17 yıllık hukuk mücadelesinin ardından Boğaz’ın tarihi yalısı, Rusların sahipliğine geçti. Bu gelişme, mülk edinmenin boyutlarını yeniden şekillendiriyor.
İstanbul Boğazı’nın büyüleyici ve tarihi atmosferinde, Tarabya sahilinde yer alan 10 dönümlük arazi ve bu arazideki yalı ile ilgili olarak gerçekleşen 17 yıllık hukuki süreç, sonunda bir sonuca ulaştı. Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğinden, Cumhuriyetin ilanına, Çarlık Rusyası’nın varlığından Sovyetler Birliği’ne ve nihayetinde günümüz Rusya Federasyonu’na kadar uzanan bu karmaşık mülkiyet hikayesinin nihai olarak değerlendirilmesi, hem Türk hukuku hem de İstanbul Boğazı’nın tarihi açısından büyük bir önem taşımakta. Mahkeme, bu 200 yıllık taşınmaz üzerinde bulunan belgelerin, fermanların ve diplomatik yazışmaları bir araya getirerek yaptığı değerlendirme ile dikkatleri üzerine çekti.
Mahkemenin Emek Verdiği Geçmiş
Mahkeme, Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Rusya ve mirasçılar arasında geçen dört taraflı davayı karara bağladı. Nihayetinde, söz konusu taşınmazın 19. yüzyıldaki sahibi olan Nikola İsveçin’in mirasçıları lehine bir karar çıkardı. Tarabya sahilindeki bu önemli mülk, maddi değeri 1.5 milyar TL’yi aşan bir varlık olarak dikkat çekti. Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Rusya’nın talepleri mahkeme tarafından reddedildi. Bu olay, yalnızca hukuki açıdan değil, aynı zamanda tarihi ve kültürel bağlamda da büyük bir etki yarattı.
Bir Tarih Şeridi: Yalı ve Sahibi
19. yüzyıl ortalarında, Osmanlı tahtında Sultan I. Abdülmecid’in olduğu dönemde, Fransız elçiliği için tercümanlık yapan Mösyö Leon Auguste Landevosin’in eşi Madam Yakome’nin kızı Heme Landevoisin, 1841 yılında yalıyı Rum asıllı Hristaki Efendi’den satın aldı. Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin Batı’ya açılma çabalarıyla birlikte, yabancıların İstanbul Boğazı’nda gayrimenkul edinimi hız kazandı. Landevoisin Ailesi, Fransa’daki hayatlarına geri dönmeden önce, 1868 yılında bu yalıyı Rus elçilik çalışanı Nikola İsveçin’e 400 bin kuruş bedelle sattı. Nikola İsveçin, İstanbul’da Sultan II. Abdülhamid döneminde 6 Haziran 1903’te vefat etti. İlginç bir şekilde, cenazesi Fransa’ya götürülerek Nice şehrindeki Caucade Mezarlığı’na defnedilmesine rağmen, kayıtlara “Mirasçı bırakmadan öldü” olarak kaydedildi.
Taşınmazın Kiralanması ve Hukuki Karmaşa
Nikola’nın vefatından sonra, mülk, Padişah V. Mehmed Reşad’ın uygun görmesiyle birlikte kiralanarak Rus Çarlığı’na tahsis edildi. Bu kiralama, bölgenin tarihsel özellikleriyle birleşince, taşınmazın kullanılmasını daha karmaşık hale getirdi. Mülkün bir dönem, Rus Sefareti’ne lojman ve misafirhane olarak tahsis edilmiş olmasına rağmen, mahkeme kararında özellikle belirtildiği üzere, taşınmaz hiçbir zaman doğrudan Rusya’ya tescil edilmedi. 1917’de Rusya’daki devrimler ve sonrasında Sovyetler Birliği’nin kuruluşu, bu mülkün durumunu daha da karmaşık hale getirdi. 1950’de yapılan kadastro tespitinde ise taşınmaz, eski tapu maliki Nikola İsveçin adına kaydedildi ve bu kayıt kesinleşti.
2004 yılında, Hazine, Nikola’nın mirasçısız kaldığını öne sürerek devlet lehine bir tapu iptali davası açtı. Bunun üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğü de mülk üzerinde bir şerh bulunduğunu belirterek mülkiyetin kendisine ait olduğunu savundu. Rusya Federasyonu ise, bu mülkün bedelinin Çarlık döneminde devletleri tarafından ödendiğini iddia ederek kendi adına tescilini talep etti. Tüm bu tartışmalar, kısa sürede çok taraflı bir hukuki savaşa dönüşerek mahkemeye taşındı.
Mahkemenin Aldığı Karar ve Sonuçları
İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesi, dört tarafın taleplerini birleştirerek yüzlerce sayfalık bir kararla sonuçlandırdı. Mahkeme, birçok Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararını detaylı bir şekilde inceledi. Bu karar, adeta bir doktora tezi niteliğindeydi ve akademik kaynaklardan desteklenerek şekillendi. Mahkeme, Hazine’nin ve Rusya Federasyonu’nun “yolsuz tescil” ve “inançlı işlem” iddialarını, 10 yıllık hak düşürücü süre nedeniyle reddetti. Ayrıca, Rusya’nın mülkiyet talebi, taşınmazın tapulu olması nedeniyle kabul görmedi.
Mirasçılara Ait Milyarlık Servet
Sonuç olarak, mahkeme taşınmazın kaydının Nikola İsveçin’in mirasçıları lehine devam etmesine karar verdi. Değeri 300 milyon TL olarak belirlenen bu mülk, artık İsveçin’in torunları Aurelie Lecomte, Cedric Lecomte ve Jean Ivan İsveçin’e kalmış durumda. Fransız Soyağacı Araştırma Ofisi tarafından hazırlanan soyağacı belgeleri, Nikola İsveçin’in mirasçılarını kanıtlamakta önemli bir rol oynamıştır. Bu durumda, Nikola’nın tarihsel varlığının, hem ailesi hem de mülkün geleceği açısından taşıdığı önem her zamankinden daha fazla hissedilmektedir.
Aile Bağlantıları ve Geçmiş
Nikola İsveçin’in zengin geçmişi, eşi Elisabeth Alexandrovna Pestel’in 1877’de vefatından sonra, iki oğlunun soyunun devamında yaşandı. Oğullardan biri olan Alexandra Nikolaevitch, 1936 yılında çocuksuz olarak vefat etti ve mirasını yeğeni Nikola’ya bıraktı. Diğer oğlu Ivan Nikolaevitch ise iki çocuk babasıydı ve onun torunu Dimitri İsveçin, 2014’te hayata gözlerini yumdu. Kendisinin evlat edindiği Didier Lecomte İsveçin ile bugün mirasçılar arasında yer alıyorken, Didier’in çocukları Cedric Lecomte ve Aurelie Lecomte İsveçin ile Nikola’nın torunu Jean İsveçin, milyarlık yalıyı mirasçı olarak devralmış durumdadır. Bu durum, sadece ailenin değil, aynı zamanda Türk tarihinde de önemli bir yer tutan bu mülkün geleceği hakkında önemli ipuçları vermektedir.
Yorum Yap