Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, Doğu Karadeniz’de son günlerde yaşanan ve çok fazla hissedilmeyen mikro zelzelelerin heyelan alanlarını tetiklediğine dikkati çekerek, “Çok fazla hissetmediğimiz 2.4 büyüklüğündeki mikro zelzele, kıyıdaki heyelanları tetikleyebiliyor” dedi.
Doğu Karadeniz, global iklim değişikliği kaynaklı yağış rejimindeki ani değişkenlikle sıkça yaşanan, can ve mal kaybına yol açan, alt ve üst yapıda hasara neden olan heyelan, taşkın ve sellerin yanı sıra sarsıntı riskiyle de gündeme geliyor. Bilim insanlarının araştırmaları, bölgede meydana gelen ve çok fazla hissedilmeyen mikro zelzelelerin bilhassa heyelan afetlerini tetiklediğini ortaya koyuyor. Bölgenin kuvvetli coğrafyasındaki tarım yerlerine esaslı ağaçlar dikilmesi gerektiğini öneren bilim insanları, mühendislik hizmetleri ile de riskli yamaçların inançlı hale getirilip, istinat duvarlarının ise tekrar gözden geçirilmesini tavsiye ediyor.
‘KARADENİZ FAYI, KIYI İÇİN TEHDİT UNSURUDUR’
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, en son Trabzon’un Yomra ilçesinde meydana gelen 2.4 büyüklüğündeki mikro sarsıntının bölgede sarsıntı üreten fayların varlığının işaretçisi olduğunu kıymetlendirerek, “2.4 büyüklüğündeki mikro zelzele çok olağandır. Zira bunlar birinci sefer yaşanmadı. Manası, bölgede faal ve sarsıntı üreten fayların varlığını bize göstermesidir. 2012 yılına gidersek kuzeydoğu istikametinde uzanan Trabzon fayının Batum açıklarında 5.6 büyüklüğünde bir zelzele ürettiğini hatırlayalım. Bu sarsıntının artçıları, Trabzon fayı üzerinde Yomra ilçesine kadar uzanmış Trabzon merkezi ve Yomra ilçesi 1 hafta boyunca artçılarla sallanmıştı. Trabzon’un kuzeyinde Karadeniz fayı, Karadeniz Kıyısı için bir tehdit ögesidir. 1968 yılında, Karadeniz fayı Bartın’da 6.6 büyüklüğünde zelzele üretti. Bu da Karadeniz fayının, Karadeniz kıyı için sarsıntı tehlikesi olduğunu gösterir” sözlerini kullandı.
‘YAPI STOKUNUN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ GEREKİYOR’
Yapı stokunun gözden geçirilmesine ve binalarda oluşan korozyona dikkat çeken Prof. Dr. Bektaş, “Bu yüzden AFAD, ‘2019 Zelzele Tehlikesi Haritası’nda Trabzon’un zelzele tehlikesini 2 kat arttırdı. Rize’nin ise 3 kat artırdı. Bugünkü sarsıntı tehlikesine nazaran Rize-Trabzon kıyısının 6.6’lık sarsıntı büyüklüğüne hazır olması gerekiyor. Trabzon-Rize kıyısında hem dolgu alanı var hem de tabanı kumsaldır. Heyelanlı alanlarımız var hasebiyle bu zelzele tehlikesi daha da arttı. Değişik olan, ‘Trabzon ve Rize zelzele bölgesi değildir’ diye 50-60 yıldır maalesef ki, sarsıntıya dayanıksız binalarla inşa edildi. Bugünkü yapı stokumuz, bugünkü yönetmeliğe uymuyor. Bir an evvel yapı stokunun gözden geçirilmesi gerekiyor. Bilhassa kıyı kesitindeki binaların korozyonu yani sütunlardaki demirlerinin paslanması hayli kıymetlidir. Rize’de binalar korozyondan ötürü tahribata uğramış ve bu yüzden de kentsel dönüşüme gidiliyor” diye konuştu.
‘RİZE VE TRABZON ORTASINDA MİKRO ZELZELE KÜMESİ GELİŞTİ’
Prof. Dr. Bektaş, 2023 yılında Kahramanmaraş merkezli meydana gelen zelzelenin Trabzon ve Rize ortasında mikro sarsıntı kümesi oluşturduğuna değinerek, “2023 yılında Kahramanmaraş’ta sarsıntı yaşandı. Bu sarsıntının sarsıntılarını kıyıda ve konutlarımızda hissettik. Kandilli Rasathanesi’nin zelzele kayıtlarına bakacak olursak; Rize ve Trabzon ortasında mikro zelzele kümesi gelişti. 2024 yılında mikro sarsıntı kümesi içerisinde 4.8 büyüklüğünde Rize-Çamlıhemşin sarsıntısı yaşandı. Bu zelzele yer çekiminin tesirinde gelişti. 1 ay sonra da Arhavi ilçesinde heyelan meydana geldi. Heyelanın olduğu yerde ve vakitte yağmur yoktu. Ne öncesinde ne de sonrasında yağış olmadı. Heyelan sarsıntının 5 şiddetindeki aktiflik alanında gelişti. Bu durum, Karadeniz Sahili’ndeki heyelanların direkt sarsıntılardan etkilendiğini gösteriyor” dedi.
‘DEPREMLER, HEYELANLARI TETİKLİYOR’
Depremlerin heyelanları tetiklediğini kaydeden Prof. Dr. Bektaş, “Çok fazla hissetmediğimiz 2.4 büyüklüğündeki bu mikro sarsıntı, kıyıdaki heyelanları tetikleyebiliyor. AFAD’ın ve Kandilli Rasathanesi’nin kayıtlarına baktığımızda Trabzon kıyısında yüzlerce mikro zelzele vardır. İklim, yağış, sarsıntı tesiri, dik topografya ve kayaçların ayrışmış ve bol kırıklı yapıda olması heyelanları tetikleyen faktörlerdir. Topografya yükseldikçe ve sarsıntılar artıkça önümüzdeki günlerde heyelanları daha fazla yaşama mümkünlüğü gündeme gelecek. Trabzon’un kıymetli bir kısmı heyelan alanı üzerinde, Rize’nin değerli kısmı ise dolgu alanı üzerindedir. Hissetmediğimiz mikro zelzeleler beklediğimizden daha fazla tesirli olabilir” diye konuştu.
Yorum Yap