Askeri kargo uçağının düşmesine ne sebep oldu? Mümkün ‘iki senaryo’ var

Türk Hava Kuvvetleri’ne ilişkin C-130 tipi askeri nakliye uçağının, 11 Kasım‘da Gürcistan-Azerbaycan hududunda düşmesi sonucu 20 askeri işçi şehit oldu. Birinci bulgular, kazanın ‘teknik arızadan’ kaynaklanmış olabileceğini gösteriyor.

Gürcistan–Azerbaycan sınırında düşen Türk Hava Kuvvetleri’ne ilişkin askeri nakliye uçağında, sırf F-16 savaş uçaklarının yedek kesimlerinin bulunduğu, ‘patlayıcı husus yahut mühimmat taşınmadığı’ bildirildi.

Milli Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran, uçakta bulunan işçi, F-16 savaş uçaklarına teknik takviye sağlayan uzmanlardı. Bu takım, 8 Kasım’da Bakü’de düzenlenen askeri geçit merasimine katılmıştı. Uçağa binmeden evvel tüm güvenlik ve denetim prosedürlerinden geçmişler, süreçler havaalanının güvenlik kameralarınca da kayda alınmıştı.

EN SON NE VAKİT BAKIM GÖRDÜ?

Bakü merkezli APA’nın aktardığına nazaran, kaza yapan C-130 tipi askeri nakliye uçağı uzun müddettir hizmetteydi ve son bakımını 2020 yılında geçirmişti.

İlk teknik incelemeler, uçak gövdesinde ‘dış müdahale yahut akın izine rastlanmadığını’ gösterdi. Haberde, geçen yıl 25 Aralık’ta düşen Azerbaycan’a ilişkin Embraer-190 uçağında gövdede çok sayıda dış tesir izi tespit edildiği, bu nedenle ‘düşürülme ihtimalinin’ gündeme geldiği hatırlatıldı.

APA, “C-130’un gövdesinde rastgele bir dış tesir ya da patlama izi olmaması, düşürülme ihtimalini ortadan kaldırıyor,” dedi ve ekledi:

Uçakta patlayıcı unsur olsaydı yahut havada infilak etseydi, gövdede kesinlikle patlama izleri görülürdü.

İKİ MUHTEMEL SENARYO

APA’ya nazaran, ön soruşturma iki ana ihtimal üzerinde ağırlaşıyor:

1) Korozyon ve metal yorgunluğu:

Uçağın uzun müddettir kullanımda olması nedeniyle, gövdesinde korozyon oluşmuş olabileceği bedellendiriliyor. Bu durum, yüksek irtifada ve yüksek basınç altında yapısal arızaya yol açmış olabilir.

2) Kargo yükünün dengesizliği:

C-130 tipi uçaklarda yükün uygun biçimde sabitlenmesi mecburî. Yükün yanılgılı sabitlenmesi yahut istikrarsız dağılması, bilhassa türbülans sırasında yer değiştirmeye yol açabilir. Bu da uçağın istikrarını bozarak kaza için kâfi bir neden oluşturabilir.

“KOMPLO TEORİLERİ TEMELSİZ”

Haberde ayrıyeten, toplumsal medyada yayılan birtakım komplo teorilerinin gerçeği yansıtmadığı vurgulanırken, “Şu an için dış müdahale ya da sabotajı destekleyecek hiçbir ispat yok. Gerçek neden, uçağın kara kutusunun incelenmesi ile birlikte ortaya çıkaracak” sözleri yer aldı.

RUS BASINI, ‘SUDAN’DAKİ KAZAYI’ HATIRLATTI

Rus resmi ve özel yayın kuruluşları, kazanın birinci dakikalarından itibaren, hususa ait çeşitli haberler yayınladı. Haberlerde birtakım ortak noktalar dikkat çekti.

Rus resmi haber ajansı TASS, kaza sonrası, geçen hafta Sudan‘daki Babanusa hava üssünün batısında düşen Sudan ordusuna ilişkin askeri nakliye uçağını hatırlattı ve “sağ kanadı ansızın arızalanarak düşmüş, tüm mürettebat hayatını kaybetmişti” tabirlerine yer verdi.

Izvestia da bahse ait haberinde birebir halde, Sudan’da düşen nakliye uçağına atıf yaparak, sağ kanatta meydana gelen teknik arızanın uçağın istikrarını bozduğunu, akabinde yangın çıktığını ve uçağın yere çakıldığını vurguladı.

NE OLMUŞTU?

11 Kasım 2025’te, Türk Hava Kuvvetleri’ne ilişkin C-130 tipi askeri nakliye uçağı, Gürcistan’ın Lagodekhi bölgesi yakınlarında, Azerbaycan sonuna 15 kilometre mesafede radardan kaybolduktan kısa müddet sonra düştü.

Milli Savunma Bakanlığı, uçağın Bakü’de düzenlenen Zafer Bayramı askeri geçit merasimine katılan teknik grubu taşıdığını açıkladı. Enkaz alanında yapılan birinci incelemelerde dış müdahale, füze ya da patlama izine rastlanmadı.

Olayın akabinde Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan savunma bakanlıkları ortak bir teknik heyet kurdu. Uçağın kara kutusunun çözülmesiyle birlikte, kazanın kesin nedenine ait kuvvetli bulgular elde edilmesi bekleniyor.