu anda Suriye topraklarının bir kısmı işgal altında. Bu işgalin son bulması gerekiyor ve Suriye’nin geri kalanı tehdit eden bir yaklaşım içerisinde de olunmaması lazım. Bu noktada Amerika’nın Suriye’deki nizamı, refahı ve istikrarı destekliyor olması olağanüstü kıymetli.
TÜRKİYE GAZZE’YE ASKER GÖNDERECEK Mİ?
Başkomutanımız Cumhurbaşkanımız, orduların nihayetinde hareket buyruğunu verecek makam. Buradaki oluşan irade, gerekli koşulların oluşması durumunda, Türkiye Gazze’de elini taşın altına koymaya hazırdır ve asker gönderme de dahil olmak üzere her türlü mevzuda üzerine düşeni büyük bir sorumluluk duygusu ile yapacaktır. Bu bizim milletlerarası topluma bu mevzuda verdiğimiz en net ileti. Bunu ortaklarımıza da söylüyoruz, dostlarımıza da söylüyoruz, ilgili aktörlere de söylüyoruz.
Şimdi yalnız burada şöyle bir süreç devam ediyor. Onu yakından takip ediyordur ilgili arkadaşlarımız, kardeşlerimiz. Artık şu anda üzerinde tartışılan, konuşulan bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu karar taslağı var. Bu taslak değişiyor, evriliyor, tartışılıyor. Kelamını ettiğiniz istikrar gücü, temel prestijiyle Trump Barış Planı’nda yer almakta olan iki kurumdan biri. Bunun hayata geçerken hangi net yetkilere sahip olacağı ve işleyişi nasıl olacağı konusuna ait bir memleketler arası hukuk metni teşkil edecek bir karar taslağı üzerinde tartışılıyor. Artık en başta biz bu mevzuları tartışırken iki görüş vardı: Bir görüş buna muhtaçlık var diyordu. Bir başka görüş de tamam, gereksinim var lakin olmasa da aslında olamasa da bir ortaya geliriz, bir istikrar gücü kurabiliriz, madem hani barış mutabakatının ruhunda ve formunda anlaştık, buna hani bir şey verilebilir. Artık bu taslağın şu anda Güvenlik Kurulu’nda tartışılıyor olması olağan gücün hayata geçmesini mümkün kılmıyor.
GAZZE’DEKİ ATEŞKES İHLALLERİ
Gazze’de ateşkesten bu yana 300 kişi öldü. Gazze’yi yönetecek isimler aşikâr.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun beş daimi, on süreksiz üyesi var. Şu anda biz bunların ikisinde de değiliz; zati daimi değiliz, on süreksiz üye ülke ortasında da değiliz lakin bize yakın ülkeler var. Trump’la buluşan sekiz ülkenin başkanlarının temsilcileri olarak bir ortaya geldiğimizde, bunun gidişatına ait birtakım tercihlerimiz, tekliflerimiz ve düzeltmelerimiz oluyor. Birinci evvel kendi ortamızda konuşuyoruz, akabinde bunları Güvenlik Kurulu’ndaki aktörlere iletiyoruz. Güvenlik Kurulu’na Avrupa’dan, Orta Doğu’dan ve öteki ülkelerden gelen telkinler var. Bu telkinlerin hepsi şu anda harmanlanıyor. Birinci evvel bir taslak ortaya konuyor, bu sessizlik sürecine alınıyor. Geçen hafta bir Güvenlik Kurulu üyesi bu sessizlik sürecini kırarak yeni bir teklif getirdi. Daha sonra bu da kırıldı, öbür bir ülke diğer bir teklif sundu. Şu anda devam eden süreç bu halde işliyor.
Amerika’nın bu mevzuda yaptığı çalışmalar var ve bizimle istişare içerisindeler. Taslaklar daima olarak evriliyor. Bu basamaklar geçtikten sonra bilhassa Barış Komitesi ve Milletlerarası İstikrar Gücü hayata geçecek.
İstikrar gücüyle ilgili erken çalışmalar başlatılmış durumda. Amerikalıların koordine ettiği ve İsrail’le birlikte kurduğu bir Sivil-Askeri İşbirliği Merkezi var. Amerikalılar, Trump üzerinden barış mutabakatına sahip çıktıkları için, sürecin önüne çıkan pürüzlerin çözülmesi maksadıyla bir düzenek geliştiriyorlar. Bu sahiplenme açısından kıymetli bir adım. Şarm El Şeyh’teki merasimden çabucak sonra bu merkezi kurdular.
Merkez üç temel fonksiyon yürütüyor:
Uluslararası İstikrar Gücü’nün nasıl şekilleneceğine ve hangi ülkelerin yer alabileceğine ait erken tartışmalar yapmak. Bu tartışmalar kamuoyu dışında yürütülüyor.
Devam eden ateşkesin uygulanmasına yönelik roller üstlenmek.
Başka ülkeleri davet ederek süreçle ilgili yeni değerlendirmeler yapmak.
Bu çalışmalar, Gazze’de ateşkes ve insani yardımların akabinde atılan ikinci kurumsal somut adım niteliğinde. İstikrar Gücü’nün nüvesini oluşturacak bir süreç işliyor. Amerikalılar, “Gazze’ye Amerikan askeri girmeyecek” ve “Uluslararası İstikrar Gücü’ne Amerikan askeri verilmeyecek” açıklamalarını yaptı. Lakin barış mutabakatını ilerletme konusunda uyumu sağlayacak sistemleri hayata geçirme iradeleri sürüyor. Bu kapsamda askeri makamlarımız ortasında yakın diyalog devam ediyor.
“F35 SORUNU ÇÖZÜLÜYOR”
25 Eylül’de Cumhurbaşkanımızla Sayın Trump Beyaz Saray’da bir ortaya geldiklerinde Sayın Trump bir irade beyanında bulundu. Cumhurbaşkanımıza olan hürmeti, itimadı, yani bunu hiç bu türlü düşünmeden, dedi ki bu CAATSA bizim ortamızda olmaması gereken bir şey. Bunu kaldırmamız lazım. Bunun talimatını da kendi bürokrasisine verdi.
Orada şöyle bir sorun alanımız var bizim. CAATSA biliyorsunuz Kongre’den geçirilmiş bir yasa. Ve bu yasa ben vakit zaman meslektaşım Marco Rubio ile de konuşurken şöyle diyor: “Ben diyor senatördüm, yasa çıkartan taraftaydım. Artık pratisyen oldum, yönetim tarafına geldim. Dışişleri Bakanıyım. Lider bana bir talimat verdi, bunu hayata geçirin diyor. Ben artık dönüp metne bakıyorum. Ya o denli bir metin yazmışız ki yönetim bir yere kımıldayamasın diye.”
Sistemi kilitlemek dedikleri. Yönetim bir yere kımıldayamasın diye o denli bir metinle her şeyi şey yapmışız diyor. Artık burada alışılmış ki hani derler ya demokrasilerde deva tükenmez diye, bizim aramızdaki bağlantılarda niyet güzel olduğu sürece deva arayışı tükenmez. Bu hususta inşallah Cumhurbaşkanımızın da yani bu bahiste irade koyduğu birtakım tahlil mevzuları var. Onları vakti geldikçe kamuoyuyla paylaşacağız esasen. Lakin değerli olan şudur: Amerika’nın Biden’dan farklı olarak bunu çözmeye niyeti var. Sayın Trump’ın bu konuda verdiği talimat var, koyduğu irade var. Bu husus takip ediliyor. Biz de takip ediyoruz. İnşallah en kısa müddette çözeceğiz.”
Yorum Yap