Yurttaşların minimum fiyat beklentisi: ‘Asgari fiyat en az 40-45 bin lira olması lazım’

Yıl sonuna yaklaşılırken milyonlarca çalışanı ilgilendiren minimum ücrete ne katar artırım yapılacağına ait tartışmalar sürüyor. Bu yıl, işçi tarafını temsil eden sendikalar Minimum Ücret Tespit Komisyonu’nda yer almayacağını duyururken artırımın ne biçimde belirleneceği ve ortalama artırımın ne kadar olacağı merak konusu oldu.

Konuya ait konuşan Türkiye Merkez Bankası’ndan emekli iktisat uzmanı Dr. Ayhan Bülent Toptaş, günlük değil, bütüncül tahliller geliştirilmesi gerektiğini söyledi. Yurttaşlar ise minimum ücretin en az 40-45 bin lira bandında olması gerektiğini tabir etti.

“İŞÇİLER BU BAHİSTE EN HASSAS KÜMESİ OLUŞTURUYORLAR”

İşçi temsilinin olmadığı bir komitenin “mantığa aykırı” olduğunu belirten Toptaş, “Bu minimum ücretin tespiti mantığına ters bir gelişme olur. Çünkü taban fiyat kurulu devlet tarafından patron ve işçiler tarafından oluşturuyor. Ancak işçiler bu hususta en hassas kümesi oluşturuyorlar. Çünkü en zayıf pozisyonda olan kesim, özellikle enflasyon ve geçim sıkıntısıyla karşı karşıya olan kesim. O nedenle de kesinlikle temsil edilmeleri gerekiyor. Bunun da bir çözümünün bulunması gerekiyor” dedi.

“EKONOMİK BOZULMA, HER TÜRLÜ UZLAŞMAYI ZORLAŞTIRIYOR”

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yapısında değişiklik yapılacağı argümanlarını da yorumlayan Toptaş, “aracı” önerisi getirerek, şunları söyledi:

“Baktığınız vakit devlet ve patronun işçi bölümünün karşısında çoğunlukta olduğunu görüyoruz. Aracılık yapabilecek nitelikte kurul üyeleri belirlenebilir. Tahminen üniversite hocalarından yahut iş hukukuyla ilgili mahkemelerden şahıslar komiteye dahil edilebilir. Bu formda uzmanlık sağlanabilir. 2013’ten beri Türkiye iktisadında meydana gelen bir bozulma var. Bu ekonomik bozulma, her türlü uzlaşmayı zorlaştırıyor. Bir tarafta patronlar var. Patronlar özellikle son ekonomik sıkılaşma nedeniyle kendilerinin sıkıntı durumda olduğunu belirtiyorlar ve sürekli bunu gündeme getiriyorlar. Diğer tarafta işçiler gitgide artan ekonomik baskılar altında eziliyorlar. Yani pasta küçülürken kurulun şurasını burasını değiştirmek de çok süreksiz bir tahlil olabilir. Bizim bir taraftan bu mevzuda nasıl uzlaşacağımızı düşünürken bir taraftan da bu pastadaki küçülmeye neden meydana geliyor, bu pastayı yine nasıl yine büyüteceğimizi düşünmemiz gerekiyor.”

“KOMİSYON DIŞI TAHLİLLERE MUHTAÇLIK VAR”

Hükümetin yer almadığı masanın olup olmayacağını da pahalandıran Toptaş, “Elimizdeki komitede devlet ortada hakem, bir tarafta patronlar, bir tarafta işçilerin olduğu bir kurul uygun gözüküyor. Bugüne kadar birinci kere bu türlü büyük bir anlaşmazlık yaşanıyor. O nedenle bu istikrarları değiştirseniz de, kurulun yapısını değiştirseniz de problemin temeli ekonomik olduğu için tahlil bulmak çok güç. Şöyle kompozisyonu olan bir yapıyla bu sorun çözülür demek o kadar kolay değil. Çünkü hem işveren kısmı hem işçi kesiti büyük baskı altında. Kurul dışı çözümlere gereksinim var” diye konuştu.

“YÜZDE 30’UN ÜSTÜNDE BİR ARTIRIM GEREKLİ”

Toptaş, taban ücrete en azından yüzde 30 bandında artırım yapılması gerektiğinin altını çizerek, şu sözleri kullandı:

“Şu an için yüzde 30’un üstünde bir zammın gerekli olduğunu düşünüyorum. Lakin bunu söylemek kolay. Zira işveren kesiti de sürekli olarak çok güç durumda olduklarını söylüyorlar. O nedenle bu 30 bin liranın bulunup verilmesi de oldukça güç. Önümüzdeki birkaç ay içerisinde çok sorun yaşayacağımızı düşünüyorum. Fakat bir taraftan da bu minimum fiyat konusu çok daha büyük bir fotoğrafın bir parçası. O fotoğrafın düzeltilmesi gerekiyor.”

“ÖNÜMÜZDEKİ YIL TOPLUMSAL PROBLEMLERİN DA KARŞIMIZA ÇIKMASINA YOL AÇABİLİR”

Hedeflenen enflasyona nazaran artırım yapılması durumunda toplumsal ve kültürel birçok sorunu beraberinde getireceğini söyleyen Toptaş, şu sözleri kullandı:

“Hedeflenen enflasyon orta vadeli planda yüzde16 olarak açıklandı. Bu çok düşük olur. Diyelim ki 26-27 bin lira yapıldı. Lakin bu önümüzdeki yıl çok önemli toplumsal sorunların da karşımıza çıkmasına yol açabilir. Esasen toplumsal manada da bir bozulma görüyoruz. Ekonomik alan, toplumsal alan, siyasal alan, kültürel alan bunlar hepsi birbiriyle ilişkili. O nedenle siz isterseniz sabit de tutabilirsiniz. Yani iktidar gücünüzü kullanabilirsiniz. Lakin sonuçta bunun toplumsal, ekonomik, kültürel pek çok sonucu var. Artık insanların dayanılacak gücü kalmadı ve bunun yansımalarını bir halde görüyoruz. Bizim ekonomimizin güçlü iktisada geçiş programında olduğu üzere baştan ele alınıp süratli bir formda güzelleştirilmesine ihtiyaç var.”

“KİRALAR ASLINDA 25 BİN LİRA OLMUŞ”

İzmirli yurttaşlar da yeni yılda taban ücrete ilişkin beklentilerini ANKA Haber Ajansı’na lisana getirdi. Geçinebilmek için minimum fiyatın 40 bin lira bandında olması gerektiğini belirten Mustafa Yıldız, “Asgari ücret en az 40-45 bin lira olması lazım. Yani öyle bekliyor, bekliyoruz lakin pek yapmazlar, sanmıyorum olacağını yani. Yapsa en fazla yapacağı 27-28 bin lira yaparlar. Diğer da yapmazlar. Kiralar esasen 25 bin lira olmuş, geçinemiyoruz” dedi.

“30 BİNDEN AŞAĞISI DA KURTARMAZ”

Asgari ücretin 28 bin lira dolaylarına yükselmesi durumunda geçim sorunun devam edeceğin aktaran Mehmet Yılmaz, “Hiç bir vakit beklentilerimizi karşılamadı lakin yapacak bir şey yok en az 30 binden aşağısı da kurtarmaz. 28 bin hayatta yetmez nasıl yetecek ki bu insanlara. Biz kendi insanlığımızdan vazgeçtik aslında kendi çocuklarımız düşünüyoruz onlar yaşasın diyoruz fakat onları düşünen yok maalesef anca kendilerini düşünüyorlar” sözlerini kullandı.

“EN AZ 40 BİN LİRA”

Selçuk Çelik ise maliyetlere dikkat çekti ve “Bu zorlukta en az 40-50 bin lira olması lazım. Çünkü bir makarnaya 500 lira veriyorsun, bir kahveye 200-300 veriyorsun. Bir tatlı yemeye kalksan yeniden 300-400 lira. Bunlar artık ultra geliyor ve 22-23 bin lira bunları karşılayacak bir bütçe değil. Özellikle biz gençleri ve bizden sonraki liseli çağdaki gençler için imkansız. En az olması gereken 40 bin lira fakat bunu yaparken de asla enflasyondan ötürü yükseltmemeleri lazım. Artık minimum ücret 50 bin lira yapar ancak maliyeti de yükseltirse bir anlamı kalmayacak yani. Maliyeti böyle tutup minimum fiyatı yükseltmeleri gerekiyor. Başka bir yol yok bence” diye konuşurken, kulislerde konuşulan 28 bin lira tezlerine ait şunları söyledi:

“Sanki harçlık verilmiş üzere. ‘Bu aylık bizden olsun’ dermiş üzere bir sayı olur o. Onun dışında ekstra bir tesiri olmaz. Ki o 28 bini verirken, kim bilir piyasaya ne kadar artırım yapacaklar. Bunu bizden 30-35 bin lira olarak geri alırlar.”